Lesbók Morgunblaðsins - 27.09.1980, Blaðsíða 3

Ekiö um Vestfirði
og gist hjá Jónasi Anna María Þórisdóttir
Töluverð lífsreynsla er þaö fyrir
konu, sem löngum situr á sama
rassinum suöur í Reykjavík, aö aka
um Vestfirðina. Þar eru leiöir milli
byggðra bóla allhrikalegar. Ýmist er
ekið yfir heiðar, 400—700 m yfir sjó,
þar sem snjóa leysir sjaldnast yfir
sumariö eöa undir snarbröttum grjót-
eöa klettahlíöum, þar sem manni
finnst, aö búast megi viö grjót- eöa
klettahruni á bílinn á hverri stundu.
Ekki draga nafngiftir þessara leiöa úr
hrikaleikanum, t.d. Banahlein noröan
Bíldudals og Ófæra noröan Hnífs-
dals.
Sannast aö segja móögaöist ég,
þegar ég sá, hvaö veriö var að gera
viö peningana okkar í botni Önundar-
fjaröar. Þar er verið aö smíöa a.m.k.
tvær stórbrýr, sem stóöu á þurru þá
stund, sem viö ókum þarna um, fljótt
á litiö til þess eins að stytta veginn
um örfáa kílómetra. Ég blaðraöi um
þetta við fólk, þegar heim kom,
þangaö til brottfluttur Vestfirðingur
benti mér á, aö þarna kynni aö vera
mikil snjóakista á vetrum. Sá ég þá,
að bezt er fáfróöum aö þegja.
Við hér á höfuðborgarsvæðinu, þar
sem allt ætlar um koll aö keyra ef
snjór veröur meiri en ökkladjúpur,
getum varla ímyndaö okkur vetrarrík-
iö á þessum afskekktu stööum,
samgönguerfiöleikana og snjóflóöa-
hættuna. Mikil breyting í samgöngu-
málum hefur flugið verið fyrir Vest-
fjaröakjálkann.
En innan um allan hrikaleikann
leynast hinir fegurstu og Ijúfustu
staðir eins og t.d. Norðdalur innaf
Trostansfiröi. Hann mætti kalla Para-
dísardal. Þar er allt kjarri vaxið frá
botni og upp undir fjallabrúnir, a.m.k.
aö norðan, í Noröfjalli. Innst í dal-
botninum fellur á niöur fjallshlíðina í
fossum, stall af stalli og í suðaustri
blasa yfir dalnum hinar skringilöguöu
Hornatær.
Fyrir þann, sem ekki kynntist
öörum fjörusandi en gráum í
bernskutíö, er hreinasta ævintýri aö
sjá litadýrðina í sandinum á Vest-
fjarðakjálkanum. í Örlygshöfn er
hann heiðgulur, hvítur á Hvallátrum,
en bleikur í Breiöuvík.
Viö Arnarfjörð og ísafjaröardjúp
leit ég líka í fyrsta sinn grængulu
melasólina og hélt í fyrstu, aö þetta
væri útlendur valmúi, sem heföi sáö
sér út frá mannabústöðum.
Tilkomumikið var á sólbjörtum
sumardegi aö standa viö útsýnis-
vöröu viö Ögur og viröa fyrir sér
sólglitrandi ísafjaröardjúp, eyjarnar
Vigur og Æðey, Snæfjallaströndina
meö háa fossinum, Möngufossi,
kirkjustaönum Unaðsdal og Kaldalón
meö skriðjökul úr Drangajökli aö
baki.
Aö lokinni ferö um Vestfirði var
haldiö til Noröurlands — og gist hjá
Jónasi. Viö slógum upp tjaldi á litlum
grasbala við á austan vegar, en viö
okkur blasti bærinn á Hrauni og
Hraundrangurinn hái og tignarlegi,
sem bendir til himins eins og risafing-
ur.
