Lesbók Morgunblaðsins - 28.11.1987, Page 12

Greenwich í Connecticut á hann 45 her-
bergja sumarbústað á 4 ha landspildu. Þá
á hann einnig eina Boeing 727-þotu, Darth
Vader-þyrluna og stendur nú í samningaum-
leitunum við vopnasalann víðfræga, Saudi-
Arabann Adnan Khashoggi, um kaup á
lystisnekkju þess síðamefnda, en hún er
einna líkust stóru farþegaskipi. Um þennan
samningsaðila sinn segir Donald Trump:
„Það eru nú ekki margir, sem halda uppi
lífsstíl á við Khashoggi, en ég kemst nú
samt anzi nálægt því.“
SÍFELLT Á UPPLEIÐ
Enginn, jafnvel ekki þeir sem hafa megn-
asta ímugust á Donald Trump, getur borið
á móti því, að hann sé gæddur sérstakri
snilligáfu á sviði kaupsýslu og viðskipta.
Hann er fæddur 1946, í Queens, einni af
útborgum New York, og er næstyngstur
fimm systkina, sem eru hvert öðru kappsam-
ara og metnaðargjamara að eðlisfari og
uppeldi. Faðir hans, Fred Tmmp, fékkst við
fasteignasölu og húsbyggingar í Brooklyn,
Queens og New York með ágætum ár-
angri, á meðan móðirin, Mary, sá um
heimilið og uppeldi bamanna. Strax á ungl-
ingsárunum var Donald farinn að vinna við
fyrirtæki foður síns, þegar tími vannst til,
og hélt sig mikið á vinnustöðunum, þar sem
faðir hans var að láta reisa stórhýsi í Brook-
lyn og Queens. Að loknu námi í rekstrar-
hagfræði við Pennsylvaníu-háskóla árið
1968, tók Donald að vinna fullt starf í fyrir-
tæki föður síns. 28 ára að aldri hóf hann
sjálfstæðan atvinnurekstur og fluttist þá
yfir á Manhattan. Þegar Fred Trump tók
að gerast aldurhniginn, lét hann Donald
taka við rekstri fjölskyldufyrirtækisins, og
syninum var mjög áfram um að standa föð-
ur sínum ekki að baki við reksturinn. Það
kom líka fljótt í ljós, að Donald Trump var
manna slyngastur í viðskiptum, harður í
hom að taka og þrautseigari en flestir aðr-
ir við að fá það fram, sem hann ætlaði sér.
Hann virðist gæddur þeim hæfíleikum að
komast eins og af eðlisávísun ódýrt yfir
mjög arðbærar fasteignir. Hann lagði hom-
steininn að risafyrirtæki sínu í New York
árið 1975, þegar hann tók að sér að rífa
hrörlegan hótelhjall rétt við Grand Central
Terminal og byggja þar upp stórhýsi fyrir
eigin reikning. Enginn annar byggingarað-
ili í New York sá sér hagnað í að yfirtaka
þetta verk, og heimsborgin New York var
þá nánast á hausnum fjárhagslega. Borgar-
stjórinn veitti Donald Tmmp 120 milljón
dollara skattaívilnun og honum tókst að
auki að kría út 70 milljón dollara lán hjá
einkaaðilum. Hann reisti svo á þessum stað
hið mjög svo arðbæra Grand Hyatt Hotel
og græddi á tá og fíngri. Hjólin vom tekin
að snúast fyrir alvöru hjá Tmmp: Hann
keypti lóðir og hrörleg hús fyrir lítið verð
og hefur stöðugt verið að reisa háhýsi í
þeirra stað á undanfömum ámm. Og ekki
bregst honum bogalistin við að koma þessum
stórhýsum sínum í gott verð á sölumarkaðin-
um, því að eftirspumin fer sívaxandi og
verðið með.
LÖGLEGT En Siðlaust
Það er alkunnugt að dýrt er að vera fá-
tækur og að mikill auður skapar eiganda
sínum skilyrði til að grípa gæsina þegar hún
gefst og komast yfir eignir með góðum kjör-
um og stundum á tombóluprís. Leikurinn
verður mjög ójafn þegar milljárðamæringur
eins og Donalds Tmmp sækist eftir húsum
eða lóðum og hinum megin við borðið em
menn, sem mega sín lítils.
Svo lítið dæmi sé nefnt um aðferð sem
Tmmp og hans líkar beita og er lögleg en
siðlaus, er aðferð hans til að sölsa undir sig
lóð fyrir lítið.
