Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1985, Blaðsíða 12

mátt þola og stappa í hana stálinu á kvöldin þegar Kittý
og Myles og yngstu börnin þeirra sátu frammi í eldhúsi
og horfðu á sjónvarp. í tíu ár hafði móðir hans látið sem
hún sæi Myles ekki, allt frá þeim degi er. hann hirti
peningana úr búðarborðinu til að veðja á Léttfeta í
Phoenix Park. Og enda þótt vel færi á með þeim Myles
var Frans fullljóst að sá dagur myndi draga á eftir sér
langan slóða. Það varð ægilegt rifrildi í eldhúsinu, Kittý
öskraði á Myles og Myles reyndi að ljúga sig út úr
klípunni og Frans reyndi að róa þau bæði og sagði að
gamla konan myndi fá hjartaáfall.
Henni var illa við allt rask og þess vegna bjó Frans
hana undir það sem var í vændum með því að lesa Nýja
testamentið fyrir hana allt árið áður en lagt skyldi af
stað til Landsins helga. Hann talaði við hana um Betle-
hem og Nazaret og kraftaverkið með brauðið og fiskana
og öll hin kraftaverkin. Hún kinkaði ævinlega kolli, en
það hvarflaði oft að honum að hún héldi að hann væri
aðeins að spjalla vítt og breitt um sögurnar í Biblíunni.
Þegar hann var drengur hlustaði hann sjálfur á þess
konar spjall, fullur hrifningar og óttablandinnar lotn-
ingar, og sá fyrir sér gönguna á vatninu og freistingarn-
ar í eyðimörkinni. Hann sá fyrir sér krossinn borinn
upp á Hauskúpustað, steininum velt frá grafarmunnan-
um og upprisuna frá dauðum á þriðja degi. Honum
fannst það ótrúlegt að hann ætti nú sjálfur eftir að
ganga um þessa staði og hann óskaði þess að móðir
hans væri yngri og gæti samglaðst honum þegar hún
fengi póstkortin sem hann myndi senda henni á hverj-
um degi. Gn augu hennar virtust alltaf segja að þetta
yrðu mistök, að hann myndi aðeins gera sig sekan um
hlægilega sýndarmennsku með því að fara til Landsins
helga. „Ég er búinn að skipuleggja alla ferðina," skrif-
aði bróðir hans frá San Fransisco. „Við missum ekki af
neinu."
Þetta var í fyrsta skipti sem Frans ferðaðist í flugvél.
Hann flaug með Air Lingus frá Dublin til London og tók
þar flugvél frá E1 A1 til Tel Aviv. Hann var tauga-
óstyrkur og þreyttist fljótt. Honum fannst hann alltaf
vera að borða og hann kunni illa við sig innan um allt
þetta fólk sem hann þekkti ekki. „Þér fáið þar besta
hunang sem þér hafið bragðað á ævi yðar,“ sagði ís-
raelskur kaupsýslumaður sem sat við hliðina á honum.
„Og fíkjur frá Galíleu. Þér verði að smakka á fikjunum
frá Galíleu." Þér verðið líka, lét kaupsýslumaðurinn
móðan mása, að kynnast Jerúsalem að nóttu til og í
dögun. Hann hvatti Frans til að koma á staði sem hann
hafði aldrei heyrt minnst á, Yad Va-Shem, og skoða
dýrgripi Sáttmálaarkarinnar. Hann hvatti hann til að
heiðra minningu píslarvottanna i Massada og læra
nokkur orð í hebresku í virðingarskyni. Hann sagði
honum frá verslun þar sem hann gæti keypt minjagripi
og varaði hann við arabískum sölumönnum.
„Jæja kallinn, hvað segirðu þá?“ sagði faðir Páll á
flugvellinum í Tel Aviv, en þangað hafði hann flogið frá
San Fransisco daginn áður. Hann var búinn að fá sér
eitt eða tvö glös og stakk upp á því að þeir fengju sér
annað þegar þeir komu á Plaza-hótelið í Jerúsalem.
Klukkan var hálf tíu að kvöldi. „Bara smá nátthúfu,"
lagði faðir Páll að honum „og svo beint i bólið, Frans."
Þeir sátu í risastórri setustofu hótelsins með lágum
kringlóttum borðum og nútímalegum hægindastólum
sem voru í lögun eins og kubbar. Faðir Páll sagði að
þetta væri barinn.
