Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1982, Blaðsíða 12

Mary
[JOONE
Einskonar
drottning í
listafrumskógi
New York-borgar
Bak við sjálfan sýningarsal-
inn í listamannahverfinu Soho
í New York er herbergi, lagt
gráum flísum. Þar stendur
svartlakkað borð og á því kúlu-
lagaður vasi með knippi af
orkideum. Stálstólarnir fjórir
eru klæddir gráu rússkinni af
vönduðustu tegund. Öll er vist-
arveran gædd óaðfinnanlegum
glæsileika.
Hið sama verður að segja
um Mary Boone sjálfa. Andlit-
ið er dálítið kantað með háum
kinnbeinum, og það, ásamt
tinnusvörtu hárinu ber greini-
legan svip af uppruna móður-
foreldra hennar. Þau eru frá
Egyptalandi. Þessi fíngerða
vera í nýtízku pokabuxum frá
Armani er í hælaháum skóm
úr cobra-skinni — en í skó-
skápunum heima hjá henni
standa rúmlega 200 pör af úr-
vals skóm í röð og reglu. Hinn
fíni og ríkmannlegi lista-
verkasali er nú orðinn þekkt í
hópi listunnenda og er stórt
nafn hjá fjölmiðlum. Mynda-
blaðið „Life“ helgaði henni
heilar fimm síður, tímaritið
„New York“ birti mynd af
henni á forsíðu undir fyrir-
sögninni „Hin nýja drottning í
heimi listanna"; önnur blöð
hafa kjörið hana „töframeist-
arann frá Soho“.
Mary er dóttir verkfræðings
frá Pennsylvaníu, en föður
sinn missti hún ung að árum:
„Ég var alin upp við algjört
kvennaríki," segir hún. í fyrstu
ætlaði hún að verða listfræð-
ingur, en þar sem henni fannst
Mary Boone í sýningarsal sínum í New York. Hér er það útsjónarsemi, kænska og harkan sex
sem gildir.
námsefnið brátt vera „alveg út
í hött og líka stjarft", giftist
hún verkfræðingnum Arthur
Boone og fluttist 19 ára að
aldri til Manhattan. Hún nam
málaralist við Hunter College í
New York, en inn á milli vann
hún hjá Bykert-galleríinu.
„Hún sat þarna í pínulítilli
kompu," rifjar listaverkasafn-
arinn Barbara Jakobson upp í
grein í tímaritinu „New York“,
„en hún var alveg ótrúlega af-
kastamikil". Annar viðskipta-
vinur Bykert-gallerísins hefur
þetta um Mary Boone að segja:
„Ég hafði keypt mynd en ekki
borgað hana ennþá. Þá hringdi
Mary Boone í mig. Þvílíkt
samtal hef ég aldrei upplifað,
hvorki fyrr né síðar. Hún orð-
aði hlutina eitthvað á þessa
leið: „Borgaöu — eða við kom-
um og rífum myndina niður af
veggnum hjá þér.“
Þrátt fyrir slíkan galvask-
leik, varð Bykert-galleríið
gjaldþrota. Mary Boone hætti
að mála og tók að verzla með
listaverk á eigin spýtur. Á ár-
unum milli 1973 og 1978 hús-
vitjaði hún árlega rúmlega 800
vinnustofur listamanna að eig-
in sögn: „Ég skoðaði allt.“
Framar öllu hrifu þeir lista-
menn hana, „sem höfðu svo
flókna myndbyggingu, að ég
skildi þá ekki strax“. Meðal
slíkra listamanna var Julian
Schnabel: „Myndirnar hans
voru fallegar og mann verkjaði
undan þeim, þær voru glæsi-
legar og einhvern veginn
klunnalegar um leið.“
Árið 1978 opnaði þessi
„drottning lista- og frumskóg-
arins", eins og Anthony Had-
en-Guest kallar Mary Boone í
tímaritinu „New York“, fyrsta
galleríið sitt. Það var til húsa
undir sama þaki og áhrifa-
mesti listaverksali nútímalist-
ar í New York, Leo Castelli,
hefur sölusýningarsali sína.
„Þegar Mary flutti inn á hæð-
ina fyrir neðan,“ segir hinn 75
ára gamli Castelli, „hafði ég
aldrei heyrt hennar getið. Ein-
hvern veginn fór þar svo, að ég
missti af fyrstu Schnabel-
sýningunni hennar. En hann
skoðaði aðra Schnabel-sýning-
una hennar Mary Boone: „Eg
stóð þarna eins og þrumulost-
inn.“ Leo Castelli er ekki bein-
línis neinn viðvaningur í að
meta gildi listaverka og koma
þeim í verð. Hann hafði áður
aflað málurum á borð við Rob-
ert Rauschenberg, Jasper
Johns, Andy Warhol og Roy
Lichtenstein heimsfrægðar á
verkum þeirra.
Hinn nýi leigjandi færði sér
hrifningu Castellis á Schnab-
el-sýningunni dyggilega í nyt.
