Lesbók Morgunblaðsins - 26.01.1980, Qupperneq 6

Samsœti
til heiðurs Torfa
Snorri Jónsson forseti ASÍ afhendir Torfa
gestabók með útskornum myndum af landvættum.
Þegar talaö er um Torfa, vita víst allir
við hvern er átt og eru þeir ekki margir í
þjóöfélagi okkar, sem náö hafa þvílíkri
„stærð“ í hugum manna, aö vel flestir
þekki þá af fornafninu einu saman. Þeim
sem nú eru á þessum svokallaöa bezta
aldri, finnst aö Torfi hafi hreint frá
ómunatíö veriö sá maður, sem ber
sáttaorö milli aöila í vinnudeilum. Síöast-
liðiö haust lét hann af þessu vandasama
embætti og af því tilefni komu þeir saman
þessir margnefndu aöilar vinnumarkaö-
arins og héldu þeim hjónum samsæti,
Torfa og Önnu Jónsdóttur. Þaö skeður
ekki oft, að þessar andstæöu fylkingar,
fulltrúar vinnuveitenda og verkaiýðsfélag-
anna komi sérstaklega saman til mann-
fagnaðar. En þaö er sama hvorum megin
menn sitja við boröið; allir eru sammála
um starf Torfa Hjartarsonar. Þarna voru
þeir, sem stundum eru í dálítið gráu
gamni kallaðir verkalýðsrekendur, í alúö-
legu samblandi viö atvinnurekendur —
eöa fulltrúa þeirra — og saman færðu
þessir aðilar heiöursgestinum aö gjöf
Ólafs sögu Tryggvasonar, útgefna í Upp-
sölum 1691; hinn fágætasta dýrgrip. Og
frú Anna fékk aö gjöf áletraðan, íslenzkan
blómavasa.
Eftir að Snorri Jónsson haföi ávarpað
þau hjón og afhent þeim gjafirnar, tók
Torfi til máls og rifjaði upp ýmis atriði úr
starfi sínu sem ríkissáttasemjari og af
viöskiptum sínum viö deiluaðila.
Hann kvaöst hafa verið skipaöur vara-
sáttasemjari 1944, en þá og fram á
síðusta ár hafi þaö verið borgaraleg
skylda aö gegna sáttasemjarastörfum.
Hafi hann þá aftekiö meö öllu aö takast á
hendur sáttasemjarastörf í vinnudeilum,
enda ekki talið sig til þess hæfan. Var
hann þá fullvissaður um, aö þó hann væri
skipaður varasáttasemjari myndi hann
aldrei þurfa nálægt vinnudeilum aö
koma. Hafi þaö staðist að mestu þar til
Jónatan Hallvarðsson, rfkissáttasemjari
fékk lausn frá því starfi 1. júní 1945.
Torfi kvaöst þá hafa hringt til Finns
Jónssonar, félagsmálaráöherra, skýrt
honum frá því, að hann gæti ekki tekið
sáttasemjarastarfið að sér, enda aldrei
veriö ráö fyrir því gert. Þyrfti því aö láta
tilnefna sáttasemjaraefni aö nýju og
skipa nýjan ríkissáttasemjara hiö allra
fyrsta. Finnur lofaöi að láta tilnefninguna
fara fram og geröi þaö. Þýðingarmikil og
erfiö vinnudeila var þá aö hefjast. Hafi
Finnur beöiö sig að annast sáttaumleit-
anir í þeirri deilu, en síðan skyldi hann sjá
til um skipun nýs ríkissáttasemjara. Torfi
kvaöst hafa fallist á þetta, en svo hafi
fariö aö Finnur skipaöi ekki nýjan sátta-
semjara. Kvaö Torfi þetta hafa leitt til
þess aö hann varö ríkissáttasemjari til 15.
sept. sl.
Torfi sagði, aö sáttasemjarastörfin hafi
tekiö mjög langan tíma og væri langt frá
aö þau hafi ávallt verið skemmtileg.
Kvaðst hann er hann sat langtímum
saman á sáttafundum án þess aö sjá
hvað helst væri til úrræða, oft hafa
hugsað eins og í upphafi, aö þessum
málum hefði hann aldrei átt aö koma
nálægt. Ekki munu deiluaöilum heldur
hafa þótt þessar vonlitlu setur skemmti-
legri.
Er hann liti nú til baka yfir þann langa
tíma, sem hann hefði verið ríkissátta-
semjari, færi þó fjarri aö hann sæi eftir
þeim mikla tíma, sem hann hafi varið til
sáttastarfanna. Oft hafi þau verið
skemmtileg og spennandi og venjulega
mikil gleöi er sáttir hafi komist á, einkum
í lengstu og erfiöustu deilunum. Hann hafi
viö þessi störf kynnst mörgum þáttum
þjóölífsins og mörgum málum og viðhorf-
um, sem hann heföi ella haft lítil eöa
engin kynni af.
Torfi vék síðan aö þeirri miklu breyt-
ingu, sem hann taldi að oröiö hafi á
samskiptum aöila vinnumarkaöarins á
þeim árum, sem hann heföi veriö ríkis-
sáttasemjari. Á fyrstu sáttasemjaraárum
sínum hafi framkoma deiluaöilans hvors
viö annan oft veriö lítt vinsamleg. Fund-
irnir hafi iöulega hafist meö hressilegum
skammarræöum, menn hafi barið í borö-
in og jafnvel skellt huröum og gengið á
dyr, en samvinna deiluaöilanna veriö
næsta lítil. Frá þessu hafi að vísu verið
ýmsar ánægjulegar undantekningar, og
þess dæmi, að jafnvel hinir ólíkustu menn
ynnu ágætlega saman. Frekar hafi þaö
þó verið undantekningar en almenn
regla.
