Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1977, Blaðsíða 7

J. Paul Getty var álitinn auðugasti maður heimsins, þegar hann lézt ekki alls fyrir
löngu. Hann auðgaðist einkum af olíuleit í Texas, en bjó á síðari árum í rammlega
afgirtri höll í Englandi. Getty var prýðilega ritfær og skrifaði oft í blöð, m.a. í Playboy:
„Hvernig ég eignaðist fyrsta milljarðinn 7. Hann hefur látið eftir sig endurminningar
og er hér gripið niður í þeim, þar sem hann segirfrá eiginkonum sínum.
gæru?“'„Þú hefur örugglega verið með þessari ljós-
hærðu einhvern tíma!“ Slfkum og því líkum spurning-
um og athugasemdum varð ég oft að sæta við þessi
tækifæri. Það gagnaði mér lítt að andmæla og því
sfður, þeim mun minni ástæðu, sem Jeanette hafði til
tortryggninnar. George sonur okkar var ekki einu
sinni orðinn tveggja mánaða, þegar Jeanette lýsti yfir
þvf, að mælirinn væri fullur, og hún þyldi ekki við í
hjónabandinu stundinni lengur. Hún óskaði svo eftir
skilnaði og var hann staðfestur í febrúar árið 1925.
Hjónaband okkar hafði enzt í hálft annað ár. Ég var
miður mín í nokkra hrfð á eftir. En þegar ég fór að
jafna mig skildist mér, að það hafði verið mér að
kenna mestan part, að illa fór. Við Jeanette vorum
nokkuð beizk í lund eftir skilnaðinn Beizkjan hjaðnaði
þó smám saman og okkur hefur verið mjög vel til vina
allar götur upp frá því. Hún giftist aftur fyrir mörgum
árum, og gladdi þaó mig mjög, að það hjónaband varð
hið hamingjuríkasta. Ég vildi, að ég gæti sagt hið sama
um annað hjónaband mitt!
Stytzta gamanið
Framan af árinu 1926 stóð ég í mjög ströngu. En ég
hlaut líka ríkuleg laun erfiðis mfns. Olía fannst á
morgum stöðum þar, sem ég hafði látið leita. Þegar
leið á vorið þótti mér tími til kominn að taka mér
smáhvíld frá störfum og fara eitthvað mér til skemmt-
unar. Mig hafði lengi langað til Mexíkó. Mig hafði líka
langað að læra spænsku alveg frá þvi, að ég var á
Spáni árið 1924. Ég ákvað því að slá tvær flugur í einu
höggi. Ég fór til Mexíkóborgar, innritaði mig á
spænskunámskeið, og fór að sækja fyrirlestra í sögu
Mexíkó við háskólann. Það reyndist afdrifaríkara en
mig hafði grunað.
Það kann að vera, að viðbrigðin eftir sambúð okkar
Jeanette og skilnaðinn, hafi ruglað mig eitthvað f
ríminu. Kannski hef ég verið búinn að taka einhverja
hjúskaparsýki. Ég veit ekki hvað halda skal. En nokk-
uð er það, að þarna í Mexikó kvæntist ég öðru sinni.
1 hópi stúdenta við háskólann var hávaxin, spengi-
leg og vel gefin ung stúlka, Allene Ashby að nafni.
Hún var ekki nema 17 ára gömul. Hún var bóndadóttir
frá Texas. Þar sem hún var uppalin á búgarði við
mikla vfðáttu var hún framúrskarandi hestamaður.
Það atvikaðist þannig, að við fórum stundum f út-
reiðartúra. Og ekki leið á löngu þar til við urðum
ástfangin hvort af öðru. Allene var ung og lítt reynd;
hún heillaði mig gersamlega. En hvorugt okkar áttaði
sig á því, að ást okkar var ekki til frambúðar, heldur
aóeins stundarhrifning, skammvinnt sumarævintýri.
