Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1983, Blaðsíða 13

Kölnar, að stelpan hún Ulrike
væri „stór geit“, og það væri
móðirin, sem færi með hús-
bóndavaldið á heimilinu.
Móðir Ulriku hefur þetta að
segja: „Ég hef lesið um það, að
Monika Pflug hafi upplifað
verstu augnablik ævi sinnar,
þegar hún var búin að vinna
gullverðlaunin í skautahlaupi. Á
þessu tímabili í lífi fjölskyldu
minnar skildi ég það, sem hún
var að fara.“
Árið 1973. Hún heldur áfram
að vera hinn vinsæli gullverð-
launahafi. En smátt og smátt
tekur frægðarorðið, sem af
henni fer, að dvína. Með stökk-
um eins og 1,83 m kemstu hún
ekki einu sinni til jafns við
Þýzkalandsmet kvenna í há-
stökki. En fyrir utan eitt fót-
brot, er fátt annað merkilegt að
finna í ferli hennar það árið.
Hið sama er að segja um árið
1974, þegar hún lenti í 7. sæti í
Evrópumeistarakeppninni, sem
haldin var í Róm, en þá var besti
árangur hennar 1,85 m, sem hún
rétt náði með mestu erfiðismun-
um.
Árið 1975. Líksamþjálfun Ul-
rike Meyfarth er farin að taka
feiknarlegum framförum.
Seinna verður henni svo ljóst, að
þau þrjú ár, sem liðin voru frá
því hún setti heimsmet sitt í
Munchen, höfðu öll farið í að
byggja upp þá miklu þjálfun,
sem hún var nú komin í, og hún
fann líka, að enn meiri hæfni og
þjálfunarstig líkama hennar var
á næsta leiti. Með því að stökkva
1,92 m í evrópubikarkeppninni í
Nice, Frakklandi, það ár, lenti
hún í öðru sæti á eftir Rose-
Marie Ackermann.
Á sama ári varð hún fyrir
vonbrigðum af öðru tagi. Starfs-
maður á skrifstofu íþróttahá-
skólans í Köln gaf þá yfirlýs-
ingu, þegar hann hafði skoðað
námseinkunnir hennar, að hún
væri alls ekki hæf til þess að
stunda nám í þeim þekkta skóla.
Marin Lauer, fyrrum heims-
methafi í 110 m hindrunar-
hlaupi, dró ekkert úr kaldhæðni
sinni, þegar hann skrifaði í blað
eitt um þessa neitun íþrótta-
háskólans: „Þegar á allt er litið,
virðist það raunar vera álíka
erfitt að hljóta námsvist við
íþróttaháskólann í Köln eins og
að koma á varanlegum friði
milli ríkjanna fyrir botni Mið-
jarðarhafs eða sameina hin tvö
þýzku ríki.“
En Ulrike berst af miklum
móði. Og skyndilega verður fólki
ljóst, að Ulrike Meyfarth er
bara alls ekki „daufgerð" að eðl-
isfari eins og heimilislæknir
Meyfarth-fjölskyldunnar hafði
sagt um hana í vottorði. Hún
kann svo sannarlega að ráða
farm úr sínum málum . . . Hún
vill ekki láta í minni pokann.
Vorið 1976 hefur henni tekizt að
fá námsvist við íþróttaháskól-
ann í Köln — kannski var þá
búið að hækka tölu þeirra stúd-
enta, sem árlega fengu inni í
skólanum? — en hitt er víst, að
Ulrike Meyfarth hafði látið
mjörg tækifæri ónotuð til að
hætta við allar frekari tilraunir
í þá átt að komast inn í skólann.
Áfall í Montreal
Þá var komið að ólympíuleik-
unum í Montreal. Þá var það
sem hamingjan snéri alveg
óvænt við henni bakinu. Það
hlaut að hafa verið erfið nótt,
sem hún átti, eftir ósigurinn.
Næsta morgun hafði hún þetta
að segja: „Þegar ég hef orðið
fyrir áfalli af þessu tegi, hef ég
oft getað dæmt stöðu mína rétt.
Ég held, að ég hafi ennþá ekki
náð mínum bezta árangri. Ég
ætla að halda áfram.“
Þessi orð voru vandlega hugs-
uð, vegin og metin, áður en þau
voru sögð. Þau komu frá vel
uppalinni og fágaðri manneskju.
