Lesbók Morgunblaðsins - 07.12.1975, Qupperneq 7

t Vesturheimi hefur Guðbjart
ur ekki verið alveg víð eina fjöl-
ina felldur, enda væri það ölfkt
honum. Hann tðk þá ákvörðun að
flytja vestur, vegna þess að hon-
um varð ekkert ágengt f því
að nota sérgrein sfna á tslandi.
Hann hafði samband við fræðslu-
yfirvöld og lét þau vita um náms-
ferðir sfnar og viðleitni f þá átt að
kynna sér sérstaklega þessa nýju
tækni, þar sem myndir eru notað-
ar jafnframt tali. En þeir sögðu
bara jamm og jæja og mikið var
ánægjulegt að þú skyldir læra
þetta o.s.frv. Hann sá framá,
að áhuginn á að nota þessa kunn-
áttu var ekki fyrir hendi og að
hann gæti alveg eins farið eitt-
hvað annað strax f þeirri von að
nýta kunnáttu sfna.
Winnipeg varð fyrir valinu og
þangað kominn varð Guðbjartur
eftirlitsmaður með framleiðslu á
litskyggnum hjá Manitobahá-
skðla og stjórnaði þar töku á kvik-
mynd. En nú f haust tók hann við
nýju starfi hjá stjórn Manitoba-
fylkis; er deiidarstjóri f „Audio-
visual-deild landbúnaðarráðu-
neytisins. Þaðan er rekin um-
fangsmikil fræðslustarfsemi, sem
beint er til bænda, neytenda og
vfsindamanna.
Jafnframt föstum störfum hef-
ur Guðbjartur haft önnur járn f
eldinum. Hann gerði til dæmis á
eigin spýtur 22 útvarpsþætti, sem
útvarpað var á fslenzku frá stöð f
Winnipeg. Þessir þættir þóttu
góðir og vel til þess fallnir að
hressa við fslenzkukunnáttu og
efla samskipti Vestur-Islendinga
við hinn fslenzka menningar-
heim. Eins og að lfkum lætur, fór
talsvert langur tími í þessa þátta-
gerð, en þegar á reyndi, vildi eng-
inn standa straum af kostnaði og
þvf fór svo, að hann gafst upp og
hætti. Samt þótti mörgum veru-
leg eftirsjá í þáttunum.
Annað aukaverkefni Guðbjart-
ar var fslenzkukennsla við kvöld-
skóla á vegum Manitobaháskóla.
Þar rak hann sig á, að ekki var til
nein kennslubók til handa ensku-
mælandi fólki sem leggur stund á
fslenzku. Svo Guðbjartur réðist í
að koma saman slfkri kennslu-
bók, þar sem allar skýringar
eru á ensku. Hann er
nú búinn með helminginn
og sá hluti er kominn út fjöl-
ritaður. Bókin er til dæmis notuð
við fsienzkukennsluna f Mani-
tobaháskóla, þar sem Haraldur
Bessason er með 30—40 nemend-
ur f íslenzku. Þetta framtak hlaut
opinberan stimpil og styrk; Kan-
adastjórn styrkti útkomu bókar-
innar, en Manitobastjórn lét
myndskreyta.
Aðspurður um framtfð íslenzk-
unnar í Vesturheimi kvaðst Guð-
bjartur álfta að hún hlyti að
deyja út sem talmái f enskumæl-
andi landi. Allt annað væri óeðli-
Iegt. Islenzkukunnáttan getur lif-
að þar fyrir og þeir nemendur í
skólum, sem nú leggja stund á
fslenzku og læra hana eftir bók
Guðbjartar, gætu með tfmanum
orðið læsir og skrifandi og þeir
ættu þá að geta brugðið málinu
fyrir sig. Guðbjartur áleit, að lif-
andi samband við Island og Is-
lendinga yrði Iangmesti hvatinn
að framhaldslffi fslenzkunnar
vestra.
Guðbjartur Gunnarsson er ekki
kominn til Winnipeg til þess að
búa þar um aldur og æfi, enda
væri þá Bleik brugðið. Hann sagði
þessa búsetu ágætis tilbreytingu
og lærdómsríka á ýmsan hát. Hitt
er svo annað mál.aðhann er tilbú-
inn til þess að snúa hcim undir
eins, ef áhugi vaknaði á þvf að
nýta sérþekkingu hans.
Álfheiður og Garðar festu ekki rætur I Ástrallu, en kunna miklu betur við sig I
Winnipeg.
Prentsmiðjan Gardar Printing f
Winnipeg er hvorki mjög stór né
tiltakanlega fræg. En hún hefur
þá sérstöðu f prentiðnaðinum þar
um slóðir, að á setjaravélinni eru
fslenzkir stafir og þar af leiðir, að
prentsmiðjan getur tekið að sér
að setja á fslenzku. Aðaleigandi
og framkvæmdastjóri Gardar
Printing heitir Garðar Garðars-
son, en hann og kona hans Álf-
heiður Alfreðsdóttir og börn
þeirra tvö, eru meðal þeirra, sem
gerst hafa vesturfarar nýverið.