Á þessu væri nú oröin mikil breyting.
Öll samskipti aðila væru nú orðin miklu
vinsamlegri og samvinna þeirra miklu
meiri en áöur. Á sáttafundum væru málin
nú yfirleitt rædd í bróöerni og af velvilja.
Aöilar hefðu meö sér mikið samstarf utan
samninga- og sáttafunda. Meöal annars
væru þeir jafnréttháir aöilar aö Kjara-
rannsóknanefnd, sem hefði þegar unniö
og ætti vafalaust eftir að vinna mjög gott
verk. Auk þess heföu þeir samiö um og
stofnaö samstarfsnefnd, sem tæki mörg
mál til meöferðar og úrlausnar og heföi
unniö gott starf og vaxandi.
Meöal þeirra, sem tóku til máls, var
Hjörtur Hjartar frá vinnumálasambandi
Hugrún Róg- Tæki mikið tungan er til aö vinna hefð og lendur. Ef mikiö hefur móti þér magnar hún þér erkiféndur.
tungan Á orðum er hún ekki spör innstu fylgsni siær og kremur. Hvöss er hún sem eiturör oft því drep í sárin kemur.
Náungann hún nartar í nærri kemur hans að baki. Sjaidan er hún fréttafrí fyrst hún grípur kverkataki.
Alltaf hefur einhver ráð yfir garöinn lægsta að smjúga. Fljót er hún að bíta bráð og ber þá stundum við að Ijúga.
Ein synd bíður aöra heim, áfram stöðugt veltur boltinn. Gráðug veiöir. Gull og seim gleipir eiturnaóra soltin.
Ef hún finnur ekki til iðrunar og veit sig snauða veröur aldrei brúað bil sem ber á milli lífs og dauða.
Aðilar vinnumarkaðar-
ins komu saman og leystu
Torfa Hjartarson út með
gjöfum í tilefni þess að
hann lét af störf um sátta-
semjara ríkisins
sl. haust.
samvinnufélaganna. Rifjaöi hann ýmislegt
upp, sem honum var minnisstætt frá
sáttafundum og sagöi m.a.:
„Ef Torfi sagöi viö okkur — svokall-
aöa atvinnurekendur — þegar viö
viidum koma einhverri breytingu á
eða lögðum eitthvaö tilboö fram:
„Þetta gengur ekki" eöa „þetta dugar
ekki“ — eöa þá hann hnykkti örlítiö á
og sagöi „Þetta er allshendis ófull-
nægjandi" þá brást þaö varla aö
hugboð hans reyndist rétt. Ég veit aö
sjálfsögöu ekki hvort hann hefir látið
svipuö orö falla hinumegin landamær-
anna, en svona eftirá að hyggja og
þegar upp er staðið, gæti ég vel
hugsaö mér að fulltrúar launþega hafi
einhverntíma heyrt áþekkar setningar.
Vel má vera aö ef báöir aöilar hefðu
jafnan hlustað á veðurspána og farið
eftir henni, án verulegrar tregðu eða
biðar, þá heföu samningar stundum
náöst á skemmri tíma. En einhvers-
konar tregðulögmál hefir oft veriö
meö í spilinu og væri vel ef þáttur
þess minnkaði og í staðinn kæmi
raunhæft mat á aðstæðum og staö-
reyndum."
Páll Sigurjónsson formaöur VSÍ komst
svo að orði í sinni ræðu:
„Á fyrstu 30 árum sáttasemjara-
starfsins, haföi Torfi til meðferðar 519
sáttamál, eöa aö meðaltali tæp 20 mál
á ári, en allt uppí 51 sum árin eins og
1975. Væntanlega eru þau sáttamál
sem til Torfa hafa komið um eöa yfir
600.
Torfi hefur þannig á starfsferli
sínum sem sáttasemjari, oröiö aö
setja sig inní um 600 mál, skoða þau
frá öllum hliöum og reyna aö finna
lausn á þeim. Sennilega hefur þaö oft
verið svo, að þeir sem Torfi hefur
veriö aö reyna að sætta, hafa ekki
viljað sjá málin nema frá einni hlið,
sem oft er mun auðveldara. Öllum
þessum málum kom Torfi þó í höfn,
fyrr eða síðar.“ '
Viö lok borðhaldsins afhenti veizlu-
stjóri Torfa gestabók útskorna meö
táknmyndum landvættanna undirritaöa
af öllum veizlugestum. Formáli sá, eöa
ávarp til Torfa er veizlugestir rituðu nafn
sitt undir er þannig: „Torfi Hjartarson,
ríkissáttasemjari frá 1. júní 1945 til 15.
sept. 1979. Þann tíma, sem þú hefir veriö
sáttasemjari ríkisins teljum viö aö í raun
hafi þú skipaö þér á bekk meö landvætt-
um. Við biðjum þig þiggja þessa gesta-
bók sem tákn um virðingu okkar og
þakkir fyrir frábær störf í þágu þjóöarinn-
ar allrar.“
Veizla þessi var hin veglegasta og mun
sú fyrsta er aðilar vinnumarkaöarins hafa
haldið sameiginlega. Aö af því gat orðið
má þakka ágætismanninum Torfa Hjart-
arsyni, sem hefur notiö óskoraös trausts,
viröingar og vináttu allra þeirra, er hér
áttu hlut aö máli.
GS. — BF.