Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1983, Side 4

Smásaga
eftir
Helgu
Ágústsdóttur
Hann var ekki viss. Þetta gat
verið ímyndun. Auk þess hafði
honum aðeins runnið í brjóst og
þá var hann oft svo einkenni-
lega óvarinn, fyrst á eftir. Hafði
hún ekki verið að tala í símann
rétt áðan? Eða hafði honum ef
til vill misheyrst? Það kom
stundum fyrir þegar hann var
þreyttur.
„ ... en mér fannst nú samt
best lýsingin á því hvernig eig-
inmaðurinn bregst við þegar
hún fer út með vinkonum sín-
um.“ — „Ha? Já, já, og líka
þetta með hundinn. En veistu,
ég er alveg viss um að þetta er
ekkert einsdæmi. Það er fullt af
mönnum, sem ætlast til að kon-
an beri meira að segja ábyrgð á
hundinum, sem þeir voru allra
æstastir í að kaupa.“ — „Nei,
það hefur nú aldrei komið til
tals, en það er svo margt, sem
verður að hundi með árunum."
Hann hrökk við og blaðið
HLEKKIR
rann niður á gólfið. Hann hafði
ekki heyrt hana hlæja svona
lengi.
„ ... nei, ég veit það ekki, en
það mætti segja mér að hann
hafi nú ekki verið neitt sérstak-
lega hrifinn.“ — „Ha? Þú mein-
ar það já. Já, ég býst við því,
enda er náttúrulega alveg ljóst
að hún er dálítið sérstök." —
„Nei, ekki beint skrítin, en
óvenjuleg; eins og hún hugsi
einhvern veginn öðru vísi. En
það væri ábyggilega margt
breytt ef fólk hefði farið að
skrifa svona fyrr.“ — „Rauð-
sokka? Þú veist nú að ég þoli
þær ekki. Þær eru einhvern veg-
inn svo grimmar. Já, það er ein-
mitt orðið, grimmar." — „Nei,
heyrðu nú verðum við að hætta.
Það bullsýður allt á eldavélinni
og ég er viss um að hann fer að
komast til meðvitundar, þarna í
sófanum." — „Láttu ekki svona.
Auðvitað má ég tala í símann,
ég þarf bara að halda áfram
með matinn." — „Já, já, ef ég
kemst. Hann sagðist kannski
verða á fundi svo ég veit ekki.“
— „Jú, ég reyni eins og ég get.“
— „Já, jú sömuleiðis. Bless."
Hann var glaðvaknaður. Það
var þá hún, sem var að lesa
þessa bók. Það hefði honum
aldrei dottið í hug. Hún hafði
sagt að barnapían hefði gleymt
henni á laugardaginn. Hann
mundi þetta alveg.
„Hvað, eru nú rauðsokkabók-
menntir, fyrirgefðu, kvenna-
bókmenntir farnar að flæða yfir
þetta heimili? Má ég frábiðja
mér þennan ófögnuð," hafði
hann sagt. Og hún hafði svarað
því til að Jóna hefði gleymt
henni.
Hann hafði ekki leitt hugann
neitt frekar að þessu. Og bókin
var ekki sjáanleg lengur. Samt
rámaði hann óljóst í einhverja
óþægilega tilfinningu við að
horfa á bókina. Kápuskreyting-
in var ein þessara grófu teikn-
inga, sem virtust allsráðandi
núorðið. Kona hlekkjuð á hönd-
um og fótum við eldavél, með
höfuðið skorðað ofan í gólffötu.
Ljót og andstyggileg mynd.
Skrumskæling af stöðu húsmóð-
urinnar. — Já, skrumskæling
hafði hann sagt. Hún sagðist
geta samþykkt að hún hefði séð
fallegri myndir; svo hafði það
ekki verið meira. Og bókin
hvarf.
En hún var víst ekki alveg
eins horfin og hann hélt. Af
hverju sagði hún að Jóna ætti
hana?
Var hún farin að ljúga að
honum eftir margra ára farsælt
hjónaband? Hann minntist þess,
að hafa einhvern tíma sagt
henni, að fátt ætti hann erfið-
ara með að fyrirgefa en lygi.
