Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1977, Blaðsíða 2

Friður á jörðu, þvi faðirinn er
fús þeim að likna sem tilreiðir sér
samastað syninum hjá. (Svbj. Egilsson).
Hin líðandi stund er alla daga, en engin líðandi
stund í lífi kristinna manna, er jafn dýrðleg sem
jólahátíðin, sem haldin er til minningar um fæð-
ingu Krists. Hún er líka kölluð „Ijóssins hátíð", því
að þá birtir í sálum allra kristinna manna og geð
þeirra verða Ijúf af innra friði. Þessa liðandi stund
finna þeir til nálægðar guðsfriðar og um þá andar
blær eilífðarinnar og alviskunnar.
Friðarhátíð! Þekkið þér fegurra orð?
Að þessu sinni er sérstök ástæða til að gleðjast.
Aldahvörf eru framundan, líkt og sagt er frá í
Nýjatestamentinu og kölluð þar „endurkoma
Krists". Trú og vísindi munu bráðum taka saman
höndum eftir að hafa verið á öndverðum meiði í
þrjár aldir. í staðinn fyrir efnavisindi verður aðal-
áhersla lögð á andleg visindi, og þá mun birta
mjög á þessari jörð.
Árni Óla er aldursforseti islenzkra blaða-
manna, fæddur árið 1888 og er þvi 89 ára.
Fyrsta grein hans i Lesbókinni birtist þegar á
fyrsta ári blaðsins, 1925. Siðan hefur Árni
skrifað meira i Lesbókina en nokkur annar og
einatt haft fram að fœra skemmtilegan fróð-
leik og glöggar athuganir. Jafnframt hefur
Árni skrifað margar bœkur um frœðileg efni.
Um langt árabil var hann ritstjóri Lesbókar
og ekkert ár hefur liðið svo að Árni œtti ekki
eitthvað iblaðinu. Þrátt fyrir háan aldur hefur
Árni verið mikilvirkur uppá siðkastið; hann
hefur ort Ijóð og skrifað um sundurleitustu
efni. t meðfylgjahdi grein, sem skrifuð er i
tilefni jólanna, kemur hann viða við. Mættu
œði margir, sem eru helmingi yngri, öfunda
Arna 'Óla af óbrigðulu minni og andlegu
atgerfi.
Myndina tók Ólafur K. Magnússon.
/ /
Fyrsta þekking, sem mannkyni jarðar hefir
áskotnast, hlýtur að hafa verið tímaskyn. Þau
undur gátu ekki farið fram hjá neinum. að hér
skiptist stöðugt á Ijós og myrkur með jöfnu
millibili. Sólin kom upp, sveif yfir loftið með
jöfnum hraða, hvarf svo og þá skall á myrkur.
Þessu náttúrufyrirbæri varð eigi aðeins maðurinn
að lúta, heldur öll hin lifandi náttúra. Bjarti tíminn
var kallaður dagur, en myrkrið var kallað nótt.
Þarna voru tvenn dægur, sitt með hvoru móti, en
órjúfanlega samtengd og því kölluð sólarhringur
einu nafni.
Þarna hafði maðurinn uppgötvað tímann, og sú
uppgötvun stendur stöðug enn í meðvitund
manna, því að allt sitt jarðneska lif miða þeir enn
við þetta tímatal. Og seinustu aldirnar hefirtíminn
verið einn af máttarstólpum í heimsbyggingu
vísindanna.
Upphaflega hugðu menn að jörðin væri mið-
depill og kjarni alheimsins, og hún er það enn í
augum sumra manna. Oss hættir við því, að miða
allt við hana, og svo er um tímann. Hann er
jarðneskur og miðast við möndulsnúning jarðar og
afstöðu hennar til sólar. En I sólhverfinu eru 8
reikistjörnur aðrar, og á engri þeirra gæri verið
sama tímaskifting, þvi að veltuhraði þeirra er allur
annar og breytilegur eftir hverri stjörnu. Og vera
má, að þessi tími vor eigi ekki við á neinum af
þeim milljónum jarðhnatta, sem eru í Vetrarbraut
vorri, né á jörðum í öðrum vetrarbrautum.
Það var því yfirsjón að hafa hinn jarðneska tíma
fyrir grundvallar viðmiðun i alheimi, enda hallast,
Efnavísindin eru köld og hversdagsleg, þrátt fyrir
margar furðulegar uppgvötvanir og opinberanir
En þegar vísindin fara að fást við vitsmunalífið og and-
leg lögmál í alheimi, þá mun birta mjög í hugum
manna og þeim hlýna um hjartarætur.
Arni Ola
LIÐANDI
STUND
viðsindamenn nú að þvi, að í alheimi sé enginn
tími til, hann sé aðeins afstætt jarðneskt hugtak.
Timinn er ekki annað en hin líðandi st'md, sem
vér köllum nú eða augnablik, þvi að hann á sér
hvorki upphaf né endir og er mönnum því alveg
óskiljanlegur. Þeir geta ekki enn gert sér grein
fyrir þeirri „svipstund sem aldrei liður".
Nú ber þess að geta, að í heimsmynd visind-
anna eru tími og hraði samtvinnaðir. Öll þau
fyrirbæri, sem maðurinn verður var við, eru sköp-
uð sameiginlega af tíma og hraða. Þess vegna
varð hraðinn lika að vera einn af máttarstólpum
heimsbyggðarinnar. Einstein komst að þeirri nið-
urstöðu, að hraði Ijóssins væri sá mesti hraði, sem
til væri í alheimi, og á þvi byggði hann heimsskoð-
un sina. En til þess að sýna afstöðu tima og hraða,
má geta þess, að meðan þú deplar augunum fer
Ijósgeislinn 300.000 kilómetra leið.
Siðan Einstein var uppi hafa fundist i jarðnesk-
um frumeindum neistar eða öreindir, sem geta
farið með billjón sinnum meiri hraða heldur en
©