Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1987, Blaðsíða 3

N
I-EgPtW
SHöHlSHSfillllLlHllsniHMll]
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavfk. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
, Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: AÖalstræti 6. Sími 691100.
Bílar
eru í vaxandi mæli að verða allir eins, eða svo finnst
mörgum. Vissulega eru þó enn til sérstæðir og
frábærlega vel teiknaðir bflar. Um bflahönnunn og
einstaka vel teiknaða bfla skrifar Gísli Sigurðson, en
þar að auki tilnefna sjö áhugamenn þijá bezt teiknuðu
bflana og þeim eru gefín stig.
Parkinson
þeklq'a allir vegna hins fræga lögmáls, sem við hann
er kennt. Hann var hér á ferð eins og menn muna
og hélt þá ræðu í hádegisverðarboði hjá Almenna
Bókafélaginu og Verzlunarráði íslands. Ræða
Parkinsons birtist hér.
Forsídan
er af málverki eftir Kjartan Guðjónsson listmálara,
konumynd, sem verður á sýningu hans í Galleríi Borg.
Kjartan var í hópi modemistanna, sem veittu abstrakt-
list brautargengi á sjötta áratugnum og síðar, en
Kjartan hefur horfið til fígúratífrar myndgerðar á
síðari árum, en heldur samt vel sínum séreinkennum,
svo sem sjá má á forsíðunni.
Keflavík
var með þó nokkrum gullgrafarabrag á sjötta
áratugnum og þessi bær hefur tekið miklum
stakkaskiptum síðan. Ólafur Ormsson rithöfundur ólst
þar upp og skrifar um bæinn sinn og þá sem settu
svip á hann á sjötta áratugnum.
HERMANN PÁLSSON:
Vísur pflagríms
Útlægur gestur gengur
grjótstig um fjallaskarð,
ókunnar, einmana slóðir
utan við fjörbaugsgarð.
Ævi manns er útlegð
á annarlegri jörð.
Feigðin honum fylgir,
forlög þung og hörð.
Fæddir og alnir í ánauð
vér eigum hér skamma dvöl,
þrælar fastir á fótum
með fárra kosta völ.
Forlög manna fara
sem fyrir ætlað var.
Enginn flýr sín örlög,
þau eru hér sem þar.
Ævi manns er útför
að endanlegri gröf
óralangar leiðir
um lönd og sollin höf.
Höfundurinn er prófessor við Edinborgarháskóla.
B
B
Eg skrapp út í banka að
greiða hitaveitureikning
sem legið hafði hjá mér
í nokkra daga. Þegar ég
kom heim var þar kominn
annar reikningur og nú
fyrir raforkuna. — Hér
eru undarlegir hlutir að
gerast. — Þar til fyrir skömmu fylgdust
þessir reikningar alltaf að, til verulegra
þæginda fyrir gjaldendur. Þetta virtist líka
sjálfsagt þar sem sú þjónusta sem verið er
að borga fyrir er veitt af éinum og sama
aðila, borgarsjóði, og notendur bæði hita
og rafmagns allir þeir sömu, eða nánar til-
tekið hvert einasta heimili og vinnustaður
í Reykjavík.
Hvað er hér að gerast, að reikningamir
skuli nú vera sendir aðskildir? í blaðaskrifum
segir að þetta sé gert vegna hagræðingar.
Hagræðingar fyrir hvem? Vissulega ekki
fyrir okkur sem stöndum undir þessum veit-
um, því ég sé ekki betur, miðað við mína
reynslu, en að þetta geti kostað gjaldendur
í Reykjavík svo sem eins og tvöhundmð-
þúsund aukaferðir í banka árlega, jafnframt
auknum póstkostnaði um nokkrar milljónir,
sem gjaldendur að sjálfsögðu greiða endan-
lega.
Hefði ekki sú tillitssemi verið skemmtileg
að þeir sem stjóma þessari þjónustu, hefðu
gert neytendum skiljanlega nauðsyn jafn
óvenjulegrar hagræðingar, áður en til henn-
ar kom?
í merkri bók segir eitthvað á þá leið, að
eina réttlæting lífsins sé þjónusta við aðra.
