Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1976, Blaðsíða 3

V. #*»*•- -4-»- jr • i H -i—Í—Í—•—
1. Sjö sinnum |>aft sagt er mér, sýng-i j>ett-a vers- iö liver;

—*z

~m—
-s-s-'T-i

jieim skal eg
gef - a
sjö tunnur
raufi-a-gulls!

Err-1
-N-Ni-S-V
—Jtz: • •••
—N-Vtl
2. Sjö sinnuin |>a5 sagt er mér syng - i j>ett - a vers-iö liver;
I > > '*'■
S—N-j—|--i-
-E
|>eim skal eg
•—•-
vEPE'El

gef - a
iBizb—
-^-9—----------
sjö tunnur
rauö-a-gulls!

Lagstúfurinn „Sjö sinnum það sagt er mér“. Fæstir komust til enda
þðtt þeir byrjuðu „niðri I gori“ eins og sagt var.
ir og róa hvor á móti öðrum. Hinir
sem eru i leiknum eru selirnir og
eru þeir að valkóka i kring um
sjómennina. Þegar minnst vonum
varir, kasta róðramennirnir ein-
hverju í selahópinn. Það er skút-
ull. Sá dettur niður er skutullinn
hittir og læzt vera steindauður.
Róðramennirnir smámjaka sér að
honum, taka hann og leggja yfir
fæturna á sér, taka þeir svo aftur
að róa og skjóta, færa sig og inn-
byrða. Þetta gengur svo lengi sem
vera skal. Það er víst enginn efi á
því, að þulan „Róum við selinn,
rostungs út á melinn" bendir til
leiks þessa.
Skírnarveizla:
Þrír menn taka þátt i leiknum
og eru tveir þeirra hjón, en prest-
ur sá þriðji. Hjónin efla til veizl-
unnar, eins og lög gera ráð fyrir,
en það er allur undirbúningurinn
að þau setja tvö koffort fram á
mitt gólf og á að vera liðugt alinn-
ar bil á milli þeirra. Að því búnu
breiða þau ábreiðu eða einhvern
annan dúk yfir koffortin. Því
næst setjast þau hvort á sitt koff-
ort og strengja dúkinn undir sér,
svo ekkert lautar. Nú er prestur-
inn sóttur og kemur hann von
bráðara. Oftast hefur hann pils
eða einhverja dulu yfir herðun-
um og á það aö vera hempa. Bóndi
býður honum til sætis á milli
þeirra hjóna, meðan sé verið að
undirbúa undir skírnina og þigg-
ur prestur það. En um leið og
hann sezt, standa bæði hjónin upp
í snatri en presturinn hlunkast
aftur á bak milli koffortanna.
Það er galli á þessum leik, að
presturinn má ekki vita hvað er á
seyði. Hann má ekki þekkja leik-
inn. Heppilegast er lika að prest-
urinn sé látinn skira í rökkrinu.
Beiningaleikur
eða hús-
gangsleikur
: Leikurinn fer fram inni.
Leikendur skipta sér niður sinn i
hverju horna á húsinu sem leikið
er. Einn stendur þó á miðju gólfi
og heitir hann húsgangur eða
beiningamaður. Hann gengur á
milli hinna og segir við hvern
fyrir sig; „Gef mér pláss“, en
svarið er ávalt; „Farðu til þess
næsta". Meðan beiningamaður er
á leiðinni þangað, leitast horna-
mennirnir við að hafa vistaskipti,
en beiningamaður leitast aftur
við að komast i eitthvert hornið
sem losnar. Takist honum það,
verður sá sem missti horn sitt að
beiningarmanni. Svo er byrjað á
nýjan leik og svo koll af kolli svo
lengi sem vera skal.
1 greininni sem nefnist Listir er
m.a.:
Að rífa rifinn
ræfil upp
úr svelli:
Listamaðurinn leggst endi-
langur niður á gólfið og stendur
svo upp í sömu sporum og áður.
Því næst leggur hann einhvern
hlut á gólfið þar sem hann hafði
höfuðið áður, eða lengd sína frá
