Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1978, Qupperneq 15

/
A Hallæris-
planinu
Á undanförnum áratug hefur aftur og aftur
verið ýtt undir þá skoðun hér i Lesbók, að
varðveita beri einstaka gömul hverfi, ellegar
einstök hús, sem eftirsjá væri í. Má í því sam-
hengi minna á, að fyrir margt löngu var skorin
upp herör gegn skipulagshugmynd um breikk-
un Garðastrætis, sem nánast hafði i för með sér
eyðingu Grjótaþorps. Og áður en Torfusamtök-
in fæddust, var með myndum, teikningum og
lesmáli reynt að vekja upp áhuga á þvi að
viðhalda Grjótaþorpinu i stað þess að byggja
þar staðlaða steinsteypukumbalda. Þeirri skoð-
un hefur og verið fram haldið i þessum rabb-
pistlum, að við þurfum að vera fastheldin á
menningarsöguleg verðmæti; þar á meðal hús,
— ekki sizt i Ijósi þess að íslenzkur nútima
arkitektúr "er með fáum undantekningum bág-
borinn.
Á þessu eins og flestum öðrum sviðum, er
viss íhaldssemi nauðsynleg. Það er þó með
ihald eins og aðra góða hluti. að það hættir að
vera gott, sé það brúkað í óhófi. Hlaupi ofvöxt-
ur i ihaldið, snýst það uppi afturhald og verður
hemill á eðlilega þróun. Það er merkilegt ihug-
unarefni, að vinstri vængurinn i pólitikinni
hefur tekið að sér að næra og ýta undir
þesskonar afturhald eins og fram hefur komið i
fjörugum skoðanaskiptum um nýsköpun á Hall-
ærisplaninu. Hefði einhverntima verið sagt, að
nú væri Bleik brugðið.
Þegar umræddar tillögur komu fram i dags-
Ijósið siðla árs 1976, var hvorki æmt né
skræmt i herbúðum húsfriðunarmanna, en nú
þegar líða tekur að kosningum, upphefst tölu-
verður æsingur, sem meira er i ætt við trúar-
kreddur en málefnalega umræðu.
Það skal enn undirstrikað, sem áður hefur
verið haldið fram hér, að Grjótaþorpið ber að
varðveita og sömuieiðis Bernhöftstorfuna. Aft-
ur á móti þykir mér ekki áhorfsmál að fórna
þeim fáu húsum, sem um er að ræða í nánd við
Hallærisplanið, ef við gætum i þeirra stað
fengið þó ekki væri nema visi að lifandi miðbæ.
Hvað sem menn segja i hita baráttunnar, er það
bláköld staðreynd, að miðbærinn er lifvana.
Þessi gömlu hús, sem sum eru harla léleg, hafa
aungvu getað breytt um það; kvosin er stein-
dauð þrátt fyrir þau og verður það áfram, sé
ekkert að hafst. Veðurfarið á mikinn þátt i þvi;
menn eru oftast að flýta sér milli húsa og
hraglandinn sumar sem vetur kemur i veg fyrir
það götulif, sem sjá má i heitari löndum.
Tillagan um nýja byggð við Aðalstræti og á
Hallærisplani snýst um að gera átak i þessu
efni; koma upp yfirbyggðu torgi. þar sem hægt
væri að hafast við án þess að skjálfa úr kulda.
Slik torg, gróðri og listaverkum prýdd, eru nú
orðin sjálfsagður miðpunktur i þeim nýju verzl-
ana- og þjónustukjörnum, sem byggðir hafa
verið i mörgum bandariskum borgum uppá
siðkastið og segir af þeim i næstu Lesbók. En
auk þess gerir tillagan ráð fyrir hreyfingu i þá
veru, að fólk taki sér bólsetu á nýjaieik i
Miðbæjarkvosinni. Með öðrum orðum: Að
hamlað verði gegn þvi að þessi bæjarhluti
tæmist og deyi um leið og verzlanir loka. Bent
hefur verið á vandkvæði þess að búa með börn i
þesskonar miðbæjarkjarna og er sú ábending
réttmæt. Hinsvegar þurfa fleiri húsnæði en
barnafólk og gæti hugsazt, að fólk, sem búið er
að koma upp börnunum sinum, vildi búa þann-
ig.
