Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1980, Blaðsíða 3

¦-.:^:%
::-: * .. :¦-¦ : -r*-s
¦
Kristján Karlsson:
Við
Viðeyjar-
sund
Ég óttast lausnir, og lokaöan hring,
ég lifi íseptember árið um kring.
Ég reisi mér brú sem hvelfist hátt,
úr hugmyndum augans, á sundið blátt;
blátt er formlaust, ein formleg önd,
fagurbrún, tengir ey og strönd.
II Ég er gestur íjúlí, gengið vor
grábleikt þéttist um Ijóðsins spor.
Dagurinn strýkur burt gult eftir grátt:
grasið íeynni um tíu er blátt;
daktýllinn rauður og rásin gul
renna í hvarf undir norðankul.
III I sannleik er febrúar himinn og haf,
hafskipið sökkur ískýjakaf;
sama skip eins og heldur heim
íhugmyndum vorum afströndum tveim.
Og grænlituð hugmynd sem hniprar sig
á helgráum bletti við fjörustig.
IV Dagurinn tæpasti tærðri hönd
táldregur, samlitar ey og strönd
desemberljósið er létt og hart
að leikslokum þéttist blátt ísvart;
dagsmyrkur: tíminn er helsvört hönd
og hringur og lokast um ey og strönd.
I apríl er myrkviðrið meyrt en kalt
marblátt írendur og bragð þess salt
dagsljósið ofsi og Ingileif
augnablik tvístrast á víö og dreif
glitskeljabrotin um flúð og fles
flykkjast íhvolfyfir Akranes.
VI Nóvember hrynur íhrím um fót,
húsið er lágreist og seigt þess grjót
höllin er svimhá og brún og ber,
brúnn merkir stökkur ínóvember
húsiö er múrverk og meðaltraust
merkingarlaust eins og grænn um haust.
VII Plóman er blá, og húsið er hlýtt,
Hallvarður gránar og lítur út;
landiö er vogskorið, grátt og grýtt.
Dagsljósiö raknar úr hörðum hnút;
hárlokkar Ellu; og kliöar strítt
þvert yfir rúmið á rauðan klút,
plóman er blá og purpuralit,
pappírsblaðið er langt og hvítt,
sægrænn ilmurinn yöur í vit.
Þegar gengið er eftir Aöal-
stræti sjá menn stórt skilti í
rauðum, hvítum og bláum lit,
sem á stendur: „Plains,
Georgia, heimili forsetans.
Skilti þetta stendur skammt frá
jaröhnetuakrinum og jarö-
hnetusafninu.
í heitu veöri streyma feröa-
menn úr áætlunarbílum, einka-
bífreíöum og hjólhýsum og
kaupa þar öskubakka og boli,
„Billy"-bjór og veggspjöld, og
fara svo í 2 og V2 dals ferö meö
jaröhnetulest Billy Carters,
gerfi-járnbrautarlest, sem ekur
um alla sögulega staöi í heima-
borg Jimmy Carters.
Borgin Plains, sem er í 150 mílna
fjarlægö frá Atlanta í hjarta Suöum'kj-
anna — íbúarnir eru 682 — er oröin
bæöi minnisvaröi og tákn Carters.
Fyrst Jimmy Carter tókst aö ná svo
langt úr smábæ á hjara veraldar liggur
íaugum uppi, aö „bandaríski draumur-
Inn", um aö allir geti hafist af eigin
rammleika, er enn viö lýöi.
Á skiltinu viö Aöalstræti og í fyrir-
lestri leiösögumannsins er þess hins
vegar ekki getiö, aö í Plains, Georgia,
býr líka fólk eins og Louis og Magnolia
Brown, Davey Hunt, Mamie Thomas,
Oelama White og Lassteer-f jölskyldan.
Þetta fólk býr í hreysum og þar hefur
eiginlega ekkert breytzt í 75 ár.
Bandaríski draumurinn er jafnfjarlæg-
ur því og plánetan Mars.
Varla skepnum bjóðandi
Manni finnst ósjálfrátt aö smá-
hnykkur nægöi til aö fella þessi
hröriegu hreysi til jaröar. Enginn bóndi
heföi húsdýr sín í svona kofum. Jafnvel
stjórnin í Suöur-Afríku blygöaöist sín
fyrir aö hýsa svertingjana í hreysum
sem þessum.
Á sumrin er óþolandi heitt þarna
inni, en ískalt á vetrum, þó aö þarna sé
sjaldan kuldasamt. Viðarkofarnir eru
einangraöir meö pappa, þegar best
lætur, og fyrir mörgum gluggum er
annaö hvort plast eöa í þá er trooiö
tuskum eða pappír. Húsin eru oft
klædd meö tjörupappa, sem á hafa
veriö límdar múrsteinseftirlíkíngar.
Flest þökin eru úr bárujárni.
Þaö er hálfgert áfall aö sjá þessi
hús, því aö fólk er ekki þessu viöbúiö
þarna í Georgíu, en þar er moldín
dökkrauö, skógarnir grænir, falleg
Carters
Carter hefur
áhyggjur
af fátæklingum
og undírokuöum
í öörum lönd-
um, en mlnni
áhyggjur af kofa-
fóiklnu í Plains.
Þar rak hann
fjölskyldu úr
hreysi á landar-
eign sinni,
án þess aö
hiroa um,
hvort þau
hefðu annan
samastað.
Grein úr
Observer
eftir Robert
Chesshyre.
jaröhnetutré, villt blóm vaxa alls staö-
ar og fuglarnir syngja í trjánum. í fyrstu
er nær ómögulegt aö segja, hvort
þessi hús séu byggö eöa standi auö í
niöurníöslu.
Patsy Merritt býr ásamt hundi
sínum, Punkin, í fimm mílna fjarlægö
frá hjarta Plains. Hún býr þar í
gluggalausum, ómáluöum kofa. Ein
súlan, sem hélt uppi veröndinni, er
fallin, og þar er gapandi bil milli
reykháfs og útveggjar.
Viöur brennur í ofni á miðju gólfinu,
og frú Merritt, sem er lotin og gigtveik,
hitar þar vatn í þvottinn sinn. Hún
verður að sækja vatn í brunn handan
götunnar og þaö er ekki rafmagn í
hreysinu.
Heimili Patsy Merritt gæti minnt á
heimili þræla í „Á hverfanda hveli", ef
ekki væru þar niöursuöudósir og
bögglaöar gosdollur.
Frú Merritt er ólæs og veit ekki,
hvað hún er gömul, né hve lengi hún
hefur búið í kofanum. Hún strauk frá
„vondri" stjúpmóöur, þegar hún var
fjórtán ára, og hefur unniö alla ævi
sem vinnukona hjá Hagersonfjölskyld-
unni, sem á heima í fallegu, nýtízku-
legu húsi skammt frá. Þar er fallegur
garöur, róla úti á túni, og nýir bílar í
innkeyrslunni.
Ung, svört þjónustustúlka gekk
niður stíginn til að tæma póstkassann.
Hún leit varla yfir til Patsy Merritt og
þaö er vafasamt, að hún hafi hugleitt
mismuninn. Aö baki heimilis Hager-
sons er vélvæddur bóndabær með
glansandi nýjum dráttarvélum og vöru-
bflum og háreistum hlöðum.
Framhald á bls. 11
©