Þeir höfðu sagt það sem segja þurfti í bilnum frá Tel
Aviv til Jerúsalem. Faðir Páll spurði um móður þeirra,
Kittý og Myles. Hann spurði um hitt fólkið í bænum,
Mahon gamla kanúka og Malone undirforingja. Hann
rakti hversu stórkostlega allt hafði gengið hjá þeim
Föður Steigmuller: ofan á allt annað hafði drengja-
heimilið skilað af sér tveimur úrvals fótboltamönnum.
„Við byrjum klukkan hálf níu í fyrramálið," sagði hann.
„Ég verð kominn til morgunverðar klukkan átta.“
Frans fór í háttinn og faðir Páll pantaði annan viský
með ís. Honum til sárra vonbrigða var ekkert írskt
viský til i hótelinu svo að hann varð að láta sér Haig
nægja. Hann gaf sig á tal við bandarisk hjón og tók af
þeim loforð um að fara ekki framhjá Tipperary-sýslu ef
þau ættu einhvern tíma eftir að koma til írlands.
Klukkan ellefu sagði barþjónninn að spurt væri eftir
honum í móttökunni og þegar faðir Páll gaf sig þar
fram voru honum afhent skilaboð í umslagi. Stúlkan
sagði á bágborinni ensku að þetta væri símskeyti, en
hristi svo höfuðið og sagði að það væri telex. Hann
opnaði umslagið og las að frú Daly væri dáin.
- O-
Frans sofnaði samstundis og dreymdi að hann væri
orðinn drengur á ný, úti að fiska með vini sem hann
vissi ekki hver var.
Faðir Páll pantaði viský og ís símleiðis upp á herbergi
til sín. Áður en hann drakk það fór hann úr jakkanum,
kraup á kné við rúm sitt og bað fyrir sál móður sinnar.
Þegar hann hafði lokið bæninni tók hann að ganga
hægum skrefum fram og aftur um herbergið og dreypti
um leið öðru hvoru á viskýinu. Hann bræddi málið með
sér og gerði að lokum upp hug sinn.
Þeir fengu eggjahræru sem leit út eins og gulur ís í
morgunverð og appelsinusafa sem bragðaðist frábær-
lega. Frans spurði hvort það væri hægt að fá steikt
flesk, en faðir Páll sagði að það væri almennt ekki á
boðstólum í ísrael.
„Svafstu vel?“ spurði faðir Páll. „Fékkstu nokkuð
þotuveikina?“
„Þotuveikina?"
„Það er slappleiki sem kemur stundum eftir langar
flugferðir. Menn eru stundum eftir sig í marga daga.“
„Nei, ég svaf ágætlega, Páll.“
„Gott hjá þér.“
Þeim dvaldist við morgunverðarborðið. Faðir Páll
bætti svolitlu við frásagnir sínar af því sem hafði gerst
i sókninni hans síðastliöið ár, einkum af fótboltamönn-
unum tveimur frá drengjaheimilinu. Frans lýsti því hve
matseldinni í matsölu frú Shea færi aftur, að því er
Kristsmunkarnir þrír fullyrtu. „Ég er búinn að útvega
okkur bíl,“ sagði faðir Páll, og tuttugu mínútum síðar
gengu þeir út í sólbjarta Jerúsalemborg.
Bíllinn, sem þeir höfðu tekið á leigu, nam staðar á
leiðinni til gömlu borgarmúranna. Faðir Páll bað hann
um að stoppa í útskoti og þeir stigu út og sáu yfir víðan
dal með húsum og olífutrjám á stangli. Vegur hlykkjað-
ist í fjarska upp eftir hlíðinni fyrir handan. „Olífufjall-
ið,“ sagði faðir Páll „og þetta er vegurinn til Jeríkó."
Hann benti með enn meiri nákvæmni. „Sérðu þessi átta
stóru olífutré sem standa saman í þyrpingu? Rétt fyrir
utan veginn, þar sem kirkjan er?“
Frans hélt hann gerði það, en var ekki viss. Það var
svo mikið af olífutrjám og fleiri kirkja en ein. Hann
horfði á fingur bróður síns og leit í sömu stefnu og hann
visaði.
„Getsemane-garðurinn," sagði faðir Páll.