Én skömmu seinna biluðu
taugar hennar algjörlega, þegar
hún var að tala við fréttamann
frá útvarpinu: „Ég er ekki
minnstu vitund hrædd við al-
menningsálitið, mér er svo sem
skítsama um það:“ Þessu svar-
aði fréttamaðurinn alveg rétti-
lega: „Sumt fólk getur leyft sér
að segja fúkyrði, en Ulrike
Meyfarth er bara ekki af því
tagi“.
Hún þurfti ekki lengur á því
að halda, að leita sér skjóls bak
við deyfð og afskiptaleysi. Þetta
var fyrsta skref Ulrike Mey-
farth í átt til nýrra lífsvenja.
Árið 1977 klippir hún sjálf á
naflastrenginn; hún skríður út
úr híði fjölskyldunnar, skiptir
um þjálfara. Það var Gunther
Janitz, sem á sínum tíma hafði
uppgötvað hana. Hann hafði,
allt frá því hún var tólf ára að
aldri, stjórnað íþróttaferli henn-
ar, eftir þeim lögmálum, sem
ríkja í starfi hans sem íþrótta-
þjálfara. Þetta hafði verið lang-
ur samningur þeirra á milli, en
núna var hann loksins útrunn-
inn.
Engu að síður varð hún fyrir
alls konar óþægindum og leið-
indum á árinu 1977. Þannig áleit
Frjálsíþróttasamband Vestur-
Þýzkalands Ulrike Meyfarth al-
gjörlega úr sögunni, þegar
Rose-Marie Ackermann varð
fyrst allra kvenna til þess að
stökkva yfir tvo metra í há-
stökki í Berlín það ár.
í Þýzkalandsmótinu í frjáls-
um íþróttum á því ári, sem hún
tók ekki þátt í, tókst Brigitte
Holzapfel að stökkva 1,93 m og
setja þannig nýtt landsmet í há-
stökki kvenna eins og í refs-
ingarskyni við Ulrike Meyfarth.
Almenningur í Þýzkalandi var
nú óðum tekinn að gleyma Ul-
rike Meyfarth og frama hennar,
og ein síns liðs hélt hún upp á
tuttugu og eins árs afmælið sitt.
Hér er svo útdráttur úr grein,
sem birtist í blaði nokkru ein-
mitt það sumar: „Sem ólympíu-
methafi þurfti Ulrike Meyfarth
að afþakka alls konar boð alls
staðar að úr heiminum, af því að
hún var ennþá í skóla; núna er
henni af einskærri góðvild boðið
að vera viðstödd vígslu íþrótta-
vallar í Recklingshausen — ein-
hverjum afkima á afskekktum
stað í Ruhr-héraði“.
Samkvæmt ráðleggingum
Gunthers Janitz, fyrrverandi
þjálfara hennar, tók hún nú til
að reyna sig í tugþraut. Þetta
var víst þessi gamla saga um
nýjar hugmyndir.
Að lifa og hrærast
í hástökki
Vegna þeirrar afturfarar, sem
orðin var á íþróttaferli Ulrike
Meyfarths, átti sem sagt að vega
og meta, hve róttækra stefnu-
breytinga væri þörf fyrir hana.
Henni var hrein nauðsyn að
gleyma fortíðinni, skipta um
leiktjöld og umhverfi. I Lever-
kusen fann hún sér nýjan þjálf-
ara, Gerd Osenberg. Að nýr
keppinautur, Brigitte Holzapfel
hafði allt í einu birst á sjónar-
sviðinu, varð Ulrike ný hvatn-
ing.
Þótt Köln sé ekki nema um 20
km fyrir sunnan Leverkusen, þá
fann Ulrike Meyfarth núna, að
hún varð að byrja allt upp á nýj-
an leik. í fyrsta skipti á ævinni
lærðist henni þarna í Leverkus-
en að lifa beinlínis og hrærast í
hástökkinu, en fram að því hafði
það eiginlega bara verið eins
konar tómstundargaman í henn-
ar augum. „Núna vinn ég virki-
lega,“ sagði hún, „en áður gekk
allt svo hratt og ósköp hugsun-
arlaust fyrir sér — ég bara
stökk! Núna er ér farin að hugsa
mig vel um, áður en ég stekk.“
Árið 1978 er hinum ströngu
æfingum stöðugt haldið áfram.
Ulrike deilir nýju landsmeti í
hástökki kvenna með Brigitte
Holzapfel, 1,95 m.
