Lesbók Morgunblaðsins - 25.06.1983, Blaðsíða 11

RM3I3
Um fundi
og rökræður
Einn kunningja minna, víðlesinn og
áhugasamur um alla þætti þjóðmála, lét
orð eitt sinn falla á þann veg, að hann teldi
tímasóun að sækja fundi, þar sem menn
flyttu misjafnlega illa undirbúnar ræður
um efni sem miklu nær væri að kynna sér
af bókum og blöðum, þar sem sömu eða
svipuð sjónarmið væru sett fram á betur
ígrundaðan hátt. í hópi þeirra erlendu
manna sem ég hitti stundum á ráðstefnum
eða fundum erlendis er einn sem nú situr
við að skrifa veraldarsöguna í nokkrum
bindum. Það er sérstakur heiður að hitta
hann á mannamótum, því að hann mun
hafa komist að þeirri niðurstöðu að hann
hafi ekki meira að læra á ráðstefnum og
fundum. Tíma sínum sé betur varið til
lestrar og skrifta. Ég leiði oft hugann að
þessari afstöðu þegar ekki verður hjá því
komist að sitja undir löngum ræðum um
efni sem er margþvælt og ekki sýnist annað
vaka fyrir ræðumanninum en að stela tíma
annarra og misnota sér þá aðstöðu að þeir
geta ekki með góðu móti hlaupist á brott.
Skyldu þingsalir verða jafn oft mannauðir
ef ræðumenn þar undirbyggju sig vel, væru
stuttorðir og settu sér það mark að ræða
ekki annað en kjarna hvers máls?
Fundahöld eru auðvitað nauðsynleg. í um
það bil þrjár vikur sátu stjórnmálamenn-
irnir okkar til dæmis á nær stöðugum fund-
um til að leita að haldbærum meirihluta til
stuðnings nýrri ríkisstjórn. Þegar samið er
um kaup og kjör er efnt til fundalotu og
mál oftast ekki hespuð af fyrr en samnings-
aðilar hafa verð lokaðir inni tímunum sam-
an. Stundum eru langir fundir settir á svið,
þegar samið er um viðkvæm mál, sem í
raun eru auðleyst skorti ekki viljann. f slík-
um tilvikum eru fundahöldin einskonar
smyrsl, bæði til að græða sár og fegra
niðurstöðuna. f öllum mannlegum sam-
skiptum á það við, að nauðsynlegt er að
leggja nokkuð á sig fyrir friðinn, þótt það
sýnist næsta fánýtt eftir á að hyggja.
Samningaviðræður á alþjóðavettvangi
geta staðið áratugum saman. Á það til
dæmis við um hafréttarmál. En sáttmálinn
sem undirritaður var fyrir skömmu er af-
rakstur alþjóðafunda sem efnt hefur verið
til með hléum í næstum fjóra áratugi. Af-
vopnunarviðræður milli austurs og vesturs
munu halda áfram íýmsum myndum þar
til annar aðilinn gleypir hinn, tortryggni
verður rutt úr vegi eða stríð hefst milli
aðila. Mánnkynið mun aldrei semja „frið
um vora daga“, en barátta fyrir friði og
afvopnun verður óaðskiljanlegur hluti um-
ræðna um varnarkerfin sem sett eru upp til
að fæla hugsanlegan andstæðing frá árás.
Umræðurnar um stríð og frið eru dæmi-
gerðar þegar litið er á viðfangsefni sem
fjallað er um á óteljandi fundum á ráð-
stefnum án þess að menn leitist endilega
við að tala um kjarna málsins. Fjöldi þátt-
takenda í friðarfundi skiptir eins ogkunn-
ugt er meira máli en framlag fundarins í
þágu friðar. Séu þátttakendur ekki margir
skiptir mestu hvað þeir eru reiðubúnir að
ganga langt á skömmum tíma íþágu mál-
staðarins eða hvað þeir ná að mynda langa
röð með því að takast í hendur!
Sumir sækja aldrei fundi án þess að taka
til máls og er óhætt að fullyrða, að áhrif
þeirra séu oftast í öfugu hlutfalli við lengd
ræðunnar. Ég er þeirrar skoðunar að aI-
mennt tali íslendingar of lengi á fundum,
sýni áheyrendum ekki nægilega tillitsemi
oggrípi fremur til hálfkærings en raka.
