Lesbók Morgunblaðsins - 02.04.1978, Qupperneq 5

því. Mér þykir jafnvel ekkert sérstak-
lega gaman að því ennþá, en ég veit
ekki, að hverju mér myndi þykja
meira gaman".
Hinn ungi Bandaríkjamaður, Misha
Dichter, 32ja ára, virðist gersneyddur
minnimáttarkennd. Hann segist fyrst
fyrir alvöru hafa fengið áhuga á pía-
nói 1 2— 1 3 ára gamall. Dichter hefur
tileinkað sér bæði þýzkar og
rússneskar hefðir, þar sem hann hef-
ur notið tilsagnar Aube Tzerko, og
verið nemandi Arturs Schnables og
Rosinu heitinnar Lhévinne, konu hins
rússneska snillings Josefs Lhévinne.
Hinn andríki, meistaralegi leikur hans
endurspeglar bæði hinn þýzka áhuga
á skýrleika og uppbyggingu og hið
rússneska hrifnæmi gagnvart hinu
hetjulega og stórfenglega. „Við erum
enn aðeins um þrítugt", segir hann
um kynslóð sína. „Við erum enn að
mynda okkur eigin skoðanir í tónlist".
Hin fimm nýju plötualbúm Dichters
fyrir Philips með verk eftir Beethov-
en, Schumann, Liszt og Brahms gefa
gullvægt tækifæri til að njóta hinnar
einstöku hljómlistartúlkunar hans.
„Móðir mín átti það til að segja: —
Af hverju ferðu ekki út að leika þér?"
segir Garrick Ohlsson og hlær við,
„en ég vildi heldur æfa mig". Ohlsson
er 190 sm á hæð og er gæddur
tveimur þeirra hluta, sem dýr-
mætastir geta verið ungum píanó-
leikurum: feiknastórum höndum og
sjálfstrausti. Hann varð fyrstur Banda-
ríkjamanna til að sigra í Chopin
keppninni í Varsjá 1970, en samt
sem áður er hann fjarri því að vera
ánægður með sjálfan sig. „Það fram-
tak og fullkomna öryggi, sem ég
hafði 18 ára amall, hef ég ekki leng-
ur", segir hann. Ohlsson hefur til að
bera stórkostlega tækni og kristaltær-
an tón og hefur tileinkað sér sérstaka
mýkt upp á síðkastið. Hann er stöð-
ugt að leika næturjós Chopins inn á
plötur og segir: „Ég er undrandi yfir
því að hafa uppgötvað hinar
ónáttúrulegu tilhneigingar, sem ég
vissi ekki að væru þarna. Skyndilega
rekstu á hluti, sem segja: — Láttu
ekki þennan sætleika glepja þig".
Það virðist streyma tilgerðarlaus
sætleiki frá Murray Perahia og
Emanuel Ax, sem ef til vill eru róman-
tískastir í eðli sínu allra hinna ungu,
bandarísku meistara. Perahia er alinn
um nálægt Yankee Stadium, en er
sonur grísks innflytjanda og er nú
þrítugur að aldri. Hann nær sennilega
sterkari tökum á áheyrendum sínum
en nokkrir hinna snillinganna með
hinni persónulegu og innilegu túlkun
sinni á verkum Schuberts, Schu-
manns og Chopins. „Mér finnst, að ef
maður leikur ekki verkið fyrir
áheyrendur, kynnist maður því ekki
raunverulega. Það er eins og söngur,
sem verður að syngja", segir hinn
smávaxni og veiklulegi tónlistar-
maður. Það er ekki að undra, að hann
hafi kallað Mozart uppáhalds tón-
skáld sitt, því að „tónlist hans er
döpur, en læzt vera glöð".
Það kann að vera tilviljun, að
Emanuel Ax sem nú er 28 ára gamall,
hafi unnið Arthur Rubinstein kepp'n-
ina 1974 og dái Rubinstein meira en
nokkurn annan píanóleikara. Ax er
pólskrar ættar, en amerískur í hátt-
um. Hann lýsir i rauninni sínum eigin
kostum sem pianóleikara, þegar hann
segir svo um meistarann Rubinstein:
„Þegar hann leikur þátt úr tónverki,
þá er hann ekkert að látast. Af hans
leik má læra, hvað það merkir að vera
sannarlega hamingjusamur maður,
hvernig á að njóta hæfileika sinna.
Það er erfiðast af öllu að læra".
Enginn hefur reynt það fremur en
sonur Rudolfs Serkins, Peter. Hann
er barn sjöunda áratugsins engu síður
en hins fræga föðurs sins og er nú
þrítugur að aldri. Hann hefur haldið
sinu striki, en dregið sig i hlé nokkrum
sinnum — til að njóta fræðslu á
stöðum eins og Mexikó, Tibet og
Nepal — og birzt síðan skyndilega
aftur. En hann er dáður meira en
nokkur af jafningjum sínum i listinni
fyrir framlag sitt i þágu kammer-
hljómlistar og nýrra samtíma verka.
Lágróma en fastmæltur segir hann:

„Ég hef áhuga á svoleiðis pianóleik,
að hann sé svo örvandi, svo einlæg-
ur, að hann nái þegar i stað til hvers
einasta áheyranda, hver sem hann
er. Ég hef ekki áhuga á píanóleik, þar
sem áherzlan er lögð á „mig". Og ég
held, að það sé ekki aðeins mikilvægt
að leika, heldur og að hætta að hugsa
svolitið um stund. Maður getur ekki
orðið raunverulegur pianóleikari
nema maður sé reiðubúinn að eiga
skipti við þögnina".
En það sem skiptir máli, þegar allt
kemur til alls, er ekki heimspeki
pianóleikarans, heldur sannfæringar-
kraftur túlkunar hans á tónverkum.
Watts — framúrskar-
andi tækni og „dýrsleg
ópreyja“.
Berman hinn rúss-
neski: Einstakt fyrir-
bæri, — eöa bara
hamrari.
De Larrocha —
smávaxinn risi og
fremst í flokki kvenna.
Ashkenazy — sú
tækni sem mestu máli
skiptir er í heilanum.
Perahia — grískur aö
uppruna, nær gífurleg-
um tökum á áheyrend-
um.
Dichter — þýzkur
skírleiki og rússneskt
hrifnæmi
Pollini — allt virðist
hafa veriö samiö fyrir
fingurna á honum.
Ohlson — sigur
Chopin-keppninni
Varsjá 1970.
Serkin yngri — hef
ekki áhuga á
píanóleik, par sem
áherzlan er á „mig“.
Brendel — hér gíldir
paö sama og í
hringrás rafmagnsins
xár • v J
tl ; IPM
bWwIBm *'*-
Á