fótum sér. Að því búnu leggur
hann vinstri hönd á bak aftur óg
heldur henni þar, en mjakar sér
áfram á hægri hendinni, þangað
til hann nær hlutnum með munn-
inum. Ekki má hann koma við
gólfið annars staðar en með hægri
hendinni og ekki hreyfa sig úr
sömu sporum þvi að þá er ræfill-
inn jafnfastur í sveilinu og áður.
Að fara í
gegn um
snærissmeyginn:
Listamaðurinn situr fyrst.
Hann tekur snæri og bregður því
undir il sér. Siðan hnýtir hann
hnút á það, uppi á hné sér, rétt
við hnéð, en reyrir þó ekki að. Þvá
næst bregður hann smeygnum of-
an af hnénu, en lætur hann vera
fastan undir fætinum. Að því
búnu stendur hann upp. Það sem
eftir er leiksins stendur hann á
öðrum fæti, þeim sem snærið er
ekki undir og á nú að troða sér i
gegn um smeyginn, en smeygur-
inn má ekki smokrast út af fætin-
um. Fyrst smeygir hann höfðinu í
gegn um hann, þá höndunum þá
nijakar hann honum niður fyrir
herðarnar o.s.fv. Meðan þessu fer
fram á listamaðurinn annaóhvort
að standa kyrr á öðrum fæti eða
þá hoppa á öðrum fæti, ef hann
vill það heldur en hvergi má hann
styðja sig. Seinast fer hann með
fótinn sem hann stóð á, gegnuni
smeyginn og liggur hann þá laus,
enda er þá björninn unninn.
Að járna rimbu:
Reipi er strengt á milli tveggja
stólpa og á að vera dálítið bil
undir það. Rimbujárnarinn tekur
prik í hönd sér, sezt á reipið lang-
setis og krossleggur fæturna upp
á því. Fyrst hefur hann prikið i
hægri hendi, slær því upp í
vinstri ilina og segir um leið:
„Geng ég í haga“. Því næst slær
hann annað högg og segir:,,Tek ég
meri mína“. Við þriðja höggið
segir hann „Teymi ég hana í hlað-
ið“, en „Tálga ég hófinn“ við
fjórða höggið. Síðan segir hann:
„Ek ég einn nagla, tvo nagla“
o.s.fv. upp að luttugu og fjórum
og slær eitt högg við hvern nagla.
Ekki er allt búið enn. Rimbujárn-
arinn heldur áfram og segir:
„Legg ég á hnakkinn“, og um leið
tekur hann prikið úr hægri hendi
með hinni vinstri og yfir reipað og
hné sér. Að þvi búnu dregur hann
prikinu undir reipið, grípur það
aftur með hægri hendi og segir
um leið: „Spenni ég gjörðina".
Seinast segir hann: „Spenni ég
reiðann" og bregður jafnfraint
prikinu aftur fyrir sig með hægri
hendinni og grípur það með þeirri
vinstri. Ef þetta gengur allt slysa-
laust þá hefur hann unnið þraut-
ina, en velti hann út af reipinu,
ofan á gólf, áður en hann hefur
spennt reiðann, þá er rimbutrunt-
an ójárnuð eftir sem áður. Þess
verður að geta að rimbujárnarinn
má stinga prikinu í gólfið sér til
stuðnings svo oft sem hann vill,
en aldrei má hann taka fæturna
af reipinu, og því síður rétta úr
þeim.
Bóndabeygja eða
að taka einhvern
í bóndabeygju:
Fyrst er annarri hendi tekið utan
um hálsinn á þeim, hnakka meg-
in, sem á að beygja, en hinni
undir hnésbætur honum. Því
næst er hann keyrður saman. Ef
sá sem beygir, getur hneppt hinn
svo mikið saman. að hann nái
höndum saman þá er hinn kom-
inn í böndabeygju. Það er enginn
hægðarleikur að taka mann í
bóndabeygju, því það segir sig
sjálft, að hann spyrnir á móti þvi
af alefli. Þó má hann ekki beita