í keppni, sem fram fer í Prag
það ár, verður hún aðeins
fimmta í röðinni með 1,91 m. En
hún gerir bara grín að þessu og
segir: „Þegar Gerd Osenberg er
við hliðina á mér, getur ekkert
slæmt komið fyrir mig“.
• Ulrike Meyfarth og Gerd
Osenberg voru einmitt par, sem
hafði verið að leita hvort að
öðru, og nú höfðu þau hist. Þau
lögðu sig öll fram, hvort á sinn
hátt, við þjálfun hennar.
Tvívegis yfir 2 metra
Að fjórum vikum loknum
áræddu þau tvö að gjörbreyta
stílnum í sjálfu stökkinu. Ulrike
hætti að snúa bakinu að stöng-
inni. Hún stytti atrennuna, og á
fullri ferð tók hún smástökk.
Þetta voru eins og forstökk, áð-
ur en kom að sjálfu aðalstökk-
inu.
Forvitnir áhorfendur litu
hverjir á aðra og menn tóku að
spyrja hver annan, hvort þessi
tvö væru ekki alveg í þann veg-
inn að tapa vitglórunni.
En Ulrike Meyfarth var með
þessu bara að þreifa fyrir sér
um framtíðarstíl sinn í hástökk-
inu.
Núna er hún orðin „hin eina
og sanna“ Ulrike Meyfarth.
Fólk er farið að þekkja hana
úti á götu; hún er orðin stór-
fræg. Þá sjáldan, sem hún tekur
orðið upp opinbera baráttu fyrir
einhverju málefni, þá er það
eitthvað í íþróttaheiminum, sem
hún ber mjög fyrir brjósti.
En aðalatriðið er sam sagt, að
hún hefur þegar stokkið tvo
metra tvisvar sinnum: Bæði í
Munchen og líka í Aþenu.
Árið 1981 vann hún hástökk
kvenna bæði í Evrópubikar-
keppninni og í heimsbikar-
keppninni.
I marzmánuði i fyrra vann
hún evrópumeistaratitilinn í há-
stökki kvenna innanhúss með
því að stökkva 1,99 m. Nú er
gæfan aftur tekin að brosa við
henni eins og árið 1972.
Tíu ár eru liðin. Tíu erfið og
mjög misjöfn ár fyrir Ulrike.
Leiðin til innra jafnvægis hefur
reynst henni bæði löng og erfið.
Játningar völvu — Tove Ditlevsen segir frá
Helgi J. Halldórsson þýddi
Eg — hin
afbrigðilega
Nei, það hefur ekkert með
áfengi að gera, pillur eða hvernig
einstæðar mæður komast í klípu í
kerfinu og svo framvegis. Það er
annað ennþá verra: Ég er óbetr-
anlegur bréfritari.
„Listin að skrifa bréf er dauð,“
sagði gamli maðurinn og and-
varpaði. Ég veit ekki úr hvaða bók
ég hef þessa setningu, en hún á
ekki við mig. Maður gæti haldið
að þetta væri meinlaus löstur, og
auk þess er það hagkvæm og
ábyrgðarlítil aðferð til að hafa
samband við fólk. Þó ekki fyrir
mig — ég er ekki
komin langt með
bréfið þegar ég
gleymi þeim sem ég
er að skrifa og
sökkvi mér niður í
langorðar frásagnir
um allt mögulegt,
gamlar minningar,
síðustu fréttir af
sameiginlegum vin-
um (sem kannski
eru orðnir óvinir
viðtakanda bréfs-
ins) og að lokum
eftirgrennslan um
líðan makans, þó að gjarnan komi
í Ijós að hann eða hún séu önduð
eða farin að heiman fyrir löngu.
Ástæðan fyrir þessum lítt nyt-
sama orðaflaumi er reyndar sú,
að það fólk, sem ég hef eitt sinn
þekkt, eins og stendur kyrrt í
endurminningu minni á þeim stað
þar sem örlögin, eða aðeins fjar-
lægð í rúmi, skildu okkur að. Það
er líka erfitt að venjast því, að
duglitlir og óframfærnir æsku-
vinir skipi allt í einu ábyrgðar-
stöður og birtist sem slíkir í blöð-
um og sjónvarpi og tali alvarlega
um mikilvæg mál fyrir land og
þjóð.
Nýlega sá ég einn slíkan á
skjánum og rauk strax í ritvélina.