Þaulvanur erlendur blaðamaður sem
hingað kom vegna þingkosninganna sagði
mér að hann hefði áttað sig á því í flugvél-
inni á leið til landsins, að Islendingar segðu
helst ekki frá í alvöru eða færðu hin alvar-
legustu mál í alvörulausan búning. Hefði
þessi skoðun verið staðfest á þeirri viku
sem hann dvaldist hér.
í fjölmiðlum er efnið misjafnlega vel
undirbúið. Orðræður manna í þeim er þó
ekki unnt að bera saman við fundahöld.
Símhringingaþættir íhljóðvarpi minna mig
þó stundum á næsta tilgangslaus ræðuhöld
á fundum. Þótt ritstjóri eins dagblaðanna
hér á landi státi sig stundum af því að blað
sitt sé símstöð, verðum við að vona að út-
varpið breytist ekki í símstöð líka eftir að
svonefnd „rás 2“ kemur til sögunnar.
Nýlega hafa heyrst kveinstafir frá gam-
alkunnum og sjálfskipuðum talsmönnum
þess að vinstrimennskan eigi að vera alls-
ráðandi í „menningarumræðunni“ vegna
þess að bent hefur verið á misnotkun hljóð-
varpsins meðal annars í sunnudagserindi 1.
maí sl. og vegna þeirrar ákvörðunar út-
varpsráðs að hafna erindum formanns
Samtaka herstöðvaandstæðinga um kjarn-
orkuvopn og ísland. Eins og kunnugt er
hafa hinir sjálfskipuðu talsmenn vinstri-
mennskunnar minnst umburðarlyndi gagn-
vart skoðunum annarra. Þóttafullar upp-
hrópanir þeirra nú snerta auðvitað ekki
kjarna málsins: Á Ríkisútvarpið að kynna
sem fræðilegt efni áróður þeirra manna sem
eru andvígir lýðræðislegum stjórnarhátt-
um á íslandi og utanríkisstefnu þjóðarinn-
ar?
Orð eru til alls fyrst og rökræður eru
óaðskiljanlegur hluti skoðanamyndunar.
En í því efni eins og endranær hafa menn
fyllsta rétt til að velja og hafna.
Björn Bjarnason
Jorge Luis Borges:
Sorgarljóð
Ó örlög Borgesar
að hafa siglt yfir ýmis heimsins höf
eða yfir hið eina og eyðilega haf ýmissa nafna,
að hafa verið hluti af Edinborg, af Zurich, af tvennum
Kordóbum,
af Kólombíu og Texas,
að hafa snúið aftur undir lok hverfulla kynslóða
til fornra landa feðra sinna,
til Andalúsíu, til Portúgal og til landa
þar sem Saxar börðust við víkinga og þeir blönduðu
blóði,
að hafa reikað um rautt og stillt völundarhús Lundúna,
að hafa elst í öllum þessum speglum,
að hafa leitað til einskis að marmaraaugum á styttum,
að hafa rýnt í steinprent, alfræðibækur, landakort,
að hafa séð það sem menn fá séð,
dauða, svefndrukkna dögun, slétturnar,
og fíngerðar stjörnur,
og að hafa séð ekkert, eða næstum ekkert
nema andlit á stúlku frá Buenos Aires
andlit sem ekki vill láta muna sig.
Ó örlög Borgesar
ef til vill engu skrítnari en þín eigin.
EgiII Helgason þýddi.
Friedrich Nietzsche
ECCE HOMO
Já, skil kann ég á mínum sifjum!
Soltinn, líkur logahryðjum,
ég fuðra upp, úr efni brýst.
Að Ijósi allt sem hef á hendur,
aö ösku allt sem eftir stendur.
Eldur er ég fyrir víst!
Egill Helgason þýddi
Stefán Ágúst
GUNNAR DAL
Við mættumst eina nótt und mánans gljá,
þar miklir draumar blómskrýddu þitt vor.
Og för þín yfir fljótið helga lá,
úr fjarska sá eg skáldsins djúpu spor.
Eg vanmáttugur vissi mína smæð,
en viska sterk þér fylgdi, skyggn þú varst.
Þér hafði opnast himnadjúpsins æð
og hærra öðrum gnæfðir, skikkju barst.
Sú skikkja var ei skikkja dómarans,
þú $kildir þá, sem leita sannleikans
miðlaðir þeim af miklun sjáandans
og mjúklega studdir á vegum kærleikans.
Úr stjörnufirð þér færi á álfaskóm,
þitt fagra stjörnuskip, þín lótusblóm.
I eilífðina inn vort líf það líður,
þar lykillinn að öllum gátum bíður.
í tilefni af sextugsafmæli Gunnars Dal, sem var 4. júní sl.