Lygin væri nefnilega ekki ein-
föld ósannindi, eins og flestir
virtust halda, heldur flókið og
stórhættulegt fyrirbæri. Lygin
væri veikleikamerki á hverju
sambandi lifandi fólks og þegar
hún væri farin að skjóta rótum,
væru komnir alvarlegir brestir.
— Hann hafði sagt eitthvað
fleira, sem hann mundi ekki
lengur, en hann mundi enn
stoltið, sem lýsti upp andlit
hennar meðan hún hlustaði á
hann, og hann vissi að nú hafði
honum tekist vel upp; sagt mik-
inn sannleik meitluðum orðum.
Og svona hafði það oftast ver-
ið. Hann var maður skýrrar
hugsunar og góðrar tjáningar og
oft hafði hann hjálpað henni til
að sjá hlutina í réttu ljósi, þegar
tilfinningarnar ætluðu að
hlaupa með hana í gönur. Hún
hafði líka yfirleitt séð það eft-
irá, að hann hafði á réttu að
standa. Og þeim hafði liðið vel.
Hann hafði stýrt fjárhag heim-
ilisins af skynsemi og festu.
Þeirra sameiginlega velferð stóð
traustum fótum í raunveruleik-
anum; raunveruleika, sem átti
reyndar í vök að verjast á þess-
um sviptingatímum í þjóðfélag-
inu, þegar skilnaðir voru að
verða daglegt brauð og konur
geystust út á vinnumarkaðinn,
hvort sem þær voru með börn
eða ekki.
En það var sem sagt þetta
með bókina. Gat það verið, að
hún, konan hans, væri að lesa
svona bækur á bak við hann?
Hvað í ósköpunum hafði hún í
þær að sækja? Ekki var hún ein
af þessum misheppnuðu, frá-
skildu konum, sem hvorki hélst
á manni eða heimili og urðu ein-
hvers staðar að fá útrás. Oft
hafði hann rætt við hana orsak-
ir þess að konur skrifuðu bækur
af þessu tagi. Útlistað fyrir
henni þá ófullnægju, sem að
baki lægi, vonbrigðin, sem þær
væru að reyna að sigrast á, því
þær hefðu brugðist hlutverki
sínu í lífinu; bælda þrá þeirra
eftir karlmanni, sem tæki þær
4
Mynd: Valgerður Bergsdóttir
að sér, væri þeim stoð og stytta.
Hún hafði raunar spurt hann
einhvern tíma, hvort hann
þekkti nokkuð til þessara nýju
kvenrithöfunda. Og þá hafði
hann sagt henni frá Villu. Það
blekkti hann ekki hætis hót þó
gagnrýnendur kepptust við að
hlaða á hana lofi og kalla hana
efnilegan höfund; raunsæjan
með lipran stíl, og hvað það nú
hét allt hjá þeim.
Hann þekkti Kjartan, mann-
inn hennar fyrrverandi. Mikill
ágætismaður Kjartan. Þeir
höfðu verið saman í nefnd,
hérna um árið. — Og svo dreifði
Villa því út um allt að hún hefði
skilið við hann. Best gæti hann
trúað að því væri öfugt farið;
Kjartan hefði óskað eftir skiln-
aðinum. Og þætti engum mikið,
sem þekkti Villu. Alltaf með
einhverjar grillur í kollinum,
þjótandi á fundi og námskeið í
það óendanlega; aldrei heima
nema á kvöldin og yfir blánótt-
ina. Og svo vogaði hún sér að
segja að Kjartan væri illa
drykkfelldur. Það væri ástæðan
fyrir skilnaðinum. — Nei, hann
hafði sagt henni, að Villa væri
gangandi dæmi um konu, sem
hefði brugðist skyldu sinni sem
eiginkona og móðir. Þessi sögu-
burður um Kjartan bætti ein-
ungis gráu ofan á svart.
Hún hafði hlustað á hann
þegjandi, eitthvað svo skrítin í
augunum. Honum hafði jafnvel
fundist að hún ætlaði að segja
eitthvað, en hætt við. Síðan
hafði hvorki verið minnst á