höndunum. Sá sem er í bónda-
beygju, leitast ávallt við að
spyrna sér úr henni og þykir það
að sínu leyti eins laglega gjört að
losast úr beygjunni og taka annan
i hana, þegar kraftamunur er
ekki þeim mun meiri.
Að stökkva yfir
sauðarlegginn:
Það lítur svo út í fljótu bragði,
að þetta sé hægur vandi, en það er
sá hængur á, að listarmaðurinn á
að bregða fingrunum undir tá-
vörpin á skóni sínum og stökkva
svo yfir sauðarlegg eða eitthvað
þvi um líkt, án þess að slcppa
tökunum. J.Ól. (þ.e. Jón Ólafsson
frá Grunnavik) lýsir listinni al-
veg eins, en bætir því við að sum-
ir geti stokkið aftur á bak yfir
sauðarlegg í sömu stellingum.
Að þræða nál
á flösku:
Venjuleg sívöl flaska er iögð á
gólf á hliðina. Listarmaðurinn á
að setjast á flöskuna og þræða þar
saumnál en ekki mega fæturnir á
honum koma við gölfið meðan á
því stendur. G.D. (þ.e. Guðmund-
ur Davíðsson, bróðir Ólafs) segir
að stúturinn á flöskunni eigi að
snúa aftur en botninn fram, undir
listarmanninum. Hann eigi að
sperra fæturna beint fram undan
sér og krossleggja það svo að að-
eins annar hællinn komi niður. í
þessum stellingum eigi hann að
þræða nálina og sé ekki hlaupið
að þvi.
Að kyssa fótinn
á páfanum
er að taka, sitjandi, um öklann á
öðrum hvorum fætinum á sér,
keyra hann upp að munni og
kyssa tærnar. Vel þykir líka gjört
að signa sig siljandi með öðrum
hvorum fætinum.
Að setja
upp matselju
segir J.Ól. (Grunnavíkur-Jón)
sé að stökkva aftur á bak upp á
við brún en þá sem listarmaður-
inn stóð á i fyrstu.
Á einum stað i kaflanum unt
listir segir Ólafur: Við margar
smálistir er ekki beitt öðrum hlut-
um likamans en höndunum og
ma'tti þvi kalla þa>r handlistir,
réttu nafni. Þa>r eru sumar létt
verk og löðurmannlegt en þó þarf
lag og lipurleik við þa>r. Til hand-
lista teljast m.a.:
Svenska:
Tveir leika listina og standa
andspænis hvor öðrum. Þeir
halda höndunum upp fyrir fram-
an brjóstið á sér, þannig að lóf-
arnir snúi fram. Þeir slá fyrst
saman hægri lófunum, þá vinstri
löfunum, þá skella þeir hægri lóf-
unum saman við vinstri' lófana.
Þá slengja þeir þeim beint njður i
lærið á sér framanvert. Þá vís-
leggja þeir handleggina frantan á
brjóstinu þannig að fingurnir
lenda uppi undir öxlum. Þá skella
þeir saman lófunum á sjálfum
sér. Þá byrja þeir á nýju og halda
svo áfram sem verkast vill. Ymsar
eru tilbreytingar á svcnskunni.
Sumir skella saman höndunum
áður en þeir slengja þeim niður á
lærið. Sumir skella líka höndun-
um saman á milli hvers taks og
verða þá tíu tök i staðinn fyrir
sex. Þess má geta að svenska er
frægasta meðal við kulda, en þá
verður að slá nokkuð fast.
Krók
þekkir hvert mann'sbarn á Is-
landi og þarf því varla að lýsa
honum. Þó þykir mér réttara að
ganga ekki alveg þegjandi fram
hjá honum. Tveir menn kra>kja
saman fingrum, oftast siimu
fingrum á sömu hendi, þannig að
innri fletirnir á miðkjúkunum
liggja saman. Að því búnu taka
þeir báðir i af ðllu afli og er
kallað að sá hafi krókinn sem
réttir upp fingurna á hinum en
hann er þá dreginn upp.
Sjá nœstu
síðu /g