Það varð okkur ekki ljóst fyrr en seinna meir. Við
þóttumst viss í okkar sök og — einn góðan veðurdag
stuttu eftir að við kynntumst héldum við til Cuerna-
vaca og létum pússa okkur saman. Þetta var fljótfærn-
islega ráðið og mikil skyssa. Það rann upp fyrir okkur
áður en mánuður var liðinn. Þegar rómantfkinni í
Mexíkóborg sleppti áttum við alls ekkert sameiginlegt,
eða nærri ekkert, Við skildum fljótlega að borði og
sæng og skömmu sfðar sótti Allene um lögskilnað.
Hann var staðfestur árið eftir, 1928. En um það leyti
var ég orðinn ástfanginn enn einu sinni og í þann
veginn að kvænast í þriðja sinn...
Árið 1927 tók ég þá ákvörðun, að búa framvegis í
Bandarikjunum sjö mánuði á ári hverju en hina fimm
í Evrópu. Ég hélt þessum sið alveg fram að 1939.
Evrópudvalir mínar áttu ekki að verða nein fri frá
störfum. Þó ætlaði ég mér að reyna að fara heldur
hægar þar en heima í Bandarfkjunum svo, að ég gengi
ekki alvcg fram af mér. En um þetta leyti var ég
farinn að hugsa til umsvifa i ýmsum Evrópuríkjum.
Ég fékk mér aðsetur í París, ágæta piparsveinsíbúð
við St. Didierstræti. Þar sat ég um kyrrt milli þess, að
ég fór viðskiptaferðir. Og nú er að segja frá ferð, sem
ég fór til Vínarborgar. ..
Það var eitt kvöld, er ég sat að snæðingi f matsalnum
i Grand Hotel í Vin, að ég fór að veita athygli fólki,
sem sat við borð dálitið frá mér i salnum. Það voru
tvær ungar stúlkur og roskin hjón. Stúlkurnar voru
báðar aðlaðandi, en önnur þó sýnu fremur, að mér
fannst. Hún var með hörgult hár, og mér þótti hún
heillandi. Ég gat varla haft augun af henni meðan stóð
á máltfðinni. Ég spurði þjón um hana svo, að lítið bar á
og hann sagði mér, að hún héti Adolphine Helmle.
Bosknu hjónin væri foreldrar hennar, en hin stúlkan
vinkona hennar. Faðir Adolphine, Dr. Otto Helmle,
væri yfirverkfræðangur verksmiðja í Karlsruhe og
væru þau komin til Vínarborgar vegna þess, að verk-
fræðingaþing væri að hefjast.
Ég horfði á eftir fólkinu, þegar það gekk frá borði
sfnu og unz það hvarf mér inn í lyftuna! Adolphine var
unaðsfögur. Hún var f meðallagi hávaxin, svipurinn
fjörlegur og hún bar sig þannig, að hún stafaði ómeng-
aðri lífsgleði og lífsmagni.
En nú liðu tveir dagar. Er bezt, að Adolphine lýsi
því eigin orðum, sem þá gerðist: „Við vinkona min
vorum saman í herbergi á hótelinu. Eitt kvöldið kom
þjónn upp til okkar og fékk okkur nafnspjald og
skilaboð með. Á nafnspjaldinu stóð J. Paul Getty, og
hann bauð okkur að koma að borði sinu niðri í
veitingasalnum. Við vinkonurnar vorum rétt nýorðnar
18 ára og höfðum aldrei komið út fyrir landamærin
fyrr. Við komumst í uppnám, og þótti okkur þeitta
heilmikið ævintýri. Við sögðum foreldrum minum, að
við værum hálfþreyttar og ekki lausar við höfuðverk
og ætluðum að fara f háttinn. Svo læddumst við niður.
Hr. Getty bauð okkur til kvöldverðar. Ég þáði boðið
strax. Gætti ég þess að líta ekki á vinkonu mína, þvi að
við vorum nýbúnar að borða kvöldverð og ég vildi ekki
eiga það á hættu, að hún afþakkaði. Hr. Getty pantaði
nú dýrasta mat og vfn, sem þarna var á boðstólum, og
þegar máltiðinni lauk var ég komin með höfuðverk-
inn, sem ég hafði skrökvað upp við foreldra mina.
Þökkuðum við vinkonurnar fyrir okkur og fórum upp.
