Lesbók Morgunblaðsins - 02.05.1976, Blaðsíða 9

r John W. McDoy, 1970. A8 neSan: Sjátfsmynd
fundinn varðandi þroska og fram-
tíð barnanna, og á þennan hátt
vakti N.C. skapandi lífsmögn úr
læðingi innra með þeim. Hin
næma kennd fyrir náttúrunni
gengur eins og rauður þráður í
gegnum myndheim þeirra allra,
og svo aftur í erfðum til niðja
þeirra. - Myndir þær, sem fylgja
þessari grein, sýna ljóslega þessa
ríku samkennd Wyeth-ættarinnar
með lífi og gróanda.
Andrew Newell III, sem
mestrar frægðar nýtur innan
Wyeth-fjölskyldunnar, og sem við
þekkjum betur undir nafninu
Andrew Wyeth var kynntur sér-
staklega hér í Lesbók á sl. ári, og
því miðla ég þvi rúmi sem ég hef
hér milli annarra meðlima fjöl-
skyldunnar, en þeir eru:
Henriette Wyeth (f. 1907) og
eiginmaður hennar Peter Hurd
(f. 1903), sem einnig er listmálari
og var nemandi N.C., hann er
einnig nafntogaður vísna- og þjöð-
lagasöngvari og börn þeirra fást
öll meira eða minna við tónlist og
er sonur þeirra Peter hámennt-
aður sérfræðingur i mexíkanskri
tónlist en fjölskyldan er búsett i
Nýju Mexíkó. Fræg er sagan, er
Peter Hurd var fenginn til að
mála Lyndon B. Johnson forseta
en hann byggði hana upp að
mestu eftir ljósmyndum. Þurfti
L.B.J. einungis að mæta hjá lista-
manninum í eitt skipti og sofnaði
forsetinn þá fljótlega i stólnum
(!) — leyfði Peter honum að sofa,
enda ósjaldan betra að virða fyrir
FreBin jör8,1969. Eftir George
Weymouth. Eggtempera.
Börn, tengda- og barnabörn N.C. Wyeth uröu víöfrœgt
myndlistarfölk og öll voru þau realistar. Hér segir af þessari merku og
sérstœðu fjölskyldu. Síöari grein. Eftir Braga Ásgeirsson.
sér fólk sofandi en vakandi, og þá
vissulega í þessu tilfelli hinn
örgeðja forseta.
Þegar myndin var fullgerð og
sýnd forsetanum varð honum að
orði: „Þetta er það ljótasta sem ég
hefi séð á ævi minni,“ og var
myndin þó í engan stað óvenjuleg
né framúrstefnuleg. Setningin
varð fleyg um öll Bandaríkin
strax næsta dag og fyrir þetta
vakti myndin mikið umtal og fékk
Peter Hurd hundruð bréfa þar
sem ummælum forsetans var and-
mælt, einungis einn bréfritari
kvað sig sammála forsetanum.
Þrátt fyrir að myndin næði ekki
að hanga innan veggja Hvfta-
hússins sem hafði pantað hana,
varð það ekki listamanninum til
álitshnekkis með því að myndinni
var valinn staður á „National
Portrait Gallery, Washington, og
gerði hann sig vel ánægðan með
þá ákvörðun.
Hurd fann upp sérstaka tegund
eggjatemperalita, sem var byggð
á uppskrift endurreisnar-
málarans italska, Cennino
Cennini, og gerði hann tilraunir
um langt skeið áður en hann varð
ánægður með árangurinn. Fékk
hann þá báða N.C. og Andrew til
að reyna tæknina sem báðir hag-
nýttu sér og þá einkum Andrew.
Carolyn Wyeth (f. 1909) sem er
ógift, vann í hvorki meira né
minna en 19 ár á vinnustofu föður
síns og allan tímann meira eða
minna undir handleiðslu hans.
Eftir dauða N.C. hélt hún heimili
með móður sinni fram að andláti
hennar 1973. Carolyn er mjög ein-
ræn, — hefur helgað sig málara-
list og þolir enga áhorfendur
nálægt sér, er hún er að starfi.
Hún vinnur mjög hægt og yfirveg-
að og fullgerir aðeins örfáar
myndir á ári. I sambandi við
yfirlitssýningu á verkum hennar í
Norfolk, Virginiu, árið 1974,
sögðu gagnrýnendur hana standa
jafnfætis Georgíu O’Keefe, hinni
miklu amerísku listakonu, en stíll
þeirra er þó mjög ólikur.