Kvöldinu var varið til gönguferöar
upp á einn af háu hólunum, sem fylla
hálfan dalinn. Ætlunin var aö vita,
hvort viö sæjum glytta í Hraunsvatn í
hvilftinni sunnan og ofan viö Hrauns-
bæinn, þar sem unnir luku föðuraug-
um fyrir Jónasi saman. Þaö tókst þó
ekki af þeim hólnum. En ég sá þarna
allt, sem Jónas nefnir í Dalvísum:
fífilbrekku, grösuga hlíð meö berja-
lautum, flóatetur, fífusund, bunulæk,
heyjavöll, himinhá hnjúkafjöll og
hamragarða. Og svo sannarlega sá
eg fossinn gljúfrabúa, sem ég kýs að
skrifa meö litlum staf, því aö ég álít,
aö meö því aö minnast hans, hafi
Jónas átt viö samnefnara allra þeirra
fossa á íslandi, sem kalla má gljúfra-
búa og mér finnst alveg fáránlegt,
þegar veriö er að berjast viö aö
sanna aö í Ijóðinu ætti Jónas viö
Gljúfrabúa suöur í Fljótshlíð. Nei,
auövitaö talar Jónas þarna um
bernskuvin sinn af heimaslóöum,
sem ég var sannfærö um aö ég horfði
á þetta sumarkvöld, falla hvítan ofan
í gilið í hamraþröngum. Líka var
þarna komin hríslan hans Páls
Ólafssonar, ofurlítil iögræn birki-
hrísla, sem óx við fossbrúnina og
laugaði sig í fossúöanum. Næturský
skýldu ástarstjörnu yfir Hraundranga,
þegar við gengum til náöa í tjaldinu
viö bakkafagra á í hvammi.
Ég hef alltaf trúaö því, aö tignar-
lega náttúrusmíöin fyrir ofan Hrauns-
bæinn væri engin tilviljun, heldur
væri þarna í rauninni risafingur, sem
benti til lofts og segöi á þöglu máli.
„Sjáiö, hér fæddist Jónas,“ og heföi
beðiö eftir þessu hlutverki sínu frá
ómunatíö. Ef til vill ættu allir aö
staönæmast, sem þarna fara um,
fara út úr bílnum og láta þögn og tign
þessa staðar seytla um sig þó ekki
væri nema stutta stund.
Ég tók líka eftir því á þessu
sumarferöalagi, að náttúran hefur á
öörum stað merkt fæöingarstaö ann-
ars mikils íslandssonar, Jóns Sig-
urðssonar. Þar á ég viö tignarfagran
Fjallfoss í ánni dynjandi, sem blasir
viö frá Hrafnseyri viö Arnarfjörö.
Sveinbjörn Beinteinsson
GÁTA
Fokskýjadreifar á ferö um nótt,
fögnuöur manns í draumi.
Oröafegurö og ekkert Ijótt,
ólgandi líf í straumi.
Oddhvassir morgnar við upphaf dags,
yddir aö hvörfum nætur.
Hógvær andi sem leitar lags,
logn eftir storm og þrætur.
Ljósir straumar og lax viö foss,
leitar og sækir hærra.
Önnur stund fyrir kynnis koss,
kvöldljósið miklu skærra.
Dagur kom eftir draum og spekt,
dimman er farin héðan.
Spurt er aö sökum í sinni nekt,
segjum lítiö á meöan.
Andheitur dagur af alda rót,
örlagadraumur um vini.
Skrikaö í spori viö skuggamót,
skynjun frá ööru kyni.
Maöur og tími viö málstað sinn
merkingu Ijóðsins greina.
Hugur og dagur til orðsins inn
athygli vilja beina
ílengjast munu þá morgunstund
myndir kynlegrar nætur.
Svipljóðiö eftir þann fagnaösfund
fagurt í eyrum lætur.
Nótt gefur degi draum og vin,
dregur upp myndir í hljóði.
Minning lesin við morgunskin,
máttug í sínu Ijóöi.