Hvorki meira né minna. Þama er nú heldur
betur saumað að okkur íslendingum sem
Meira glaðlyndi
- meiri kurteisi
emm allra manna harðastir í deilum, bæði
við samborgara og aðra og virðumst eiga
alveg sérstaklega auðvelt með að gera eigin
hagsmunamál vafningalaust að réttlætis-
málum og hugsjón, þar sem enginn vafi
kemst að um réttmæti málstaðar. Nægir
hér að benda á rekstur landhelgismálsins á
sínum tíma og hvalamálið sem nú er á ferð-
inni, varðandi samskiptin út á við. En um
það sem inn á við snýr er nærtækast að
benda á alla kjarasamninga undanfama
áratugi, þar sem hópar fólks í sterkri að-
stöðu hafa látlaust notað þessar kringum-
stæður til að þröngva upp á þjóðina
samningum sem hafa gert okkur að við-
undri f efnahagsmálum meðal vestrænna
þjóna, með 600—4000 sinnum meiri verð-
bólgu heldur en þar gerist.
Eins og gefur að skilja er lítil von til að
fólk sern stendur jafn fast á meintun eigin
rétti og íslendingar yfírleitt gera, geti verið
sérlega alúðlegt og nærfærið í almennri
umgengni. Sannleikurinn er líka sá að ís-
lendingar eru þegar á heildina er litið
ákaflega tillitslausir og ókurteisir. Tökum
ofurlítið dæmi sem flestir hafa reynslu fyr-
ir: Þú heldur opinni hurð fyrir óviðkomandi
fólk sem er rétt á eftir þér við dyr verslun-
ar. Ef í hópnum er enginn yfir miðjum
aldri, anar allur hópurinn framhjá þér eins
og nautpeningur, þegjandi og svipbrigða-
laus. Miðaldra fólk og eldra er sumt
nærgætnara, auðvitað sérstaklega konur,
og gaman er að sjá vingjamlegt bros þá
sjaldan það kemur fyrir. Ef þú ert hins
vegar á eftir hópnum geturðu verið viss um
að hurðin skelli á nefíð á þér.
Þetta voru nú smámunir sem við upplifum
daglega. En stærri dæmi blasa líka hvar-
vetna við, en þó líklega hvergi jafnáberandi
og í umferðarómenningunni.
Hvers vegna er „umferðarmenning" okk-
ar sannkölluð ómenning? Hvers vegna verða
hér fleiri slys í umferðinni en annars staðar
gerist? Ég held að það stafí ekki af vankunn-
áttu og klaufaskap. Ég held að það stafi
af sömu orsök og að búðarhurðin var látin
skella á nefið á þér. Ég held að það stafi
af skorti á tillitssemi, að aðalorsökin sé að
of stór hópur okkar fólks sé illa siðaður.
Ég held að það sé rétt sem spakur maður
hafði á orði, að „menn aki eins og þeir lifi“.
Hvemig ætti líka annað að vera? Er það
ekki dálítið fjarstæðukennd krafa að ætlast
til að sá sem aldrei hefur tamið sér tillits-
semi og kurteisi í daglegri umgengni við
fólk, hann fari allt í einu að sýna þessa
eðliskosti bara af því að hann er settur upp
í bfl? Hér duga engar refsingar, hér verða
skólamir að koma til, hvað sem þeir rauðu
segja. Ekki aðeins vegna umferðarmálanna,
heldur til þess að íslendingar verði jafnan
gjaldgengir meðal siðaðs fólks.
Hér hefur dálítið verið fjallað um kurteisi
og nærgætni og andstæðu þessara dyggða.
í lokin langar mig að segja svolitla sögu frá
honum Guðjóni í „Glæsibæ" þegar hann
reyndi að hafa áhrif á stemmninguna í búð-
inni hjá sér með því að innleiða nefndar
dyggðir:
Guðjón fór í kynnisferð til Bandarílqanna
þegar hann var verslunarstjóri í „Glæsibæ".
Þegar heim kom átti hann ftind með „kassa-
stúlkunum" sínum og sagði þeim að vestra
væri það siður, að stúlkumar við kassana
í stórmörkuðunum temdu sér glaðværð og
segðu gjaman fáein vingjamleg orð við
þann sem þær væru að afgreiða. Þetta skap-
aði þægilegt andrúmsloft. Hann mæltist til
þess við sínar stúlkur að þær temdu sér
þetta sama. Stúlkumar tóku þessu að sjálf-
sögðu vel. — En daginn eftir kom ein
stúlknanna til verslunarstjórans og sagði:
„Heyrðu Guðjón," sagði hún, „þetta gengur
ekki á íslandi." „Hvað gengur ekki á ís-
landi?" spurði Guðjón. Stúlkan: „Þetta að
vera svolítið manneskjulegur og skiptast á
fáeinum orðum við viðskiptavinina. Áðan
gerði ég þetta, eins og ég hef raunar gert
síðan þú orðaðir það. En þá gall við frá
einum í biðröðinni: „Hættu þessu helvítis
kjaftæði og hugsaðu um það sem þú ert
að gera.““
Björn Stepfensen
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 10. OKTÓBER 1987 3