Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1976, Blaðsíða 20

JOLASAGA BARNANNA
Stefðn hestasveinn
gömul helgisaga
Hefur þú heyrt kvæðið um
heilagan Stefán? Það byrjar á
þessa Iei8:
„Stefán, Herrans
hestasveinn
hesta sina, fjóra og einn,
nýársnóttu skæra
lifsins brunni leiðir a8.
Lausnarinn bauS honum það.
Ljúf er lindin tæra".
(Þý8. M.Ásg.)
Sjálfsagt hefur þú heyrt
það og jafnvel sungið, þvi að
öll börn, sem þrá jólin eru þvi
vön að syngja um Stefán.
Með þvi móti Ii8ur timinn
hraðar Hann þýtur áfram,
meira að segja. Og einn dag
inn er komið kvöldið, sem
allir hafa beðið. Þetta er
ekkert venjulegt kvöld: það
er aðfangadagskvöld.
Og það er á vissan hátt
Stefáni að þakka. Ef hann
hefði ekki verið til, hefði eng
inn tekið eftir neinu merki
legu nóttina sem Jesúbarniö
fæddist fyrir nærri tveim þús
undum ára. En Stefán var
skyggn. Það var hann, sem
fyrstur tók eftir stjörnunni.
Hvaða stjörnu? Skæru stjörn-
unni I kvæðinu, Betlehems
stjörnunni, sem vlsaði hirð-
unum og vitringunum þrem
ur veginn að lágu jötunni þar
sem Jesúbarnið lá. Þá var
stjarnan stór eins og knöttur
og sklnandi björt. Hún var
beint yfir gripahúsinu I
Betlehem og hver sem var,
gat séð hana nema vondi
kóngurinn, Heródes. Og guði
sé lof fyrir það. En á jólanótt-
ina var það Stefán einn, sem
sá stjörnuna. Þá var hún ekki
jafnstór og björt og seinna,
en Stefán kom samt auga á
hana þar sem hún speglaðist I
lindinni. Og hann vissi þegar
hvaSa stjarna þetta var og
hvað hún boðaði.
Stefán var, eins og stendur
I kvæðinu, hestasveinn.
Hann var I þjónustu konungs
ins sjálfs, Heródesar. Ein
hvers staðar urðu menn að
vinna. Það var IftiS um gó8a
konunga á þessum dögum og
Stefán átti ekki um neitt að
velja Heródes var mjög
nízkur og vondur og einu
launin, sem Stefán fékk var
kekkjóttur hafragrautur, við-
brunnin hveitipfpukássa og
nokkur stafhögg öðru hvoru.
Sjaldan þurfti Stefán að vera
aSgerSarlaus. Heródes átti
fimm hesta eða fota, eins og
þeir voru kallaSir á þessum
tima. Tveir voru rauðir, tveir
hvitir og einn apalgrár.
Stefán hafSi nógu að sinna
að bera hey fyrir þá. gefa
þeini hart rúgbrauS og
brynna þeim i tærri lindinni
bak við hesthúsið. Hann
kembdi þeim lika og klóraSi
bak við eyrun, strauk þeim
yfir múlinn og stundum
beizlaði hann þá og söðlaði
Það þurfti hann að gera,
þegar Heródes og tjórir
sveinar hans ætluðu af stað
að grennslast um nýfædd
sveinbörn. Þeir voru alvopn-
aðir, því að þeir höfðu ekki
gott í huga. Fyrir löngu hafði
Heródes heyrt kvitt um það,
að nýr konungur ætti að fæð-
ast i heiminn, konungur, sem
kæmi af himnum. Þó að nýi
konungurinn væri aðeins litið
barn, sem ennþá var i reifum
var hann samt þúsund
sinnum meiri og voldugri en
Heródes.
Þegar Heródes heyrði þetta,
gnisti hann tönnum og varð
sótrauður af vonzku. Á sömu
stundu gaf hann út skipun til
þegna sinna, að myrða skyldi
öll piltbörn. En að sjálfsögSu
hlýddi þvi enginn, þvi að eng-
inn faðir eða móðir gat framið
slíkt grimmdarverk. Þá varð
Heródes æfur af bræði, og
tók sjálfur að sér að vinna
verkið Hann öskraði til
Stefáns: „Söðlaðu hestana,
aumi strákhvolpur:" Og
Stefán skundaði skelfdur til
hesthússins og gerði eins og
fyrir hann hafði verið lagt.
