Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1977, Blaðsíða 12

=r Uppgjörið
við herra
Þriðja ríkisins
HINN 16. október árið 1946 var
flokkur bandarískra hermanna
saman kominn bak við lík-
brennsluhús í Heilmannstrasse i
Múnchen í Þýzkalandi. Lík-
brennsla þessi var á vegum banda-
ríska hernámsliðsins.
Hermennirnir höfðu meðferðis
öskuna af likum 11 manna. í
viðurvist yfirmanns sins. Rex
Morgans majórs, er hafði umsjón
með öllum greftrunum á vegum
hersins, helltu þeir öskunni i
dálitinn læk, sem rann þarna hjá.
Þetta varð stutt athöfn.
Hermennirnir voru vanir að gera
það, sem fyrir þá var lagt og spyrja
einskis. Þeir, sem helltu öskunni i
lækinn þarna bak við likbrennsluna
hugsuðu sem svo, að þetta hlyti að
vera askan af likum bandarískra
flugmanna, sem farizt hefðu. Nöfn
hinna látnu gáfu þeim ekkert til
kynna. Eitt var „Georg Munger";
annar hafði heitið „Abraham Gold-
berg, greinilega af Gyðingaættum
En það vakti hermönnum engan
grun. Gyðingar eru fjölmennir í
Bandarikjunum og nafnið Goldberg
algengt; t.d. var fyrirliði knatt-
spyrnuliðsins i Pennsylvaniuháskóla
þar sem Rex Morgan stundaði nám
á sínum tíma, alnafni Goldbergs
þess, er fór í lækinn. Hermönnunum
kom ekki annað til hugar en nöfnin
væru rétt. Það voru þau þó ekki;
askan var af líkum þeirra forsprakka
nasista, sem dæmdir höfðu verið til
dauða og teknir af lífi stuttu eftir
miðnætti um nóttina áður. Þeir
höfðu verið dæmdir hálfum mánuði
áður, 1. október, en hengdir um
aðfararnótt þess 16. í æfingasal
fangelsisins. Reyndar hafði „Georg
Munger" séð um sig sjálfur, ef svo
má að orði komast, og framið sjálfs-
morð áður en hann kæmist undir
hendur böðulsins. Það var Hermann
Göring, rikismarskálkur og yfir-
maður þýzka flughersins, sem fékk
þetta nafn dauður. „Abraham Gold-
berg" hefði sennilega unað því nafni
heldur illa meðan hann lifði. Hann
hét í lifanda lífi Julius Streicher og
voru fáir meiri hatursmenn
Gyðinga. (Streicher gaf um skeið út
sérstakt blað, „Der Sturmer", sem
stefnt var gegn Gyðingum, og er
það hin fáránlegasta lesning.
Gyðingar eru þar bornir sundur-
leitustu sökum, þeir vændir um „al-
heimssamsæri", fórnarmorð og ekki
sizt kynferðisglæpi). Hinum níu
höfðu einnig verið gefin dulnefni
eftir dauðann. Þeir voru Wilhelm
Keitel yfirmarskálkur, Alfred Jodl
hershöfðingi, Alfred Rosenberg,
landstjóri í Póllandi, Hans Frank,
einn helzti lögspekingur nasista,
Wilhelm Frick innanríkisráðherra,
Joachim von Ribbentrop, utanríkis-
ráðherra. Ernst Kaltenbrunner SS-
Nasistaforingjar árið 1934 á ör-
uggri leið upp á valdatindinn. Þá
hrifust margir af eldmóði þeirra
og enginn sá fyrir þær hörmung-
ar, sem þeir áttu eftir að leiöa
yfir þjóðina. llcr er sjálfur „for-
inginn", Adolf Hitler og heilsar
með nasistakveðju, en næst á
myndinni standa Itöhm, sem þá
var næstur foringjanum að völd-
um, og til hægri, Hermann Gör-
ing, skrýddur orðum að vanda.
foringi, Fritz Sauckel, fylkisforingi i
Thuringen, og Arthur Seyss-
Inquart, landstjóri (kanzlari) í
Austurríki.
