Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1988, Page 7

Hans frá íslandi í helli sínum og heldur ófrínilegur. Teikn-
ing frá 1825 eftir George Cruickshank, sem var þekktasti
bókateiknari Breta á fyrriparti síðustu aldar og teiknaði
m.a. frægar myndir í sögu Dickens.
Hér er Hans með sverð og öxi, allur rifinn og tættur, í teikn-
ingu eftir Martinet, franskan listamann.
Að verki loknu leit hann um stund á blóð-
uga kúpuna, og tautaði einkennileg orð; því
næst rétti hann Spjagudriusi hana til að
hreinsa og búa um hana, og sagði um leið
hvæsandi:
„Og ég, þegar ég dey, mun aldrei eign-
ast þá huggun að hugsa mér, erfingja sálar
Ingólfs, sem drekka mun sævarvatn og
mannsblóð úr kúpu minni."
Og hann bætti við eftir dapurlega þögn:
„Stormur fylgir stormi, skriða fylgir
skriðu, en ég mun einn eftir verða af minni
ætt. Hvers vegna var Gilli ekki mannhatari
eins og ég? Hvaða djöfull snerist gegn Ing-
ólfs-djöfli, svo að hann stakk sér niður í
þessar bölvuðu námur til að leita að hand-
fylli af gulli."
Spjagudrius, sem nú kom aftur með kúpu
Gilla, greip fram í fyrir honum: „Yðar Ágæti
hefur rétt fyrir sér. Jafnvel gullið getur
verið af dýru verði keypt. Svo mælir Snorri
Sturluson."
„Þú minnir mig,“ sagði litli maðurinn,
„á erindi sem ég á við þig; hér er jám-
taska, sem ég fann á foringjanum þama,
svo þú sérð að ekki lentu allar eigur hans
hjá þér; hún er svo vandlega læst að hún
hlýtur að hafa gull að geyma, — hið eina
dýrmæta í augum manna. Þú lætur Staða-
rekkjuna í Þokutrésþorpi fá hana til að
borga fyrir son hennar." Hann dró lítið jám-
box undan hreindýrakápu sinni. Spjagudrius
tók við því, og hneigði sig.
„Hlýddu mér nákvæmlega," sagði litli
maðurinn og horfði hvasst á hann. „Mundu,
að ekkert getur hindrað tvo djöfla í að hitt-
ast; ég held að þú sért meiri hugleysingi
en nirfíll, og þú átt mér að svara fyrir þetta
box.“
„Ó, Herra, með sálu minni!"
„Alls ekki, með kjöti og beinum."
I þessum svifum buldi mikið högg á úti-
dyrum Spladgests. Litla manninum brá við.
Spjagudrius tók andköf og byrgði ljósið með
hendinni.
Þessi Evrópuklæddi herramaður á hnjánum má
líklega biðja fyrir sér, þegar Hans kemur með öx-
ina á lofti- og hauskúpu festa við beltið. Teikning
eftir Cruickshank.
Hans verst ofurefli - berst einn við átta eins og
EgiII Skallagrímsson. Teikning eftir Cruickshank.
Ein af teikningum Cruickshanks sýnir Hans koma
inn á einhverskonar sjúkrahús og lýsingin á hon-
um eins og maðurinn með lampann sér hann er
svo: Samanrekinn, klæddur í skinn og víða á þeim
blóðblettir, hár og skegg rauðleitt og nyög þykkt
eftir því sem séð varð undir skinnhúfunni, gran-
stæðið ákaflega vítt, varirnarþykkar, opinmynntur,
stórtenntur og tennurnar gisnar, arnarnef og aug-
un eins og í tígrisdýri.
Og um leið sparkaði hann í kaldar leifar
Gyðu Stersen.
Spjagudrius hristi höfuðið.
„Jæja! Ég sver við exi Ingólfs ættföður
míns, að drepa alla sem klæddir eru þessum
búningi!" og hann benti á foringjabúning-
inn. „Sá mun hefndina hljóta, sem klæddur
er þessum fötum. Ég skal brenna allan skóg-
inn til að drepa eiturplöntumar í honum.
Þetta sór ég daginn sem Gilli dó, og ég
hefi þegar útvegað honum samfylgd sem
mun gleðja lík hans. Ó, Gilli minn! Þama
liggur þú lífvana og afllaus — þú sem varst
syndari en selur, hraðari en hjörtur; þú sem
glímdir við bjöminn á Kili og felldir hann.