Frans sagði ekki neitt. Hann hafði ekki augun af
kirkjunni langt í fjarska þar sem olífuviðarlundurinn
stóð. Breiðar flesjur villiblóma uxu í hlíðum dalsins,
appelsínugular og bláar litaskellur á beru og hrjóstrugu
landi. Tvær arabakonur ráku á undan sér geitur.
„Gætum við komið nær?“ spurði hann og bróðir hans
sagði að það myndu þeir svo sannarlega gera. Þeir
sneru aftur til bílsins og faðir Páll sagði honum að aka
með þá að Stefánshliðinu.
Ferðamenn klyfjaðir myndavélum tróðust eftir Via
Dolorosa. Berfætt börn, dökk á hörund, sniktu ölmusu.
Götusalar otuðu varningi sínum að vegfarendum, bað-
mullarflíkum, gripum úr málmi, minjagripum og helg-
um hlutum. „Burt með ykkur,“ sagði faðir Páll og hló
vingjarnlega til að sýnast ekki fruntalegur. Frans lang-
aði til að standa kyrr og sjá fyrir sér krossburðinn með
lokuðum augum. Én einstakir atburðir Píslargöngunn-
“'pl'r'' '1?' itj ■/ *■ i 1i'rr tílft'i rl'n * i •sJjSi’i
ar, sem hann þekkti frá því hann fyrst mundi eftir, voru
óraunverulegir. Það var sama hvað hann reyndi, honum
var ógerlegt að ímynda sér för Krists, og hin fábrotna
kirkja hans sjálfs virtist nær kjarna málsins en þessi
hávaðasama gata sem honum var ýtt eftir. „Fjandinn
hafi það, auðvitað er hún ekta,“ glumdi hvell bandarísk
rödd reiðilega og reifst við aðra skrækari sem fullyrti
að brögð væru í tafli. Raddirnar deildu um trjábút sem
lá snyrtilega í litlu glæru plastboxi og átti að vera
sýnishorn af krossinum sem eitt sinn var borinn eftir
þessari götu.
Þeir komu í Kirkju hinnar helgu grafar og Krossnegl-
ingarkapelluna, þar sem þeir báðust fyrir. Þeir gengu í
gegnum Kapellu engilsins að gröf Krists. Enginn sagði
orð í litla marmaraklefanum, en þegar þeir gengu út úr
kirkjunni heyrði Frans lágróma mann með gleraugu
segja að það væri ólíklegt að lík hefði verið grafið innan
borgarmúranna. Þeir gengu til tjarnar Hiskía og út úr
gömlu borginni um Jaffa-hliðið, þar sem bíllinn beið
þeirra. „Viltu eitthvað í gogginn?" spurði faðir Páll og
þó að Frans segðist ekki vera svangur sneru þeir aftur
til hótelsins.
„Frestið útförinni til mánudags." Þannig hljóðaði
skeytið sem faðir Páll hafði sent. Snemma á sunnu-
dagsmorgun var flug og það kæmi nógu tímanlega fyrir
vélina frá London til Dublin síðar um daginn. Ef heppn-
in væri með yrði kvöldlestin ófarin, annars myndu þeir
verða sér úti um bíl. í dag var þriðjudagur. Það voru því
fjórir og hálfur dagur til stefnu. „Jarðarför ellefu
mánudagsmorgun," staðfesti skeytið sem beið hans í
móttökunni. „Er þetta ekki frábært?" sagði hann við
sjálfan sig og kuðlaði skeytinu saman.
„Eigum við að fá okkur einn lítinn?" spurði hann á
stóra svæðinu sem var barinn. „Eða öllu heldur einn
stóran." Hann hló. Hann var í besta skapi þrátt fyrir
dauðsfallið. Hann veifaði barþjóninum, vaggaði höfðinu
og brosti glaðlega.
Andlit hans hafði tekið lit í morgunsólinni; á nefi
hans og enni voru svitadropar. „Betlehem núna seinni-
partinn," tilkynnti hann. „Nema þotuveikin .. ?“
„Ég er ekki með þotuveiki."