Opinberlega var svo sagt, að ösku
þeirra fyrrverandi valdhafa Þriðja
ríkisins, er náðst hefðu og verið
teknir af lífi, hefði verið varpað í fljót
„einhvers staðar í Þýzkalandi"
Bandamenn þóttust hafa gildar
ástæður til þessarar leyndar Þeir
vildu sem sé forða við þvi að grafir
hinna líflátnu stríðsglæpamanna
yrðu hálfgildings helgistaðir, og
höfðu þeir nokkuð fyrir sér í því. Það
er alveg áreiðanlegt, að fjölmargir
Þjóðverjar sáu eftir ellefumenning-
unum. Hefði þeim örugglega verið
ýmis sómi sýndur látnum, ef þeir
hefðu verið grafnir einhvers staðar
þar, sem almenningur átti aðgengt.
Þess má geta til dæmis, er stríðs-
glæparéttarhöld urðu í Tókíó nokkru
seinna og sjö japanskir herforingjar
og stjórnmálamenn voru dæmdir til
dauða og teknir af lífi, Kom þá i Ijós,
að þessir menn höfðu ekki aldeilis
verið einir um skoðanir sínar í
landinu; þeir voru ekki fyrr allir, en
þotin voru upp minnismerki um
pislarvætti þeirra. Sjömenningarnir
höfðu tekið á sig alla ábyrgð en
keppt hver við annan að hreinsa
keisarann, Hirohito, af allri sök. Þeir
voru grafnir á tindi Sanganafjalls og
þar var eitt minnismerkið reist. Á þvi
er þessi áletrun: „Grafir píslarvott-
anna sjö".
Það var ætlun bandamanna að
eyða öllum minjum um hina líflátnu
stríðsglæpamenn, sem höndum
varð yfir komið. Jafnvel snörunum,
sem þeir voru hengdir i og hettun-
um, sem dregnar voru á höfuð
þeirra áður en þeir voru líflátnir var
brennt. Það þótti vissast: safnarar
höfðu nefnilega boðið böðlinum
John Woods allt að 2500 dollurum
fyrir eina snöru!
Um leið og Þjóðverjar voru
sigraðir hófst mikil smölun um
landið. Leitarfiokkar bandamanna
fóru um Hamborg og Flensborg (þar
sat stjórn Dönitz flotaforingja),
Munchen og Berchtesgaden, þar
sem flestra nasista var að vænta, og
urðu þeir fengsælir. Fyrst og fremst
átti vitanlega að reyna að ná þeim
háttsettum nasistum, sem enn væru
á lífi: Hans Frank, Robert Ley,
Alfred Rosenberg, Julius Streicher,
Joachim Ribbentrop og öðrum á
borð við þá. Þessir menn voru taldir
bera höfuðábyrgð á glæpum Þriðja
ríkisins. En auk þeirra voru fleiri en
milljón manna eftirlýstir fyrir stríðs-
glæpi smáa eða stóra. Varð veiðin
mjög víðtæk og rekin af ákafa mikl-
um Voru þá ýmsir teknir, sem ekki
höfðu neina stríðsglæpi á samvizk-
unni. Margir voru gripnir af því
einu, að þeir voru í einkennis-
búningi og í þeim hópi bréfberar,
burðarmenn, lyftuverðir og aðrir
þvilíkir. Voru þessir menn reknir
saman í fangabúðir ásamt með
hermönnum af ýmsum tignar-
gráðum og leizt ekki á blikuna, sem
vonlegt var.
Hinn 6. maí um vorið 1945 var
36. herdeild bandaríska fótgöngu-
liðsins búin að taka fleiri en 2000
manns til fanga og safna^þeim
saman í búðum í Berchtesgaden.
Margir fanganna voru skilríkjalausir;
margir aðrir lugu til nafns og stöðu.
Einn fanginn gerði tilraun til