Lesbók Morgunblaðsins - 27.09.1980, Blaðsíða 11

Efnilegur
sonur
hraustur og heilbrigöur. Og konunni
þinni líöur vel.“
„Gott!“ Faðirinn sneri sér viö og
gekk aö rúminu, þar sem konan hans
lá. Hann hafði einkennilegt, reigings-
legt fas, — hraöar, snöggar, losara-
legar hreyfingar.
„Jæja, Klara," sagði hann og
brosti bak viö skeggiö. „Hvernig
gekk þetta?“
Hann beygöi sig niður til aö líta á
barnið. Hann beygöi sig meir og
meir, meö hrööum, snöggum, losara-
legum hreyfingum, þangaö til andlitið
á honum var komiö hér um bil ofan
í barnsandlitið.
Konan lá á hliðinni og horföi á
hann. Það var undarlegur biöjandi
svipur í augunum.
„Hann hefir alveg ótrúlegt
lungnaþol," sagöi kona kráareigand-
ans. „Þú heföir átt aö heyra öskriö,
þegar hann kom í heiminn!“
„En drottinn minn dýri, Klara...“
„Hvaö, vinur minn?“
„Þetta barn er enn minna en Ottó
var!“
Læknirinn tók kipp og gekk aö
rúminu. „Þaö er ekkert aö þessu
barni,“ sagöi hann.
Faöirinn rétti hægt úr sér og leit
framan í lækninn. Hann virtist sleginn
og hálfringlaöur.
„Þaö er ekki til neins aö vera að
skrökva, læknir,“ sagöi hann. „Ég
veit, hvaö klukkan slær! Þetta fer eins
og þaö hefir fariö hingaö til.“
„Nú hlustar þú á mig!“ sagöi
læknirinn.
„En veizt þú, hvernig fór með hin
börnin, læknir?“
„Þú veröur aö gleyma hinum
börnunum. Nú skaltu gefa þessum
dreng tækifæri til að lifa.“
„En svona lítill og veikburða. ..“
„Góði maöur, barniö er nýfætt!"
„Mér er sama...“
„Hvaö ertu eiginlega að reyna aö
gera? Ertu aö reyna aö tala hann
ofan í gröfina?!“ æpti kona kráareig-
andans.
„Nú er nóg korniö," sagöi læknir-
inn hvasst.
Móöirin var farin aö gráta. Lík-
ami hennar skalf af ekka.
Læknirinn lagöi höndina á öxl
eiginmannsins.
„Vertu góöur viö hana,“ sagöi
hann, „reyndu það, þaö hefir allt aö
segja!“
Svo þrýsti hann á öxlina, sem
hann hélt um og ýtti manninum aö
rúminu aftur. Hann hikaði. Læknirinn
kleip í öxlina og gaf áköf merki með
fingrunum. Loks beygði maöurinn
sig, ófús, og kyssti konu sína létt á
kinnina.
„Svona, Klara,“ sagöi hann,
„hættu nú að gráta.“
„Ég er búin aö biöja svo, aö hann
fái að lifa, Alois.“
„Já.“
„Mánuöum saman hefi ég fariö í
kirkju á hverjum degi og beöiö á
hnjánum, aö þessu barni veröi leyft að
lifa.“
„Já, Klara, ég veit þaö.“
„Aö missa þrjú börn — meira
þoli ég ekki. Skiluröu þaö ekki?“
„Auðvitaö."
„Hann veröur aö lifa, Alois. Hann
veröur, hann veröur — ó, guð, vertu
honum miskunnsamur..
Sigrún Guðjónsdóttir þýddi.
©
hafa veriö veikasti hlekkur hátíöar-
innar, enda hlaut þaö frábærar
undirtektir.
Um þessar mundir eru ýmis teikn
á lofti, sem benda til þess aö ferill
atvinnuleikhúss á Noröurlandi sé
skyndilega á enda runninn; þetta
hafi einungis verið snertiróður og
bátnum verið ráöið til hlunns. Það
vekur athygli, aö engir blása í
lúöra, er svo átakanlegt slys gerist
í menningarþjóðfélagi. Auövitaö
hefur leikhúsið ekki siglt ístrand að
ástæöulausu og sennilega er
næsta auðvelt fyrir sérfræðinga aö
ráöa þá gátu, hver mistök hafa
orðið. Hér er ekki um tröllaukið
fyrirtæki að ræða eins og Flugleið-
ir. íslendinga skortir ekki sérfræð-
inga og virðast sífellt leiknari í að
notfæra sér þá. Því kemur mér
spánskt fyrir sjónir, ef menn þurfa
að velta lengi vöngum yfir þessu
slysi, án þess að nokkuð verði að
gert til úrbóta. Það er skipulagt
umfangsmikið starf á vegum ís-
lenska ríkisins til þess að vernda
Menningarslys
Um langan aldur hefur leiklist
veriö iðkuð í höfuðstað Norður-
lands, Akureyri. Þar hafa ýmsir
hæfileikamenn lagt hönd á plóg og
unnið ómetanlegt menningarstarf.