En við vorum varla komnar inn i herbergi, þegar
þjónn barði að dyrum, kom inn, rétti mér blaðsnepil
og sagði: Afsakið, ungfrú — hér er reikningurinn.
Ég var æf af reiði, en borgaði reikninginn þó.
Foreldrar mínir voru nýbúnir að gefa mér dálitla
peninga til fatakaupa og varð ég að láta þá alla. Þegar
ég hitti Getty niðri morguninn eftir rauk ég á hann og
sagði honum f stuttu máli, að hann væri erkifantur og
svindlari. Hann sagði mér þá, að hann hefði að sjálf-
sögðu látið færa gjaldið fyrir máltíðina á sinn reikn-
ing. Reyndist þetta rétt og fékk ég peningana mína
aftur ásamt með hástemmdum afsökunum forráða-
manna hótelsins. Eftir á fannst mér þetta stór-
skemmtilegt".
A fáeinum dögum gekk saman með okkur
Adolphine, eða Fini, sem hún var oftast kölluð. En
þegar hún kynnti mig foreldrum sinum og við báðum
þau leyfis að mega ganga i hjónaband, varð uppi fótur
og fit. Dr. Helmle varð blátt áfram æfur, og hann fór
ekki dult með það. Hann vakti athygli mfna á þvi, að
Adolphine væri helmingi yngri en ég. Auk þess kærði
hann sig sizt um það, að dóttir sin giftist-Bandaríkja-
manni og kvaðst aldrei mundu láta hana úr landi.
En Fini stóð uppi i hárinu á föður sínum. í október
gekk lögskilnaður okkar Allene í gildi, og við Fini
héldum til Havana, þvert gegn vilja foreldra hennar,
og vorum gefin saman þar. Við fórum stutta brúð-
kaupsferð og settumst síðan að í Kaliforniu.
Fini var ekki mælandi á ensku. Ég vildi þvi ekki
skilja hana eina eftir heima, þegar ég fór viðskipta-
ferðir, og kom henni þá fyrir hjá foreldrum minum.
Þeim féll strax sérlega vel við hana og móðir mín taldi
jafnvel, að þarna væri loksins komin kona, sem væri
mér samboðin, þótt ótrúlegt væri! Fini féll lfka vel við
foreldra mína.“ Foreldrar Pauls komu fram við mig
eins og dóttur sina“, sagði hún seinna meir. „Mér þótti
vænt um þau og ég held, að þeim hafi þótt vænt um
mig.“
Ég gat því miður ekki sagt hið sama um foreldra
hennar. Þeim gramdist það ákaflega, að hún giftist
gegn vilja þeirra. Voru þau sffellt að skrifa henni og
róa í henni. Á það er að lfta, að þau voru þýzk, og
Þjóðverjar voru allstrangir uppalendur. Börn í Þýzka-
landi, og einkum stúlkur, voru alin þannig upp, að
vilji feðra þeirra var þeim lög.
Eg er handviss um það, að það var fyrst og fremst
þeim Helmhjónum að kenna, að við Fini skildum að
skiptum. Árið 1929 varð Fini þunguð. Dr. Helmle
heimtaði þá, að dóttir sín (ekki konan mín!) kæmi
„heim“ til Þýzkalands og æli barnið þar. Lagði hann
hart að henni. Reri hann í henni þar til hún fór að láta
sig. Varð hún brátt altekin sektarkennd og fannst hún
hafa svikið foreldra sína. Kom þar, að hún bað mig
þess, að við flyttumst búferlum til Þýzkalands.
Um þetta leyti gekk mikið á í viðskiptum mfnum og
voru ýmsar blikur á lofti. Ég sá mér alls ekki fært að
fara úr landi að svo stöddu. Fini ákvað þá að fara ein,
en ég skyldi koma seinna, þegar ég mætti vera að. Fini
fór svo síðsumars. Það var komið fram I miðjan
október, þegar ég komst loks til New York. En það
vildi hvorki betur né verr til en svo, að ég var varla
fyrr kominn til borgarinnar, en verðhrunið fræga varð
í Wall Street. Varð ég nú önnum kafinn að bjarga því,
sem bjargað varð.
