Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1975, Page 10

Hinn ódauðlegi maður
verður aðeins heili árið
5000 — hitt verður allt
vélar, ef til vill dreifðar
um þúsundir reikistjarna
en tengdar með utvarps-
bylgjum.
Bandaríski visindamaóurinn og
rithöfundurinn E. C. Ettinger
ætlar aö verða tímafari
(krononaut) — hann ætlar aó
láta frysta sig og ferðast djúp-
frystur gegnum timann eins og
tugur látinna manna gerir nú
þegar. Og Ettinger er sannfærður
um, að það sé gerlegt að frysta
fólk og þíða það aftur eftir 500
eða 1000 ár. Eða til dæmis árið
5000. Ettinger er einnig sann-
færður um, að maðurinn geti i
rauninni lifað að eilífu, að það sé
aðeins vanahugsun hjá okkur, að
dauðinn sé eins sjálfsagður og
amen í kirkjunni. Ettinger telur
ótrúlega möguleika fólgna í
„hönnun mannsins“ eins og hann
kallar það. Við erum þegar komn-
ir vel á veg. Gleraugu, gull-
fyllingar og getnaðarpillur eru til-
raunir til að betrumbæta mann-
inn — við erum á ieið með að
skapa ofurmennið. Og umbylting
síðustu ára innan rafeindatækn-
innar og líffræðinnar gefa Etting-
er auknar vonir. Hann skrifar í
nýrri bók sinni: ,,Nú virðast
aðeins fáir líffræðingar efast um,
að við gætum lært með timanum
að framleiða börn með nákvæm-
lega þeim eiginleikum, sem æskt
er eftir.“
Það sem á allan huga Ettingers
er ofurmennið. Hann er viss um,
að vió getum leyst „ráðgátu ell-
innar“ þannig að fólk hætti að
eldast — og þar til við náum svo
langt, verða þeir, sem vilja lifa að
eilífu, að nota sér djúpfrysting-
una. Likamsfrumur mannsins sjá
að miklu leyti sjálfar um viðhald
og endurbætur. Við þurfum
aðeins að finna þau efni eða áhrif,
sem eyðileggja frumurnar og
hindra þær í að starfa, þegar við
verðum gömul. En þetta er bara
tækniatriði — eins og bandarísk-
ur ofursti sagði, þegar hann lagði-
það til í síðari heimsstyrjöld, að
Atlantshafið yrði hitað upp að
suðumarki til að ráða niðurlögum
þýskra kafbáta.
En hversvegna ættum við svo
sem að óska okkur eilffs lífs —
velflestir eru í rauninni saddir
lífdaga um nírætt. Vegna þess að
endalaust líf hefði í för með sér
endalaust gaman. Ettinger þykist
viss um að hann gæti ve! eytt
þúsund árum í að horfa á sólsetur
yfir Kyrrahafinu, reika um víðátt-
ur Kanada, hlusta á Bach og
Mozart og ef til vill Simon og
Garfunkel. Og svo telur Ettinger
engan efa á því, að þá muni hver
einasti maður fá tíu miiljónir
dollara árlega að minnsta kosti,
fyrir það eitt að draga andann.
En hvernig er svo þetta ofur-
menni, sem Ettinger kynnir okk-
ur? Hann veit það ekki, en segir
okkur frá þeim furðulegu mögu-
leikum sem hann telur liggja
fyrir. Það kemur ekkert súper-
mönnum teiknimyndanna við,
þeir eru á mörgum sviðum of
óraunhæfir. En á öðrum sviðum
eru þeir ótrúlega einfaldir í
samanburði við hugmyndir
Ettingers. Við þurfum stærri
HVERNIG
VERÐUR
MAÐURINN
ÁRIÐ
5000?
heila — við gætum ef til vill tengt
heila okkar við tölvur (til erfiðs-
vinnu og sem minnisbanka) með
leysisgeislum. Eða þá að margt
fólk gæti með fjarskyggni
„hugsað saman". Og þriðji mögu-
leikinn er Kýborgin. Kýborgin er
maður, sem hefur að nokkrum
hluta líffærakerfi úr gerviliffær-
um. Hægt er að imynda sér Ký-
borg, sem hefur aðeins gervilíf-
færi í brjóst- og kviðarholi — eða
háþróaðri Kýborg með lokað líf-
kerfi, þar sem kjarnorkurafhlöð-
ur væru eini orkugjafinn. Einnig
hefur verið rætt um svonefnda
„diskmenn" — fólk, sem getur
aðeins hreyft sig úr stað í
fljúgandi diski.
Af hinum upprunalega manni
er þá aðeins höfuðið — eða ef til
vill aðeins heilinn — eftir, hitt er
tilbúið, og því eru engin takmörk
sett, hverskonar mann er hægt að
setja saman. Það er alltaf hægt að
..byggja við sig“ — fá sér fleiri
augu, fleiri skynfæri — og hafa
þau á mismunandi stöðum.
Hvernig Iist ykkur t.d. á að hafa
tvö augu á tunglinu, önnur á
Mars, ein i Indlandi — já, og svo
vitanlega ekki úrelt augu eins og
við höfum, heldur augu, sem sjá í
myrkri, augu sem nema bæði út-
fjólubláu og innrauðu geislana.
Og hvi ekki augu, sem sjá útvarps-
bylgjur? Og fyrst maður er nú
orðinn vanur því að hafa líkama,
sem samsettur er úr gerólikum
skynsvæðum — hví þá ekki að
láta dýr, t.d. otur, antílópu eða
hlébarða, vera hluta af líkama
sinum, þá gæti maður „farið i fri“
með þvi að „stilla á“ hlébarðann
og finna og skynja allt sem hann
finnur og skynjar. Og þetta gæti
maður allt gert sitjandi í stólnum
sínum heima, þvi engin ástæða er
til að láta heilann hreyfa sig.
