Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1988, Qupperneq 9

hófst. Þetta sama eru líka endumar með í
huga þegar þær hneigja sig hvor fyrir ann-
ari niðurá fjörusandinum við lækjarósinn
um háttatímaleytið.
X
Tat twam así. Tat twam así.
En við eram hér enþá á hreinþvegnum
eldhúsgólfshaffleti fymdarinnar, og sem
piltamir báðir era þar að sigla auðnir hranna
heyrist fyrirvaralaust bankað á útidymar
og þrír undarlegir gestir stíga innfyrir. Út-
lit þeirra vekur enga minstu undran því þær
era einsog hveijar aðrar sveitakonur eða
stelpur með þessi tandurhreinu og nýstro-
knu skjaldhafnarsjöl yfír sér og svartar
skuplur á höfðunum með ljósa sauðskinhskó
á fótum innanundir heimagerðum viðartöffl-
um með svörtu yfírleðri.
Það undarlega er að þær skuli ekki spuija
neins né bera upp nokkurt erindi heldur
bara vera þama.
Bræðumir góndu magnvana á þessa fá-
málu heimsókn. Sá eldri, þessi sem fór
síðarmeir um víða veröld, reis uppúr fótas-
kemlinum og sagði: „Pabbi og mamma era
ekki heima."
Þessu svöraðu konurnar engu heldur sett-
ust stillilega á bekk þar í eldhúsinu og vora
ekkert að flýta sér. Það glitraði regnúða-
salli í skuplukögranum þeirra, sjölin þeirra
og fótabúnaðurinn lyktaði ramt af fymsku
og pijónlesi og viðarkeim innanúr fataskáp-
um.
Yngri strákurinn sem hélt sig enn í fótas-
kemlinum hnikaði sér varfæmislega inní
skotið bakvið eldavélina og hýmdi þar gón-
andi og furðulostinn. Konumar þijár vora
sín á hveiju aldurskeiði en þó ekki gott að
geta sér til um aldur hverrar fyrir sig. Þær
vora feikn virðulegar og mikilúðlegar að
sjá. Nema hvað hálfvegis einsog vottaði
fyrir brosvipra við augnkróka þeirrar
yngstu. Allar vora þær kinnbeinaháar með
íbjúg nef og fjarska þýðingarmikið augna-
ráð. Þær kinkuðu hóglátlega kolli og horfðu
á bræðuma — og síðan ekki söguna meir.
Forlög verða að hafa sinn gang.
En svo fór yngri strákurinn að grenja
(enda bara fímm ára gamall). Bróðir hans
var heldur ekki sem borabrattastur þó hann
mannaði sig uppí að segja: „Hvað viljiðP."
En þá heyrðist fótatak móður þeirra við
útidymar og samtímis var einsog það kæmi
móska yfír konumar þijár, þær máðust
burt hægt og hægt þangaðtil þær vora
horfnar. Seinust hvarf sú yngsta og brosti
þá alveg greinilega, varð beinlínis góðleg
til augnanna.
Móðir strákanna hafði skroppið út að
kaupa kartöflur og stokk af elspýtum. Kom
líka með spyrðu af nýveiddum físki sem hún
lagði frá sér í vaskinn neðanundir dælunni.
Annar fískurinn var enþá kvikur og sló til
sporði nokkram sinnum.
— Kom einhvur? spurði móðir þeirra, og
þegar strákamir sögðu henni frá heimsókn
þessara dularfullu kvenna dæsti hún ögn
við og sagði:
— Æijá — þær! Eg trúi þær séu svona á
ferli, vesalingamir, daufar og dumbar sem
þær era, segja þessvegna heldur aldrei
neitt. En þær vita alt um alla og sjá langt
inní framtíðina.
Móðir þeirra hafði líka keypt eitthvað af
skildingakökum með kanel og sykri.
Þvíumlíkt þótti hið mesta hnossgæti hér
áðurfyr meðan fólk hafði lítil efni.
— En afhvuiju hurfa þær bara svona,
konumar í svörtu fötunum? spurði sá yngri.
— Þær hafa þetta til siðs,- sagði móðir
strákanna, era svona að koma og hverfa.
— Eiga þær þá hvergi heima, spurði sá
yngri.
