Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1982, Side 11

Kristinn Magnússon
Lánstraust
Mærin frá Orleans
er stödd
í bænum
og biöur um lán
svo það brakar og brestur
í bankastjóranum
þegar skutlan
segir:
þú færö ekkert
í pant
nema traust
þitt
á persónu minni
gulltryggt
peningana færöu
eins og skít
hrekkur
útúr
hjálparanum —
æ, góöi
slappaöu af,
þú afklæöir mig
með augunum
dómarinn
Þiö
bæöi tvö
eruö
dæmd sek
og skiljiö þaö
greyin mín
aö lög eru
reglur og reglur
eru lög
sem heilladísin mín
Grágás
kenndi mér aö viröa
þegar ég sté
í vænginn viö hana
grindhoraöur
í háskólanum
foröum
og þessi blessaöa
gæs
er stykki
sem stingandi er í
og fer ekki
framhjá neinum
hvaö hún hefur
gert mig
svellandi sællegan
Lítiö
augnablik
upp
svo þiö sjáið
svörtu hempuna —
fer hún mér ekki
vel
aö ykkar dómi?
Þegar eitthvaö gengur úr-
skeiöis meö þjóöinni, þá eru
kallaöir hinir elztu menn og þeir
beðnir aö rifja upp eitthvaö
álika, okkur til þeirrar huggunar
að við séum ekki eindæma við-
undur, eöa aö þjóðin hafi nú
séð hann svartari og skuli því
ekki láta hugfallast.
En nú er svo komiö fyrir landi
og þjóö, aö elztu menn eru
uppiskroppa meö fordæmi. Þaö
vantar þó ekki, aö þeir muni
ekki aö oft hafi verið dökkt í
álinn. Þeir muna kariarnir, aö
allt frá því uppbygging hófst í
landinu hefur veriö teflt á tæp-
asta vaöiö í þjóöarbúskapnum.
Við eigum til dæmis á prenti
ágæta mynd frá 1930, þar sem
þjóöin var aö efna til veizlu og
fjármálaráöherra kom til hennar
með ríkiskassann galtómann á
hvolfi yfir höföi sér og viö eigum
líka mynd af honum Eysteini,
þar sem hann er að knékrjúpa
Hambro og biðja um lán fyrir
nöglum í nýja skóla og reisuleg
hús í sveitum.
Þetta hefur svo til gengiö allt
frá því viö fengum heimastjórn
og frjálsari hendur í fjármálun-
um. Allt var eftir aö gera. Við
ákváöum aö ná sem fyrst lífs-
máta nágrannaþjóöanna og til
þess uröum við náttúrulega aö
byggja í skuld. Þetta virtist ætla
að takast fyrir okkur furöufljótt,
en þá gerist þaö aö þessar
þjóöir, sem viö ætluöum aö
komast til jafns viö, tóku líka
undir sig svonefnt framfara
stökk. Þá var ekki aöeins aö viö
þyrftum aö vinna upp stórt for-
skot, sem þessar þjóöir höföu
fyrir, heldur einnig aö ná þeim á
sprettinum. Viö hertum reiöina,
slógum uppá, en þeystum sem
ákafast, snarstoppaöi þá ekki
efnahagsgæöingur, stakk viö
fótum og þá kom í Ijós, að við
höföum gleymt aö giröa klárinn,
þegar viö stukkum á bak. Þaö
Ier ekki aö orölengja þaö, aö viö
fleygöumst fram af í reiötygjun-
um og liggjum nú afvelta og
elztu menn muna okkur ekki
eins voöalega afvelta og nú.
Þeir muna ekki þessir karlar
Íþó gamlir séu, aö þjóöin hafi
fyrr skuldað erlendis fimmtu
hverja krónu af heildar þjóöar-
tekjum en fjóröu hverja af út-
flutningstekjum en á sama tíma
sigldi fjórðungur þjóöarinnar
árlega í sólarlönd aö skemmta
sér.
Þeir muna heldur ekki, aö
flutt hafi verið inn fólk til aö
vinna viö fiskinn, sem alltaf
annaö veifiö hefur legiö undir
skemmdum vegna fólkseklu, en
á sama tíma efnt til atvinnu-
bótafyrirtækja fyrir landsmenn
sjálfa með stóru tapi.
Þeir muna heldur ekki aö
þjóöin hafi kosiö um kynferði en
ekki þekkingu fulltrúa sinna í
þjóömálum.
Þeir muna heldur ekki að
spítalafólk hafi gengiö burt frá
sjúklingum og sagt: peningana
eða lífiö.
Þeir muna heldur ekki þaö,
aö ófært væri um miöbæ
Reykjavíkur fyrir kolóðum skríl
né heldur muna þeir fjölda-
skemmtanir ungmenna, þar
sem aöeins einn af hverju
hundraöi er ódrukkinn og þá
sem svarar tuttugu manns af
tvö þúsund á samkomu og
þetta fólk skæri hvert annaö í
andlitiö meö flöskubrotum.
Þeir muna heldur ekki að
glæpamönnum væri gefiö helg-
arfrí til aö limlesta fólk.
Þeir muna heldur ekki, aö út-
gerðarmenn bæöu ríkisstjórn-
ina aö binda skip sín annað
hvort ár og veiða síöan eftir
skömm tunarkerfi.
Þeir muna heldur ekki aö
þjóðin leystist uppí hópa, sem
stunduöu skæruhernaö gegn
allri þjóðinni, heldur verkalýð í
baráttu við fáeina atvinnurek-
endur.
Þeir muna heldur ekki að fólk
kæmi menntunarlaust fagfólk
útúr skólum og að menntaöur
maöur kominn á miöjan aldur
fyrirfinndist ekki með þjóöinni.
En gömlu mennirnir eru nú
alltaf dálítiö rútnir og góöir meö
sig. Þeir þóttust hafa séð allt
fyrir, þegar við tókum að steypa
yfir landiö í skuld og geyma
ungann úr þjóöinni inni í skóla-
stofum fram aö þrítugu og þaö
menntaðist ekki þar, heldur
lærði til nýrra verka, sem eng-
inn efni var svo til aö vinna og
„menntunin“ varö menntun til
aö gera kaupkröfur útá próf-
skírteini.
Nei, gömlu mennirnir sáu
þetta ekki allt fyrir, þaö er
karlagrobb. Þá grunaöi ýmis-
legt til dæmis, aö þaö væri var-
hugavert aö kasta alveg fyrir
ráöa gömlum uppeldis- og
kennsluaðferðum mótuðum af
reynslu kynslóðanna og hefja
tilraunauppeldi og tilrauna
kennslu en öörum þræöi trúöu
þeir á þetta og jafnvel ýttu undir
þaö og eru því nú dálítiö
skömmustulegir. Þegar þeir sjá
ungdóminn að stórum hluta á
villigötum og hina menntun-
arsnauöu þekkingu eins og
laufmikiö tré rótarslitið og ann-
aö hvort laufblaö visiö og
gagnslaust.
Og nú liggur þjóöin marflöt í
svaðinu og svipast um eftir þúfu
til að komast á bak klárnum,
sem hún gleymdi aö giröa, en
þaö er enga þúfu að sjá svo
langt sem augaö eygir, og þá á
að búa til gerfiþúfu úr steinull
og smjörlíki.
Ásgeir Jakobsson.
11