Ettinger er ekki heldur í neinum
vafa um að ástalífi og kynlífi
muni gefast ótæmandi möguleik-
ar, en hann viðurkennir þó að
ekki sé víst að Kýborgin og við-
byggingar hennar séu óumflýjan-
legt þróunarstig í meginstraumi
mannlegra og ofurmannlegra
framfara. Hann viðurkennir einn-
ig, að um alvarlega vankanta og
erfiðleika geti orðið að ræða. Það
gæti ef til vill orðið óheppilegt að
vera svo háður „viðgerða- og vara-
hlutaþjónustu“. Ekki það, að
hann telji að venjulegt fólk muni
verða á þönum við viðgerðir á
Kýborgum, þvi Ettinger álitur til
dæmis, að þau vandamál sem nú
eru á allra vörum — mann-
fjölgunarvandamál, orku- og
matarskortur — verði auðleyst
með framleiðslu vélmenna, sem
sjálf mum fraiIilGiðs ijnnur véí-
menni, sem svo aftur framleiða
nákvæmlega það sem við óskum
eftir — í ótakmörkuðu magni og
hvenær sem er. I geimnum er
ótakmarkað rúm og næga orku að
finna — og raunar er næg kjarn-
orka bæði í graníti og i sjónum.
Umhverfis-krossfararnir —
sem Ettinger kallar svo — fá
ádrepu á tveimur og hálfri síðu af
þeim 278 í bók Ettingers — en
síðan heldur Ettinger ótrauður
áfram, enda þótt hann viðurkenni
að það sé að nokkru leyti að horfa
á hlutina gegnum rósrautt gler.
En upp með gleraugun — því
ímyndunarafl Ettingers er siður
en svo á þrotum- Kýborgirnar
þurfa alls ekki að hafa heilann á
einum tilteknum stað. Honum
mætti vel skipta og hafa hann á
mörgum stöðum, er væru inn-
byrðis tengdir með radióbylgjum.
En ef heili væri dreifður um allan
geiminn — þannig að mörg ljósár
yrðu á milli hinna ýmsu hluta
hans — hefði það í för með sér að
risinn yrði allseinn að hugsa, þ.e.
ef kenningar Einsteins standast.
En í þessum möguleika, að menn
á æðri siðmenningarstigum
komist á makrokosmiskt svið, sér
Ettinger hugsanlega skýringu á
þvi að við fáum engar heimsóknir
frá æðri þróunarverum.
En til hvers að vera að dreifa
heila sinum viðsvegar um geim-
inn? Til að öðlast ódauðleika,
svarar Ettinger. Eigi einhverjar
hamfarir sér stað, eins og ef
stjarna springur eða þvíumlikt,
eyðileggst aðeins lítill hluti hvers
einstaklings. Ettinger ímyndar
sér, að í einu sólkerfi búi milljón-
ir einstaklinga, sem aftur hafa
hver um sig smáhluta af sjálfum
sér á jafnmörgum milljónum
pláneta. Ef til er þetta svo nú
þegar — ef til vill erum við frum-
ur þeirra. Og annar möguleiki: ef
til vill erum við ekki ennþá frum-
ur risanna, en verðum það fyrst
er við höfum náð nægilega háu
þróunarstigi...
Og siðan segir Ettinger: „Að
iokum skal það tekið fram, að ég
er hvorki að spá né segja fyrir, að
slíkir risar verði til. Ég er sann-
færður um að þröun af þessu tagi
sé vægast sagt ólikleg. Ég get ekki
gert mér í hugarlund, að við þurf-
um nokkurntima aó hafa áhyggj-
ur af eilifu lífi — en aftur á móti
af lífi, sem „aðeins“ nær yfir 1000
eða 10.000 ár.. .. Markmiðið með
þessari litlu hugsanatilraun er að
sýna þvi fólki í tvo heimana, sem
heldur að hægt sé að loka augun-
um fyrir þvi hvað geti og geti ekki
gerst á árþúsundum framtíðar-
innar.“
Ettinger hefur svo sannarlega
ekki augun lokuð — hugmynda-
flugi hans virðast litil takmörk
sett. Súpermanninum mun — ef
til vill — fylgja súperkynlif — þvi
venjulegt kynlif er vitanlega
óþarft, þar sem unnt er að ganga
frá öllu i tilraunaglösum. Til-
finningalega þörf mannsins fyrir
kynlif litur Ettinger aðeins á sem
enn einn veikleika homo sapiens
árgerð 1974. Hann segir: Súper-
kynbomban verður ef til vill al-
sett götum af ýmsum gerðum og
stærðum — eitthvað í átt við sam-
vinnuþýðan ostbita, en þó skraut-
legri og með betri ilm.
Og súperkarlmaðurinn verður
þá sennilega með tilsvarandi
fjölda anga svo þau geta umvafið
hvori ár.r.að Og bvlt sér á milljón
mismunandi vegu — óþreytandi
eins og vökvadælur. Og ef um
kýborg er að ræða gætu þau verið
vökvadælur.
Maður ætti því ef til vill aó fara
að aura saman fyrir djúp-
frystingu — eða...
En það er að minnsta kosti ráð-
legt að sjá til þess að djúpfryst-
ingin verði almennileg. Satt að
segja liggja nokkrir nú þegar og
halda (ef þeir halda þá nokkuð
lengur) að þeir séu frystir niður i
mínus eitt eða tvö hundruð gráð-
ur, eins og visindin segja fyrir
um, en eru i rauninni aðeins
kældir. Og þeir ranka áreiðanlega
aldrei vió „ftur.