Lóðin er á bakvið Tmmp Plaza, gistihús
Leitin að
fegurðinni
Nafnið hljómar kunnuglega í eyrum allra þeirra
sem komnir eru til vits og ára: Haukur Claus-
en og Örn tvíburabróðir hans raunar einnig
- voru á tímabili íslenzk ofurstirni í íþróttum.
Það var meðan gengi frjálsra íþrótta var sem
mest á ámnum eftir stríðið; þá flykktust
áhorfendur á Melavöllinn og ekki vom það
sízt spretthlaupin sem þóttu spennandi. í
þá daga þurfti góðan spretthlaupara til að
sigra Hauk Clausen og kannski var hátind-
urinn á ferli hans Norðurlandametið í 200
metra hlaupi á 21,3 sek. Samt var Haukur
ekki tiltakanlega hlaupalegur; að minnsta
kosti ekki grannur, en sterkur vel og snögg-
ur. Þegar Haukur hélt til framhaldsnáms í
tannlækningum til Minneapolis í Banda-
ríkjunum 23 ára gamall, lét hann keppnis-
ferli sínum lokið, þótt nokkur beztu árin
ættu að vera framundan. Og hann hefur
ekki verið orðaður við íþróttir síðan. Hann
hefur verið mikils metinn og geysilega eft-
irsóttur tannlæknir, en hitt vissu færri þar
til fyrir 6 ámm, þegar hann hélt sýningu á
Kjarvalsstöðum, að hann hafði alla tíð notað
dijúgan hluta tómstunda sinna til þess að
mála myndir. Haukur er fagurkeri og mynd-
list frá hans sjónarmiði er leit að fegurð.
Eitthvað gekk það ekki þrautalaust að
fá inni á Kjarvalsstöðum 1981 og þegar við
tókum tal saman í vinnustofu Hauks í Arn-
amesinu, bar þetta stríð á góma og Haukur
sagði:
„Ég er ekki ánægður með þessa svoköll-
uðu listfræðinga, sem vilja hafa einkarétt á
að ákveða, hvað sé Iist. í því sambandi vil
ég taka undir með Sverri heitnum Haralds-
syni, sem var mikill vinur minn og sagði
að þetta væri bara orðaleppur; engir list-
fræðingar væm til, bara sagnfræðingar í
listasögu."
Dálítið spjall við HAUK
CLAUSEN í tilefni
sýningar hans á
Kjarvalsstöðum, sem hefst
ídag
og spilavíti í Atlantic City, sem á góðum
degi nær að gefa af sér rúmlega 2 milljón-
ir dollara (80 milljónir íslenskra króna) í
vasa eigandans. Þar sem verzlunin hans
Steins stendur núna, ætlar Donald Tmmp
sér að byggja risastóran vegg, en niður
vegginn á svo að renna álitlegur foss —
áætlað er að þessi baksviðsskreyting muni
kosta um 4 milljónir dollara, eða sem svar-
ar til 160 milljónum íslenskra króna. Ef
honum tekst að kaupa upp eignir Steins
þama og léti svo rífa verzlunarhúsið, þá
myndi væntanlegur baklóðarfoss líta miklu
betur út. Steins-fjölskyldan hefur verið með
atvinnurekstur í Atlantic City í meira en
90 ár; Harry Stein og sonur hans, Bill, sitja
inni á gluggalausri skrifstofu spilavítisins
ásamt Donald Tmmp. Það em engir lög-
fræðingar, bankamenn eða aðstoðarmenn
af öðm tagi viðstaddir fund þeirra.
„Ég hef nú raunvemlega enga þörf fyrir
lóðina ykkar," segir Tmmp rólega og kurt-
eislega, „og eins og þið vitið er lóðaverð
núna ekkert nálægt því eins hátt og það
var fyrir nokkmm ámm. Og ég læt hvort
eð er reisa þennan vegg. Þegar við höfum
fullákveðið að reisa vegginn og hefjumst
handa, þá hef ég ekki nokkum minnsta
áhuga lengur á verzlunarhúsinu ykkar. Þið
skulið því nefna einhveija tölu. Allt og sumt,
sem ég vil fá að vita er hvort okkur semur.““
Þeir Steinsfeðgar taka að ókyrrast: „Við
höfðum hugsað okkur um 200 dollara fyrir
ferfetið.“
„Fyrir þremur ámm hefði ég borgað ykk-
ur svo mikið."
„Það á eftir að kosta okkur 1,5 milljónir
dollara að flytja."