Það tók þó enda áður langt leið; ég komst til
Berlínar í tæka tíð og var viðstaddur er barnið fædd-
ist. Það var drengur. Hann var skírður Ronald, en við
kölluðum hann Ronnie. Drengurinn vakti mér bæði
stolt og gleði. En Dr. Helmle fann ráð við þvi: hann
setti mér úrslitakosti. Sagði hann aðeins um tvennt að
ræða. Annað hvort settist ég að í Þýzkalandi með Fini
og drenginn ellegar við Fini skildum! Var hann ekki
viðmælandi um annað. Eg reyndi þó að komast að
samkomulagi við hann og stóð enn í þófi, þegar mér
barst skeyti þess efnis, að faðir minn hefði fengið
hjartaslag i annað sinn.
A þessum árum voru ekki flugsamgöngur milli
meginlanda. Ég gat því ekki betur gert en fara með
næsta skipi. A leiðinni til New York fylgdist ég með
liðan föður mins; fékk skeyti á reglulegum fresti.
Þegar ég kom loks til New York var veður svo vont að
ekki var flogið út á land og varð ég að fara í lest til Los
Angeles. Ég kom í tæka tið. Faðir minn lifði í mánað-
artíma eftr þetta. En það varð mér mikið áfall, er hann
dó. Hafði mig ekki hent verra um ævina.
Ég hafði svo sem haft ærnar áhyggjur fyrir, og nú
varð ég að hugga móður mfna og reyna að vera henni
til styrktar. En við það bættist að skattyfirvöld steyptu
sér yfir dánarbú föður míns eins og hrægammar og
varð ég einn til varnar.
I árslok 1930 var mér orðið ljóst, að þriðja hjóna-
band mitt var farið út um þúfur og þvi varð ekki
bjargað. Helmle „stjórnaði aðgerðum" í Þýzkalandi og
gaf lögfræðingum fyrirmæli um málareksturinn. Var
lögð fram kæra á hendur mér, eins og siður er. Sýndi
Helmle lofsverða nákvæmni og samvizkusemi í málinu
og var allt tíundað og tínt til, sem að gagni mátti koma.
Þótti mér Helmle allóvæginn og harðdrægur í við-
skiptunum. Fór hann fram á geysimiklar miskabætur
handa dóttur sinni. Skilnaðurinn var staðfestur með
dómi i ágústmánuði árið 1932.
Fini giftist ekki aftur. Við höfum haldið vinskap frá
því, að við skildum, og hefur okkur komið mjög vel
saman. Hún hefur oftlega heimsótt mig. En það hefur
stundum hlægt mig, að Fini fluttist aftur til Banda-
ríkjanna settist að i Kalifornfu og hefur búið þar upp
frá því. Það er vissa mín, að hjónaband okkar hefði
enzt, ef faðir hennar hefði látið okkur f friði.
Fám mánuðum eftir skilnað okkar Fini kvæntist ég i
f jórða sinm. Ann Rosk hét stúlkan, og við vorum gefin
saman í Mexíkó. Ég stóð á fertugu, þegar þetta var, en
Ann var helmingi yngri. Ann var fjörug og lífsglöð
stúlka. Hana langaði að verða kvikmyndaleikkona.
Við settumst að á Malibuströnd, f húsi, sem ég hafði
látið byggja þar nokkrum árum áður. Framan af
hjónabandinu lék allt í lyndi. Ann ól mér dreng, og
var hann heitinn Eugene Paul. Við undum glöð heima
og ekki bar neinn skugga á lengi vel.
En þegar frá leið sótti i gamla horfið. Umsvif mín
jukust stöðugt. Ég þurfti æ oftar að bregða mér burt
að heiman. Ann fór að kvarta sáran um það, að ég
skildi hana alltaf eina eftir. Hún sagði, að annir minar
væru alveg óþarfar. Ég væri oróinn ríkur og þyrfti
ekkert að vinna framar! Okkur fæddist nú annar
sonur. Hann var skírður George. En skömmu eftir að
hann fæddist fór Ann að verða óþreyjufull. Henni
Framhald á bls. 15
©