Þeir sem eitthvað hafa þekkt til
í prentsmiðjum f Reykjavfk sfð-
ustu áratugina, kannast ugglaust
við Garðar, sem lengst af var
prentari f Prentsmiðju Jóns
Helgasonar og einnig í Steindórs-
prenti, þar sem hann lærði á sfn-
um tfma. Á samdráttarárunum á
seinni hluta sjöunda áratugarins,
réðust þau Garðar og Álfheiður í
það stórvirki að slást f för útflytj-
enda til Ástralfu. Þau settust að f
Sidney og Garðar fékk vinnu við
prentun. Loftslagið var ákaflega
ólfkt þvf sem tslendingar eiga að
venjast, rakt og heitt og allt að
þvf óþolandi sfðustu jólin, sem
þau bjuggu þar. Þar að auki var
margt, sem ekki var hægt að sjá
fyrir; til dæmis það að ein-
angrunin frá öllu þvf
sem fslenzkt gat talizt, var
afger. Þau sáu framá, að vinir
og vandamenn mundu aldrei geta
heimsótt þau til Ástralíu og að
þau mundu ekki heldur hafa bol-
magn til að skreppa heim. Þeim
fannst báðum mjög óþægileg til-
finning að vera svo langt frá hin-
um vestræna heimi; eitthvað ör-
yggislaust.
Samt hafði búskapurinn f
Ástralfu sínar ljósu hliðar. Þau
voru búin að eignast dýrlegt hús,
áttatfu ára gamalt. Þau sáu eftir
því. Þótt nokkrir Islendingar
flyttu búferlum til Ástralíu, gat
liðið óratfmi án þess að þau næðu
tali af neinum þeirra.
Þau Garðar og Álfheiður fóru
að hugsa til þess að flytja eitt-
hvað norður á bóginn. Þeim
fannst koma til greina að leita
fyrir sér f Kanada og það varð úr,
að Garðar skrifaði blaðinu Lög-
berg-Heimskringla, og bað að-
standendur blaðsins að koma sér f
prentverk. Það reyndist auðvelt
mál, vegna þess að einmitt um
sama leyti var einn af prenturum
bfaðsins að hætta störfum. Garð-
ari bauðst að taka við þvf starfi og
þáði hann það.
Þau seldu mest af búslóðinni og
gáfu sumt til þess að þurfa ekki
að kosta uppá flutning yfir meira
en hálfan hnöttinn. Það var að-
eins fatnaður, einstaka munir og
bækur, sem þau tóku með sér og
höfðu á leiðinni þriggja mánaða
viðkomu á Islandi.
Og sfðan hófst Vesturheimsför-
in.
I Winnipeg reyndist litlum erf-
iðleikum bundið að koma sér fyr-
ir og Garðar gekk að vinnunni
vfsri. Hann var prentari hjá Lög-
berg-Heimskringlu í ár, en fór þá
að leita fyrir sér meðal góðra
manna um þátttöku f hlutafélagi
um prentverk. Reyndist það jafn-
vel auðveldara en hann hafði
haldið að óreyndu. Gardar Print-
ing var stofnsett fyrir einu ári,
setning og prentun, bæði f offset
og f blýi uppá gamla móðinn.
Verkefnin eru vitaskuld fremur
af smærra taginu, þvf Garðar
vinnur einn fyrir utan son þeirra
hjóna, Jón Alfreð, sem hjálpar
til. Jón Alfreð er 15 ára og er svo
mikill Islendingur f sér, að hann
ætlar helzt að flytjast aftur heim
til Islands.
Álfheiður og Garðar keyptu
fyrst einbýlishús, en seldu það
sfðar og keyptu annað, þar sem
aðstaða var til þess að koma
prentsmiðjunni fyrir. Hann leig-
ur Lögberg-Hcimskringlu her-
bergi til sinna þarfa og auk þess
er ætlunin, að Álfheiður geti
stofnsett hárgreiðslustofu f sama
húsi. Það tekur aðeins nokkra
mánuði að öðlast réttindi f hár-
greiðslu f Kanada og Álfheiður er
f þann veginn að öðlast slfk rétt-
indi. Þau hjón kváðust kunna
miklu betur við sig þar vestra en f
Ástralfu; fslendingarnir væru
eins og ein stór fjölskylda og gott
til þeirra að leita, ef eitthvað
bjátaði á.
El Forman
f ti
JÚLÍANA
SVEINSDÓTTIR
— dauðinn er listaverk háleitt, hinzt,
hljóðnuð er aldan á miklum sævi;
hólmi, sem gnæfði f hjarta innst
hjúpaður auðngráum kyrrum blævi —
— fuglar blaka skins og skugga vængjum
skeiðfrár hestur hvflist rótt á grund —
— hun, dóttir íslands,
drápu og sögu skráði
daga vorra,
á strigann festi eldskrift báls og brands
og hafði litaskyn úr dulardraumi —
— og er hún vefjarvoðar strengi sló
var það æviyndi listakonu
i\
Baldur Pálmason fslenzkaði.
Júllana Sveinsdóttir listmálari
|/
■ /
9 I
fl
1
j j
| 8

Hin gagnmerka listakona Júlfana Svcinsdótt-
ir lézt f apr. 1966 í Kaupmannahöfn, þar sem
hún ól lengstum aldur sinn.
Skömmu eftir andlát hennar birtist f Berl-
ingske Tidende minningarljóð eftir dönsku
skáldkonuna E1 Forman, sem hefur sjálfsagt
verið vel kunnug J. Sv. Maður hennar, V. For-
man, er enda listmálari.
Morgunblaðið birti ljóðið óþýtt nokkrum vik-
um síðar, og nær sfðan hefur það legið f fórum
mfnum f ókaraðri þýðingu. Ég tók mig svo
nýlega til og gerði þvf fullnaðarskil eftir beztu
getu. Hér vottar raunar fyrir minni eigin dóm-
greind gagnvart listaverkum J.Sv., og ber mér
að biðja höfundinn velvirðingar á þvf. En lista-
verk Júlfönu Sveinsdóttur hafa ætíð verið mér
til óblandinnar ánægju. Ánnars hefði ég látið
þetta ógert.
B.P.
I I
11
11
daaaJ