Hún taldi Castelli á að halda
ásamt sér í janúar 1982 sam-
eiginlega sýningu á verkum
Julians Schnabels. Sú sýning
vakti feikna athygli. Gagnrýn-
endur láta mjög að því liggja,
að hin metnaðargjarna Mary
Boone hafi í mörg ár stefnt að
slíkri samsýningu með þekkt-
asta listaverksala New York-
borgar. Sömu gagnrýnendur
eru einnig þeirrar skoðunar,
að Leo Castelli hafi með
Schnabel-sýningunni fyrst öðl-
ast náin tengsl við stefnu ný-
listamanna. En hvernig sem
því er varið, þá er hitt víst, að
samsýningin gekk alveg frá-
bærlega vel. Verðið á málverk-
um hins bandariska nýlista-
manns Schnabels hefur hækk-
að úr 300 dölum upp í 60.000
dali.
„Áhugi fjölmiðlanna beinist
þó engan veginn að mér,“ and-
æfir framakonan Mary Boone,
hæversklega, “en áhuginn sýn-
ir öllu heldur hve góð sú list er,
sem ég kynni“. Hinn áhrifa-
mikli gagnrýnandi bandaríska
fréttatímaritsins „Time“, Rob-
ert Hughes, er ekki sömu skoð-
unar og hún: „Þeir listamenn,
sem Mary Boone rekur áróður
fyrir, eiga aðeins eitt sameig-
inlegt — meðalmennskuna."
Að áliti margra er lista-
verkasalinn Mary Boone fyrst
og fremst glúrinn í viðskipt-
um. „Það er alveg sama, hvar
og hvenær ég er staddur með
Mary Boone," segir t.d. Henry
Geldzahler, forstöðumaður
Innkaupasjóðs listaverka fyrir
New York-borg, „alltaf skal
einhver ljósmyndari skjóta
upp kollinum".
Én Mary Boone gerir hins
vegar lítið úr sínu ágæti: „Mér
líður vel, þegar ég get talað um
listir," segir hún, „en annars er
ég ósköp feimin að eðlisfari".
Og hún roðnar yfir allri þess-
ari óframfærni sinni.
Gabriele von Arnim
Söngvari
gerist
hljóm-
sveitar-
stjóri
Ef nokkur listamaður rís undir
því að vera kallaður alheimssöngv-
ari í dag, þá er það Dietrich
Fischer-Dieskau. í meira en þrjá
áratugi hefir hann miðlað heimin-
um af list sinni í tónleikasölum og
í heimahúsum, þvi að hljómplötu-
fyrirtæki hafa keppst um að hljóð-
rita söng hans og útbreiða list hans
inn í hvern krók og kima á jörð-
inni. Hann hefir verið önnum kaf-
inn við upptökur á hinni fjölbreyti-
legustu tónlist allt frá Bach og til
nútímatónlistar. Hann hefir sungið
í óperum og öðrum kórverkum
frægustu tónskálda liðinna alda
undir stjórn hinna þekktustu
hljómsveitarstjóra. Nafn hans er
að finna í upptökum á óperum
Mozarts, Strauss, Verdis og Wagn-
ers, kantötum Bachs og síðast en
ekki síst eru til tugir af hljómplöt-
um, þar sem hann syngur lög og
lagaflokka eftir Schubert, Schu-
mann, Brahms, Wolff, Richard
Strauss, Mendelssohn, Mozart,
Beethoven, Loewe og er þá margt
ótalið.
Gerald Moore segir frá fyrstu
kynnum sinum af Fischer-Dieskau
í bók sinni Am I Too Loud. Hann
hafði ekki heyrt hans getið fyrr en
í ársbyrjun 1951, en þá var Fisch-
er-Dieskau rúmlega tvítugur og
viðurkenningarorðin, sem þessum
unga manni voru valin, voru síður
en svo numin við nögl, heldur sagt
að hann væri einn af mestu túlk-
endum sem Þýskaland hefði haft
fram að færa og hann væri þegar
orðinn einn af bestu ljóða-
söngvurum í heiminum. Hálfu ári
síðar lágu leiðir þeirra saman, þeg-
ar þeir áttu að hljóðrita Malara-
stúlkuna fögru (Die schöne Miill-
erin) eftir Schubert. Þegar þetta
var, hafði Moore mikla reynslu
sem tónlistarmaður og aldarfjórð-
ungi eldri, en samt var það svo að
Fischer-Dieskau lauk upp fyrir
honum nýjum leyndardómum í
tónverkum þeim sem þeir unnu við
og Moore lætur mikið af því, hvað
æfingarnar með Fischer-Dieskau
séu stórkostlegar og lærdómsríkar,
enda fór það svo að þeir hafa hald-
ið fjöldann allan af tónleikum
saman og unnið að gerð fjölda
hljómplatna, þangað til Moore
varð að draga sig í hlé fyrir aldurs
sakir, en þá hefir austurríski
píanóleikarinn Jörg Demus komið
í hans stað við hljóðfærið og fleiri
píanóleikarar.
Dietrich Fischer-Dieskau hefir
ekki látið sér nægja að syngja fyrir
heiminn. Hann hefir einnig gerst
rithöfundur og sett saman bækur
12