Kjarni málsins er, að þessi hluti miðbæjarins
getur ekki orðið Ijótari og leiðinlegri en hann
er. Trúlega yrðu allar breytingar heldur til bóta.
Einhverjir skólanemendur, blautir á bak við
eyrun, voru að bera sig upp yfir þvi að nú ætti
að rifa gömul hús og svo fengjum við i staðinn
svört bilastæði. En Hallærisplanið er nú ekki
annað en svart bílastæði og málið snýst einmitt
um að breyta þvi i geðslegan samastað handa
lifandi fólki. Er það svo mikil synd?
Hvað snertir stil og ytra útlit þessarar ný-
byggðar, hefur verið margtekið fram, að höf-
undar tillögunnar líta ekki svo á, að þeir hafi
verið að negla neitt niður. Mér þykir einsýnt,
að samkeppni erlendra og innlendra arkitekta
þyrfti að koma til, — annars gæti farið eins og
með Álftamýrarblokkirnar, sem sést hafa i
erlendum skólabókum sem dæmi um, hvernig
ekki á að byggja.
Spurningin er, hvort við viljum að miðbærinn
verði aðeins safn gamalla húsa, sem geta þvi
miður ekki lifgað hann og er mál að hefja
umræðuna upp af hallærisplani hinnar póli-
tisku þröngsýni.
Gisli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
CKK' y# w fV' ■ SfM EFáST flRF- yTbí> Fum SllVÁ SAKH HLT.| U’ Hfli ” o HEIP DHHK- <ru-
-> 'o T t u T L C <1 L R -11 M ¥ I F Æ R
a o L H L’lKH Mi F £ N N T a R b
e F f- H*FPI UfP A k 1 N £> pÁYU 'A í> A N
HlF- R A U F l N ásA- srnal R 'A N l N M
5U.R ftS>l M 5TIL R A N N S A K 1 R íÍtTT JNToR N
KMu MÁL MÍ«K- * V l r 1 N N n»K- UíltílL VEfioe * i A N x«LP (J.UO K U
HflN' IHM K R A N ( N N ITEWWO FoR X s T 4 A R M
FISK- i rJM L A 4. A N F»»- A L L DýR 4 a M h Kvf M NA r N
KveMi HhFH b N N U s** ‘dSl r H Ct F A N iurt* T? o P I
i*°v' & A ftSiM R A K A R A T*NF* tvem e,ni ár 5 jMfl- pRt) R iTíic- IMi- HlUT N
u R íá FLfTlK R A K KfíLfí K 0 F N A £ b,
fl *rtw cKztí P. A F N A R iTuTifÍ xnm b Æ £> 1 N u
A R ’A S 1 N feA fl R %°* * R ÞftiP. ElHS N N N
E L X £> 1 /V N 0. R A R U N N 1 N
TíW- AR líft'f 1JL' fcTT- 1 R. pR Fól-I MJnA | KuldhI fl AR I uft. Ð1 puu- LF6.fi
AR Hund- UR
miö t 5PK»Tfl VÝR- SKOR- ívR
KoMan £KKl
KvJFN- NÁFN VflfMC FftRI UÐ u ÍL. S£TuR ElNKE- 'A er 'a fíÉíTl
V [vie i N- IN N FÓTuR V 5 flrn - Hi-T.
Blóð- HEN&- 1 Ut-flR- •OL 5 ‘P 1 L- V#6
LHtJO Létt FRUM- EFNI L'lF- FÆRIÐ
ZFItl S Fl SK
HlJ. LflND SKald SmTÍR oa. NjflTrJ
FLJÓT ÞRRTt- ftR
F'/fi.lG.J STflP A Sf\(l 1 —V—
SÝR.
ÆPH Ð\Cl' uR NÁLftft RflUST
Hótr HfiEVSI 591L
AP- 5K' PitAW' ■ FflKFfl Ke9P\
■ A —p v\lT.
vepic- FS.RI E i rJ K.' 5TAfiR
J7 5T'
y TudT Stétt >