„En þið eigið eftir að spara ykkur ofijár
í sköttum. Verðið, sem þið setjið upp, er
langtum hærra en það sem ég hef borgað
öðmm.
Hinn kosturinn, sem ég á völ, er að girða
ykkur alveg af og útiloka fyrir fullt og allt.
Ef ég kaupi ekki eignina af ykkur, þá held
ég að hún eigi ekki eftir að vera ykkur
neins virði lengur. Fyrir ykkur er því annað
hvort að hrökkva eða stökkva."
Tmmp segir þeim Steinsfeðgum að hafa
samband við skrifstofu sína í New York
eftir viku. Hann kveður þá með handa-
bandi. Þegar þeir em famir, segir hann:
„Þið skuluð sjá til, að þeir eiga eftir að
átta sig og semja. Það gera þeir alltaf.“
VÍGAHNÖTTUR Á
VIÐSKIPTAHIMNI
Risastór svört þyrla með rauðri áletmn,
„Tmmp“, flögrar yfír suðurodda Manhatt-
an-eyju; þessi herþyrla er smíðuð af
Frökkum og getur komizt 240 km á klukku-
stund. Tmmp keypti hana fyrir tvær milljón-
ir dollara (80 milljónir íslenskra króna), sem
má kallast gjafverð. Donald Tmmp er sífellt
á ferð og flugi milli þeirra staða, þar sem
hann stendur í einhveijum framkvæmdum.
í fylgd með honum em nokkrir nánustu
samstarfsmenn hans. Enda þótt að það sé
eitt meginatriðið í umsvifum Donalds
Tmmps á viðskiptasviðinu að gæta þess
vandlega að hafa góð tengsl við borgarráðs-
menn og borgaryfirvöld yfirleitt á hveijum
stað og egna ekki áhrifamikla stjórnmála-
menn gegn sér, hafa þó um skeið verið
miklar ýfingar með honum og hinum einkar
lasburða borgarstjóra New York-borgar,
Koch, og það er greinilegt að einnig í því
deilumáli muni Donald Tmmp fara með sig-
ur af hólmi: „Ég hef engan áhuga á friði
og ró. Ég hef áhuga á samkeppni." Einn
af samstarfsmönnum hans hefur þetta um
deilu Tmmps og borgarstjórans að segja:
„Það verður að leiða þessa deilu til lykta.
New York þárfnast atorku og framsýni
Donalds Tmmps ...“
SAMANTEKT: HALLDÓR VlLHJÁLMSSON
Haukur Clausen - Þeysi stundun eld-
snemma að morgni austur í Landsveit
til þess að ná / morgvnbirtuna -
„Listfræðingar já. Hversvegna viltu byija
á því að tala um listfræðinga. Það er nú
alltaf verið að skamma þá núna. “
„Ég minntist á þá vegna þess að þeir
reyndu að bregða fyrir mig fæti og að koma
í veg fyrir að ég gæti sýnt á Kjarvalsstöðum
í nóvember 1981 og aftur núna. Ég nefni
engin nöfn. En það komu góðir menn mér
til hjálpar, bæði þá og nú, og svo fór að
lokum, að ég fékk inni og gat haldið mína
sýningu. Ég vil ekkert vera að skjóta list-
fræðinga í kaf, en mér sýnist af því sem
ég les og sé, að það sem fer inná stað eins
og Kjarvalsstaði eigi helzt að vera annað-
hvort abstrakt, eða þá undir merki nýlistar."
„Ertu á móti nýlist?"
„Ekki út af fyrir sig. En mér finnst að
of léleg tækni og hreint og beint kunnáttu-
leysi einkenni of stóran hluta þess, sem
sýnt er undir merki nýlista. Mér finnst of
mikill fúskarabragur á því. Það að geta
hengt nýlistarmerkimiða á framleiðsluna,
virðist vera næg afsökun fyrir lélegum og
ólistrænum vinnubrögðum. Svo er reynt að
bæta þetta upp með risastærðum; verkin
eru höfð svo stór að þau komast ekki inn
í venjuleg hús. En það bjargar engu; þrátt
fyrir stærðimar er alltof oft verið að vaða
reyk. Útkoman er of nærri núllinu."
„Hvemig skilgreinir þú listræn gildi í
myndlist?“
„Ég set list í samband við fegurð. Og ég
mála landslag vegna þess að þar finnst mér
ég ná í mesta fegurð. Hvergi gæti ég búið
annarsstaðar en hér á íslandi. Ég hef verið
mikið í Sviss og það er vissulega fagurt
land. Samt stenzt það engan samjöfnuð við