Lesbók Morgunblaðsins - 27.09.1980, Blaðsíða 10

„Islenzkur arki-
tektúr er ekki
nógu mannlegur.
Hann er of vél-
rænn; reglu-
stikan ræður of
miklu, en vantar á,
að tillit sé tekið til
hins mannlega
mælikvarða/4
óþægilegu þjóöfélagi. Viö byggjum of
hratt, vöndum okkur ekki nóg, —
hvorki viö skipulagið í heild, né heldur
hönnun húsa og byggingu þeirra. Það
er einfaldlega aldrei nógur tími til aö
vanda sig.
Ýmislegt fleira mætti telja upp. Til
dæmis það, aö viö ofnotum ýmis
byggingarefni, svo sem steypu, ál eöa
garðastál. Þetta leiöir af sér tilbreyt-
ingarleysi og kannski er tilbreytingar-
leysiö einmitt þaö versta.
Ég tel mig dómbæran um vinnu-
brögö; hvort þau séu góö eöa slæm.
Aftur á móti vil ég síður ræöa um,
hvort hús séu falleg eöa Ijót, — mat á
því er svo einstaklingsbundiö. í því
sambandi er ekki úr vegi aö koma á
framfæri, að ný hús ætti að gagnrýna í
blöðum á sama hátt og sýningar og
konserta. Líklega væru listfræðingar
eöa áhugamenn um arkitektúr bezt til
þess falinir aö skrifa þesskonar gagn-
rýni, en aftur á móti hæpið að láta
einhvern úr stétt húsateiknara ráöast í
þaö.
Já, þaö er þetta með tímaleysiö. Hér
er alltof mikið af'því sem viö getum
kallaö „rubb“, og mest fer fyrir þeim
húsum, sem hefur einhvernveginn ver-
iö rubbaö upp. Fari maöur aö leita aö
vönduöum vinnubrögðum, þá sjást
þau helzt á íbúöarhúsum, og sumum
opinberum byggingum."
„Mundir þú gera ráö fyrir skreyt-
ingum utanhúss og innan, ef þú
teiknaöir meiriháttar opinbera bygg-
íngu?“
„Já, ég mundi gera þaö, enda er þaö
samkvæmt gildandi lögum, að 2% af
byggingarkostnaði fari til listskreyt-
inga. Þaö hefur bara því miöur farizt
fyrir aö framkvæma þessi lög."
„Séröu framá breytingar í bygg-
ingartækni og byggingarefnum í ná-
inni framtíð?"
„Já, ég tel að breytingar séu fram-
undan. Til dæmis eru timburhús aftur
aö ryöja sér til rúms, — og þá á ég viö
timburhús, sem byggö eru úr eining-
um. Líklega hefur þaö haft sín áhrif,
þegar tilbúin timburhús voru flutt inn
frá Noröurlöndum vegna Vestmanna-
eyjagossins.
Ég held að við munum í framtíðinni
sjá meira af torfþökum og ég er því
mjög fylgjandi aö torf sé sett ofaná
járn og/eöa sérstaklega lakkaöan
pappa. Sæmilegur vatnshalli veröur þá
aö vera fyrir hendi, en viöhaldiö ætti
ekki aö veröa erfitt. Heppilegur halli
undir torf getur verið allt frá 5 og uppí
45 gráöur; þá er hallinn orðinn jafn því
sem gerðist á torfbæjunum. Grasivaxiö
þak mundi gera margt húsiö eitthvaö
vingjarnlegra og þaö er einmitt þetta,
sem mér finnst aö íslenzkum arkitek-
túr: Hann er ekki nógu mannlegur.
Hann er of vélrænn; reglustikan ræöur
Að ofan er sú hliöin, aem snýr aö
Grensásvegi, en aö neöan sú sem snýr
aö Hæöargaröi. Jafnframt sést á efri
myndinni sá hluti hússins, sem hæstur
er, en á þeim báöum sést vel sá
fjölbreytileiki í útliti, sem einkennir
þetta byggingarverk og greinir þaö frá
meiriparti sambýlishúsa í borginni. Hér
eru nýttir kostir einbýlis og sambýlis,
og má segja, aö hér sé á ferðinni
nýsköpun sambýlisformsins. Reynslan,
sem fengin er, þykir góö. En þaö er
dæmígert, að þrátt fyrir þaö hefur ekki
frétzt að byggingaraðilar séu með neitt
svipaö á döfinni, eöa hafi yfirhöfuö
áhuga á þessu. Kassarnir eru víst
fullgóðir handa okkur.
of miklu, en vantar á, aö tillit sé tekiö til
hins mannlega mælikvaröa."
„Er þá um aö kenna gallaöri skólun
þeirra, sem teikna hús og skipu-
leggja?“
„Eg held varla, að skólunum veröi
um þaö kennt, — þaö ber bara vott
um skort á sköpunargáfu, eöa ímynd-
unararafli, þegar árangurinn veröur
eins og dæmin sanna. Þegar til lengdar
lætur, held ég aö ekki mundi kosta
meira aö hanna hlutina á manneskju-
legri hátt, en umhverfiö hefur marg-
háttuö áhrif á samskipti fólks; til
dæmis á hegðan unglinga. Svo sparn-
aöurinn getur veriö dýrkeyptur.
Félagsleg áhrif umhverfis eru hafin
yfir vafa og kannski má rekja til þeirra,
þegar unglingar veröa gripnir
skemmdaræöi; troöa niöur blómabeö
og brjóta hríslur eins og átt hefur sér
staö í sumar. Húsbyggjendur eru
kröfuharðir um frágang innanhúss. Og
þeir gera gjarnan kröfur um fallegt
útsýni; veigamikiö er til dæmis aö sjá
til fjalla. En þeim stendur meira á sama
um næsta umhverfi, enda mætir þaö
oft afgangi.
Eitt af því sem einkennir íslenzk
byggingarmál er ofskipulag. En sökin
liggur ekki öll hjá þeim, sem fram-
kvæma skipulagiö, heldur einnig hjá
stjórnmálaöflum, fjármálaöflum og
embættismönnum. Svo bendir hver á
annan: Enginn er ábyrgur, en skuldinni
er skellt á hönnuöina. Gagnrýni í
blöðum á húsageröarlist og umhverf-
ismótun væri ugglaust til bóta, þó ekki
væri nema til aö hrinda af staö því
almenningsáliti, sem kannski dugar eitt
til aö hrófla viö stjórnmálamönnunum.“
G S