John W. McCoy (f. 1910) eigin-
maður tónlistarkonunnar Ann
Wyeth, var einnig lærisveinn
N.C. og mikill félagi Andrews,
tengdasonur þeirra er George
(Frolic) Weymouth (f. 1936),
sérkennilegur málari sem er und-
ir nokkrum áhrifum frá Andrew
og þeim systkinum.
James Browning Wyeth (f.
1940) er sonur Andrews og
yngstur þeirra er náð hafa frama
á myndlistarsviðinu. Hann yfir-
gaf barnaskólann ellefu ára til að
nema hjá Carolyn föðursystur
sinni, seinna vann hann við hlið
föður síns og 18 ára hafði honum
hlotnazt umtalsverð viður-
kenning, en 21 árs var hann
landsfrægur orðinn.
Þriðji ættliðurinn sækir þannig
fast fram á myndlistarsviðinu
með þeim tveimur siðastnefndu.
Svo sem fram kemur slaka þeir
hvergi á kröfum hvað tæknileg
vinnubrögð snertir og nákvæmt
úrfærða myndbyggingu. Það
hefði vissulega glatt N.C. að lifa
þetta framhald myndrænnar
erfðavenju, sem hann sjálfur
stofnaði til í upphafi og ræktaði á
svo farsælan hátt. Ekki verður
sagt hvort hann hafi sjálfur búizt
við þeirri þróun, svo sjaldgæf sem
hún er í listsögunni. Þriðji
ættliðurinn hneigist einnig að
tónlist svo að hin skapandi hneigð
hefur hér gengið rikulega i
erfðir og má slá því föstu að hér
er um að ræða fjölskyldu sem er
fulltrúi þess bezta í bandarískri
listmenningu í dag.
Margir listamenn hafa reynt að
feta í fótspor Wyeth erfða-
venjunnar, og þó einkum svo sem
hún kemur fram í myndum
Andrews Wyeth, en tekizt mis-
jafnlega, og hérlendis hefur mátt
sjá ýmsa anga þessara áhrifa i
verkum nokkurra málara.
Andrew leiðast slíkar stælingar
og hann hefur látið hafa eftir sér
að hann hafi haft slæm áhrif á
ameríska myndlist, og á hann þá
vafalaust við hin útvötnuðu áhrif.
Vinsældir hans og fjölskyldunnar
eru svo miklar að slikt flóð stæl-
inga ér skiljanlegt, og allir
meistarar verða að þola slíka
framvindu. 1 upphafi reyndi hann
sjálfur að mála með vatnslitum,
svipað og Winslow Homer, en það
var einmitt í gegnuni þessa við-
leitni að hann fann sjálfan sig og
gerði upp við sig hvaða leið hann
ætti að velja. Þetta heitir að hag-
nýta sér list annarra, virkja áhrif,
rækta þau og þróa, beizla þau
undir persónulegt vald og sjálfs-
forræði, en annað er svo að lifa á
annarra list og hafa þar engu við
að bæta öðru en grómun minni-
háttar vinnubragða. 1 ljósi þessa
verður framsláttur Andrews auð-
skilinn.. .
Eg lýk þessari grein með þökk
fyrir viðkynningu við þessa ein-
stöku fjölskyldu svo sem hún
hefur birzt mér i tiltækum
heimildum og þá einkum greinum
listfræðingsins Susan A. Meyer í
American Artist, febrúarhefti
1975, auk bókar um N.C. Wyeth
og bóka um Andrew, svo og bókar
um hina sérstæðu Brandywine-
erfðavenju í ameriskri list.
I fyrstu hugðist ég einungis rita
greinarstúf um Andrew Wyeth og
vissi þá litil skil á mikilmenninu
N.C. Wyeth föður hans og hinni
litriku og samheldnu fjölskyldu.
sém alla tíð hefur átt búsetu á
slóðum föðuróðalanna við Chadd
Fords og Port Clyde að undan-
skildum Peter Hurd og Henriettu,
sem fluttust til Nýju Mexíkó árið
1940 á æskustöðvar Peters sem
hann hafði bundið ástfóstri við.
Newell Convers Wyeth, fjöl-
skyldu hans og niðjar, ber hátt á
sviði lista og menningar. For-
dæmi þessa listahóps, um sjálfs-
aga og einlæga leit að innsta
kjarna allra fyrirbæra, veitir
trausta leiðsögn langt fram á veg-
inn.
©