I Fæðingarbúðinni keypti Frans lítinn járndisk með
fiskmynd handa móður sinni. Hann nam staðar stutta
stund á blettinum þar sem jatan hafði staðið í Fæð-
ingarkirkjunni og átti erfitt með að trúa. Umhverfi
nútímans þvældist ekki síður fyrir hugarflugi hans hér
en á Via Dolorosa, framandlegt skraut hinnar grísku
rétttrúnaðarkirkju, útlendingslegir prestarnir, hinn
austræni ilmur. Gull, reykelsi og myrra, kom sífellt upp
í huga hans, því að einhvern veginn fannst honum sem
þessi kirkja tilheyrði fremur konungunum en Jósef,
Maríu og barni þeirra. Á eftir héldu þeir aftur til Jerú-
salem og komu að Legstað Meyjarinnar og í Getsem-
ane-garðinn. „Hann getur hafa verið hvar sem er,“
heyrði hann gleraugnaprýdda efahyggjumanninn með
lágu röddina segja í Getsemanegarðinum. „Þetta eru
allt tómar getgátur."
— O-
Það var liðið á daginn þegar faðir Páll hvíldi sig, fór
úr jakkanum og hallaði sér út af. Hann svaf frá hálf sex
til korter yfir sjö og vaknaði endurnærður. Hann tók
símtólið, bað um viský og ís og þegar það var komið
afklæddist hann og fór í bað, þar sem hann lét líða úr
sér með glasið á lítilli syllu í flísalögðum veggnum. Það
væri nógur timi til að sjá Nasaret og Galíleu. Honum
var einkum umhugað að bróðir hans kæmi til Galíleu,
af því það var eitthvað sérstakt við Galíleu og fallegt
þar. Nasaret var að hans áliti ekki mjög merkilegur
staður, en samt væri synd að fara ekki þar um. Á strönd
Galíleuvatns hugðist hann skýra bróður sínum frá and-
láti móður þeirra.
„Þetta hefur verið stórkostlegur dagur," skrifaði
Frans á póstkort með loftmynd af Jerúsalem. „Kirkja
hinnar helgu grafar, þar sem Frelsarinn okkar er graf-
inn og Getsemane og Betlehem. Páll er mjög vel upp-
lagður." Hann ritaði á kortið heimilisfang móður sinnar
og skrifaði síðan á fleiri kort, til Kittýar og Myles og
Kristsmunkanna þriggja hjá frú Shea og Mahons kan-
úka. Hann færði þakkir fyrir að fá að vera í Jerúsalem.
Hann las Markúsarguðspjallið og dálítið í Matthe-
usarguðspjalli. Hann baðst fyrir með talnabandinu.
„Eigum við að prufa vínið?" sagði faðir Páll við kvöld-
verðarborðið, ekki það að hann væri mikið fyrir léttvín,
en þjónn hafði birst með mikinn vínlista og afhent
honum.
„Nei, nei,“ andæfði Frans, en faðir Páll var strax
tekinn að renna augunum yfir listann.
„Eigið þið vín héðan?" spurði hann þjóninn. „Eitt-
hvað gott rauðvín?"
Þjónninn kinkaði kolli og gekk burt hröðum skrefum.
Frans vonaði að hann yrði ekki drukkinn af því að
drekka rauðvín ofan í viskýið sem hann drakk á barnum
á undan matnum. Hann var ekki mjög vanur viskýi og
treindi sér einn sjúss á meðan bróðir hans skolaði niður
þremur.
„Það voru einhverjir náungar á barnum," sagði faðir
Páll, „sem voru alveg í skýjunum yfir rauðvíninu héð-
an.“
Vín minnti Frans á heilaga kvöldmáltíð, en hann lét
þess ógetið. Hann sagði að súpan væri frábær, og hann
beindi athygli bróður síns að þeim sið hótelsins að
senda um hótelþjón með bjöllu og stöng með lítilli töflu
sem nöfn manna voru skrifuð á með krít.
„Þetta er gert til að kalla menn upp,“ skýrði faðir Páll
fyrir honum. „Ætli það sé ekki ólikt huggulegra en vera
að öskra upp einhver nöfn.“ Hann brosti á sinn eðlilega
hátt, orðinn voteygur af áfenginu sem hann var búinn
að láta í sig. Hánn var tekinn að finna til óþæginda:
hann hugsaði sífellt um móður þeirra þar sem hún lá á
börunum, hvað hún myndi segja ef hún vissi hvað hann
hefði gert, skammirnar sem hann fengi hjá henni fyrir