Ég framleiddi mjög langt og mjög
kumpánlegt bréf til hans og sendi
á skrifstofuna hans af því að ég
gat ekki fundið heimilisfangið
hans í símaskránni. Nokkrum
dögum síðar hringdi ritarinn
hans til mín. Hún hafði „leyft sér
að opna“ bréfið af því að hinn
háttsetti yfirmaður hennar var í
fríi og ef til vill væri það áríðandi.
Ætti hún að senda það á eftir
honum? Ég bað hana reiðilega að
rífa það í tætlur.
Ennþá verra var það með vin-
konu mína sem ég þurfti að hafa
samband við vegna atvinnu minn-
ar. En þar sem við vorum einu
sinni svo samrýndar minntist ég
æskudaga okkar og spurði hvort
hún hefði tekið eftir því hvílíkur
leiðindapoki X væri orðinn? Hann
sem var eitt sinn svo skemmtileg-
ur, alveg burtséð frá því að okkur
hafði aldrei dreymt um að yrði
neitt úr honum. Jú takk, hún
hafði tekið eftir þessari hörmu-
legu þróun hans, því að það vildi
svo til að hún var gift honum!
Til aðvörunar öðrum ástríðu-
bréfriturum verð ég líka að taka
fram að maður má ekki undir
neinum kringumstæðum skrifa
lækni sínum trúnaðarbréf. Sé í
því ein einasta lína um sjúkdóm-
inn er það vegna nákvæmni lagt
hjá dagbókinni til hagsbóta fyrir
aðstoðarstúlku læknisins, ritar-
ann eða forvitna ræstingarkonu.
Sé um sjúkrahúslækni að ræða
verða slík bréf rædd nánar á viku-
legum eða mánaðarlegum um-
ræðufundum.
Þannig varð ég fyrir nokkrum
árum fórnardýr tannpínu af því
tagi sem fær mann til að slá höfð-
inu við vegg í von um að missa
meðvitund þó ekki sé nema í
fimm mínútur.
Tannlæknir minn,
maður alvörugef-
inn og dulur,
rejidist vera á
einu slíku nám-
skeiði þar sem
þessir bormenn
læra heilmikið um
ljúfa tónlist og
mislita sloppa.
Allir tannlæknar
bæjarins voru á
þessu námskeiði,
og þar sem sárs-
aukinn stafaði af
stíftönn vildi ég ekki þjóta á
tannlæknavaktina þar sem hinir
hressu ungu strákar mundu bara
hafa sagt mér að maður gæti líka
fengið verk í tréfót! En þar sem
ég var orðin hæfilega rugluð af
sársauka og veggjalamstri skrif-
aði ég tannlækni mínum átta
blaðsíðna bréf.
Af öllu ruglinu mundi ég aðeins
setninguna: „Þegar tennur eru
annarsvegar hata ég hálfa lausn!“
En ég hlýt að hafa heimtað að
allar beyglurnar yrðu dregnar úr
mér, því að nokkru seinna hringdi
vesalings maðurinn til mín. Þá
voru verkirnir horfnir af sjálfu
sér og ég hafði, sem betur fer,
gleymt öllu saman. En hann hafði
pantað deyfingarlækni ákveðinn
dag þar sem hann eftir að hafa
lesið bréf mitt, hafði komist á þá
skoðun að „mér liði ekki vel“ og
þess vegna yrði hann víst að gera
eins og ég bæði.
Ég varð skelfingu lostin en er,
eins og aliir vita, vön að standa
við það sem ég segi. Mér datt í
hug vinur minn Panduro, sem eitt
sinn í sinni óstýrilátu æsku hafði
verið tannlæknir. Hann er auk
þess greiðvikinn og tók að sér að
hringja til fyrrverandi starfs-
bróður síns og aflýsa aðgerðinni
fyrir mig. Það bjargaði beyglun-
um, en hvað um arkirnar átta?
Ég heyrði orð móður minnar úr
gröfinni: „Það gerir ekkert til þótt
maður sé dálítið skrýtinn ef það
bara berst ekki út!“ Én æ! Vegna
hinnar ómótstæðilegu ástríðu
minnar til kumpánlegra bréfa-
skipta hefur það borist út. Til að
gera illt verra er ég haldin álíka
megnri andúð á að svara bréfum
og get heilshugar sagt með Tom
Kristensen:
Vid framhleypni aðrir margoft mig hafa
varaö.
Minningin nagar eins og bréf sem ég hef
ekki svarað.
13