Þama liggur þú hreyfingarlaus — þú sem
hljópst yfir allan Þrándheim frá Orkel til
Mjösen-vatns á einum degi; þú sem gekkst
á tinda Dofra-fjalla eins og íkominn hoppar
upp eikina. Þama liggur þú daufur og dumb-
ur, Gilli minn — þú sem söngst hærra á
tindum Kóngsbergs en þmmugnýr. Ó, Gilli
minn! Það var þá til einskis, að ég fyllti upp
í Fáröe-námumar, til einskis að brenna
dómkirkjuna í Þrándheimi. Öll fyrirhöfn mín
til einskis, og ég mun aldrei aftur sjá böm
hinnar íslensku ættar, afkomendur Ingólfs
Manndrápara öðlast heiðursorð af þér; þú
munt aldrei fá steinexi mína í arf; en þú
eftirlætur mér höfuðskel þína, sem ég niun
framvegis drekka af sævar-vatn og manna-
blóð.“
Með þvílíkum orðum tók hann í höfuð
líksins, og hrópaði: „Hjálpa mér Spjagudr-
ius!“ Og er hann tók af sér vettlingana,
sáust breiðir hrammar hans, með löngum
hörðum og kræklóttum nöglum villidýrsins.
Spjagudrius sem sá að hann ætlaði að
höggva höfuðið af líkinu með sverði sínu,
hrópaði í ódulinni skelfingu: „Guð hjálpi
þér, húsbóndi! Maðurinn er dauður!"
„Ha,“ svaraði litli maðurinn rólega. „Viltu
heldur að ég brýni busann á einhveijum lif-
andi.“
„Ó, má ég ekki grátbiðja Yðar Náð —
Hvemig getur Yðar Ágæti framið slíka
óhæfu? Yðar Tign — Herra, Yðar Hátign
mundi ekki...“
„Hefurðu lokið þér af: Þarf ég að hafa
allt þetta titlatog, þín horrengla, til að trúa
á djúpa virðingu þína fyrir sverði mínu."
„Heilagur Valdemar hjálpi mér! Heilagur
Usuf hjálpi mér! í nafni heilags Hospitiusar
hlífðu nánurn."
„Hjálpaðu mér, og tala þú ekki við djöful-
inn um helga mehn.“
„Herra minn," hélt Spjagudry biðjandi
áfram. „í nafni þíns ágæta forföður, Heil-
ags Ingólfs."
„Ingólfur Manndrápari var útlagi eins og
ég.“
„I Himinsins nafni," sagði öldungurinn
og féll á kné. „Ég vil hlífa þér við reiði hans.“
Sá litli gerðist óþolinmóður. Myrk grá
augu hans skutu gneistum eins og brenn-
andi kolamolar.
„Hjálpaðu mér,“ endurtók hann og sveifl-
aði sverði sfhu.
Þessi orð voru sögð með þeim raddstyrk
sem sæmdi ljóni, ef það gæti talað. Ráðs-
maðurinn titrandi og hálfdauður af skelf-
ingu, settist á svartan steininn og greip um
kalt og þvalt höfuð Gilla, meðan litli maður-
inn sneið af höfuðkúpuna með snilldarbragði
sverðs og hnífs.
„Hver er þetta,“ öskraði litli maðurinn.
„Og þú, gamli þorpari, hvemig ætlar þú að
skjálfa við síðasta lúðurhljóminn, ef þú nötr-
ar svona núna!“
Enn var barið og harðar.
„Nú er einhver dauður að hraða sér hing-
að,“ sagði sá litli.
„Nei, húsbóndi," tautaði Spjagudrius,
„ekkert lík er borið hingað eftir miðnætti!"
„Lífs eða liðinn og ég fer burt. Vertu
Spjagudrius trúr og þögull. Ég sver í nafni
anda Ingólfs og hauskúpu Gilla, að þú skalt
fá að sjá alla herdeildina á Munkhólma
koma dauða til þín í röð og biðja um gistingu.
Og litli maðurinn batt kúpu Gilla við belti
sér og fór í vettlingana, og stökk eins og
geit upp á axlir Spjagudriusar og upp í
gegnum þaklúguna, og hvarf út í buskann.
Við þriðja höggið hrökk Spjagudrius í
kút, og rödd utan dyra bauð honum að opna
í nafni kóngs og varakóngs. Þá mjakaði
ráðsmaðurinn sér af stað, skelfingu lostinn
af tvennu — hryllingi endurminninganna og
hryllingi eftirvæntingarinnar — og hann
flýtti sér til dyra og opnaði þær.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 6. FEBRÚAR 1988 7