Ég vil ekki nota lýsingarorðið
fórnfúst, vegna þess að þetta fólk
leit alls ekki á framlag sitt sem fórn,
heldur naut þess miklu fremur að
hrærast í heillandi heimi Thalíu í
tómstundum sínum. Sjaldan voru
sýningar með öllu hnökralausar, en
ósvikin leikgleði bætti þá um það,
sem miöur fór. Þarna starfaði fólk
af ýmsum stéttum og að loknum
vinnudegi lagði þaö á sig að æfa
leikrit langt fram á nótt, án þess að
hugsað væri um önnur laun, en
ánaegjuna.
Ýmis nöfn koma fram í hugann,
þegar litið er um öxl til þeirra ára,
sem Leikfélag Akureyrar var
áhugamannafélag. í þeim hópi voru
menn, sem kunnu vel til verka og
höföu jafnvel hlotið umtalsverða
leiklistarmenntun eins og Jón
Noröfjörð bæjargjaldkeri, sem
forðum haföi siglt til Kaupmanna-
hafnar og stundað nám við skóla
Konunglega leikhússins. Hann var
mikill listamaður og það sama má
segja um Ágúst Kvaran fyrrum
stórkaupmann, sem var bæði snjall
leikari og mikilhæfur leikstjóri. Þá
má geta fjölhæfra leikkvenna eins
og Svöfu Jónsdóttur og Sigurjónu
Jakobsdóttur. Ýmsir þjóökunnir
leikarar hófu feril sinn á sviði
Samkomuhússins á Akureyri, t.d.
þau Haraldur Björnsson og Emelía
Jónasdóttir, sem síðar léku hjá
Leikfélagi Reykjavíkur og í Þjóö-
leikhúsinu í áratugi. — Ennþá er
saga þessa merkilega félags
óskráð, en mér er kunnugt, að
Haraldur Sigurðsson bankagjald-
keri á Akureyri hefur um langt
skeið viðað að sér kynstrum af
heimildum og mun væntanlega
vinna úr þeim þá litríku sögu, sem
leiðir gleggst í Ijós, hversu gildur
þáttur í menningarsögu Akureyrar
og nágrennis hennar Leikfélagið
hefur löngum verið.
Þaö þótti ekkert undur, að upp
úr þeim jarðvegi, sem þannig hafði
verið erjaöur af brennandi áhuga
og alúð, sprytti fullgilt atvinnuleik-
hús. Það fór af staö fyrir nokkrum
árum og flest benti til þess, að þeir
sem áttu að njóta, þyrftu engu að
kvíða. Engin vandkvæði voru að fá
vel mennt hæfileikafólk til þess að
veita stofnuninni forstöðu og álit-
legur hópur leikara hefur starfað
viö leikhúsið og virst una aöstæö-
um í gamla samkomuhúsinu. Þar
hefur verið ráðist í fjölþætt verkefni
frá ýmsum tímum og náðst árang-
ur, sem vakið hefur veröskuldaða
athygli. Þaö bar jafnvel við, að
höfundar væru fengnir til þess að
skrifa fyrir leikhúsið, t.d. Jökull
Jakobsson og Oddur Björnsson.
Þá er þess skemmst að minnast,
að á Listahátíð í Reykjavík 1980
sýndi Leikfélag Akureyrar leikrit,
Beðið eftir Godot, og mun það ekki
náttúru landsins, og stórum upp-
hæðum er eytt til breytinga á
fræðslukerfinu. Læðist stundum að
manni sá ónotalegi grunur að þar
sé oft breytt breytinganna vegna.
Þá eru gömul mannvirki endur-
byggð og varðveitt. Á Akureyri
hefur verið unniö athyglisvert starf
á því sviði. M.a. hefur elsta hús
bæjarins, Laxdalshús, verið gert
upp og Minjasafnió verið stækkað
og eflt. Þar rís einnig geysimikil
íþróttahöll, svo hægt verði að
sprikla og keppa við bestu aðstæö-
ur. Ekki verður að því fundið, en
óneitanlega læðist að ýmsum sú
hugsun að ennþá geta gerst at-
burðir, sem rifja upp erindi Steins
Steinarrs:
„ Vor saga geymir ýmsan auman
blett,
sem illa þolir dagsins Ijós aö sjá.
Og það mun margan undra, ef
aö er gætt,
hve íslensk menning reyndist
stundum smá. “
Þarna er ort um liöna sögu, en
þegar menningarslysið á Akureyri
er haft í huga, þá sýnist þó hægt að
snúa erindinu um skáldið í Bólu
upp á líðandi stund, en öllu erfiðara
verður að taka undir upphaf loka-
erindisins:
„En flest er breytt og fært í nýrra
horf
og fólkið mannast óðum norður
hér... “
Bolli Gústavsson í Laufási.