En Stefán var enginn auli
og hann vissi hvað Heródes
hafði í huga. Og þvi stakk
hann nokkrum loðgrösum
undir söðlana á folunum
fimm. Konungurinn og
sveinar hans höfðu ekki riðið
nema smáspöl, þegar þeir
duttu af baki niður [ brenni
netlukjarr. Loðgrös, sem
stingast inn i hestbök, eru
harla óþægileg, en þau eru þó
hégómi borin saman við netl-
ur.
í annaS skipti „gleymdi"
Stefán að girða söðlana á
hestana. Þegar konungur
og sveinarnir komu að breiðri
á og slógu i til þess, að folarn-
ir færu út i hlýddu folarnir, en
söðlar og reiðmenn féllu af
þeim, og niður i ána, sem var
ekki sérlega djúp en full af
leðju.
Stefán fann alltaf upp ein-
hver heppileg brögo og
Heródes ná8i aldrei í nein
nýfædd sveinbörn. Heródes
var heimskur á tvennan hátt.
I fyrsta lagi var hann vondur
og i annan stað hafði hann
heimskt höfuð. Því grunaði
hann aldrei, að það væri
Stefán, sem stóð á bak við
hin mörgu mistök hans. Það
grunaði sveinana ekki heldur
þvi að þeir voru ennþá
heimskari en Heródes.
Heródes átti það til að gefa
Stefáni nokkur högg me8
reiðpísk sinum. Sveinarnir
spörkuðu líka oft i Stefán. En
það var bara vegna þess.að
það átti við. Eða svo sögðu
þeir.
Þeir börðu lika hestana. Á
eftir læddist Stefán inn i
hesthúsið, strauk mjúklega
aumu blettina og skipti
nokkrum sætum tvibökum
milli allra hestanna. Tvi-
bökurnar fékk hann í eldhús-
inu eða greip þær á matborð
inu rétt vi8 nefið á Heródesi.
Þeir sátu nefnilega og átu við
sama bor8, Stefán grautinn
sinn e8a hveitipípustöppuna
en konungurinn meyra steik,
e8a hænu. Honum þótti
gaman a8 skvetta soSinu á
Stefán. Þá bragðaðist matur-
inn honum betur, var hann
vanur að segja og hló rudda-
lega svo að undir tók.
Seint a8 kvöldlagi, það var
24. desember áriS 0 og kvöld-
verSinum hafSi seinkaS ærið
mikið. Heródes hafði vel
steiktan hana fyrir framan sig
á diskinum. Grautur Stefáns
var kaldari og kekkjóttari en
nokkru sinni fyrr, en hann
tók ekki eftir því. Hugur hans
snerist um allt annað. ÞaS
var stjarnan. Stjarnan, sem
hafði speglazt i lindinni,
þegar Stefán var að brynna
hestunum eins og hann var
vanur. Þessi stjarna var ekki
venjuleg stjarna. Þa8 sé
Stefán strax. Hún var þá
þegar allt of stór og skær.
Hún hlaut að boSa eitthvað
sérstakt.
„Y8ar Hátign", sagði
Stefán allt i einu við Heródes.
Hann gat ekki stýrt tungu
sinni, sannleikurinn varS a8
koma í Ijós. Konungurinn,
sem var i þann veginn að bita
l hanann hætti við það og
horfði illilega á strákhvolpinn,
sem dirfzt hafSi aS rjúfa mat-
frið hans. „Hvað er þér á
höndum?" hrein í konungi og
augu hans urðu alveg kol-
svört. „Y8ar hátign", sagSi
Stefán, „ég sá stóra stjörnu,
sem speglaðist í lindinni bak
við hesthúsiS. Það boðar, að
konungur heimsinsmunifæð-
ast I nótt. „ Hvers konar rugl
er þetta!" hreytti konungur
út úr sér. „Konungur heims-
ins það er ég!" „Þetta verður
nú samt rétt bráðum", sagði
Stefán og gat ekki að því
gert, a8 hann var8 dálitiS