— Ojú, sagði móðir þeirra, einhverstaðar
hafa þær víst spunastófu, því spunakonur
era þær.
— Snælduvitlausar svona kellingar! sagði
þá eldri strákurinn og braddi skildingskök-
una sína.
En mállausu systumar þijár era farnar.
Hvert?
Það veit enginn maður. Kanski inní fjal-
lið dimma þarsem þær eiga helliskúta
utanvið tímann. Eins gætu þær átt sér kofa
útvið heimsendabrúnina neðanundir ein-
manalegri kvöldstjörnunni. Þar flökta
mólogar í hlóðum og bregða skuggum og
ljósi á hvítskúrað gólfíð þarsem fíntánir ull-
arhraukamir rísa og það er gamall rokkur
uppvið þilið. Þetta er spunastofa systranna
þriggja útá heimsenda og þyturinn sem
maður heyrir ef maður verður andvaka á
nóttunni og þykist vera að hlusta á veraldar-
hjólið snúast um sjálft sig er víst bara
rokkhljóðið frá spunakonunum þrem.
Sagan er úr nýrri bók; sem heitir Töfralampinn
og kom út á íslensku síðastliðið haust. William
Heinesen er víðkunnastur færeyskra rithöfunda
í samtímanum.
Niðurstöður vísinda-
legra rannsókna benda
til lífs að þessu loknu
Fyrir nokkrum árum kynntist ég á heimili þáver-
andi forseta Sálarrannsóknafélags íslands,
Guðmundar Einarssonar, bandarískum vísinda-
manni, sem er mér mjög hugstæður. Hann
heitir Ian Stevenson. Hann var yfirmaður þeirr-

Eftir ÆVAR R. KVARAN
ar deildar læknaháskólas í Virginíu í
Bandaríkjunum, sem fæst við tauga- og
geðlækningar. Dr. Ian Stevenson er löngu
orðinn kunnur meðal vísindamanna heims
fyrir frábærar, vísindalegar rannsóknir á
tilfellum, þar sem talið hefur verið að um
endurholdgun væri að ræða. Hann hefur
sjálfur persónulega rannsakað hundrað
slíkra tilfella frá upphafi. Árið 1966 kom
út fyrsta bók hans um þessar rannsóknir
og hlaut mikið lof. Hann var svo elskulegur
að gefa mér eintak af þessari merku bók
sinni, en hún heitir Twenty Cases Sugges-
tive of Reincarnation (eða Tuttutu tilfelli
sem benda til endurholdgunar). En það þýð-
ir auðvitað, að eftir að höfundur hefur beitt
á vísindalegan hátt öllum þeim skýringum
öðram en endurholdgun, sem fyrirfinnast,
þá segir hann beinlínis í bókartitli sínum,
að þessi tilfelli, sem hann hefur svo vand-
lega rannsakað, bendi til endurholdgunar-
skýringarinnar, því hún ein er eftir nægileg
til skýringar.
VaxandiFylgi
Ég hygg að vísindamennirnir dr. Karl
Osis og dr. Eriendur Haraldsson gætu engu
síður með sama hætti skrifað bók, sem
bæri nafnið Tilfelli, sem benda til lífs að
þessu loknu, því niðurstöður þeirra á rann-
sóknum á sýnum við dánarbeð hefur í
rauninni leitt til alveg hliðstæðrar ályktunar.
Persónuleg viðtöl við merka vísindamenn
og lestur bóka þeirra og ritgerða benda ótvír-
ætt til þess, að þeim í þeirra hópi, sem fást
við sálrænar rannsóknir, fari mjög fyölg-
andi, sem era þeirrar skoðunar, að annað
líf hljóti að taka við að þessu loknu. Þannig
hefur Raymond Moody, höfupdur bókarinnar
Lífið eftir lífíð, sem margir íslendingar hafa
lesið, lýst því yfir opinberlega síðan hann
lauk bókinni, að hann sé sannfærður um,
að líf sé eftir dauðann, þótt hann i bók sinni
forðist slíkar fullyrðingar. Þetta er eðlilegt
sökum þess, að því meira sem vísindamenn
rannsaka í þessum efnum, hvort heldur það
er endurholdgunarkenningin, sýnir við dán-
arbeð eða reynsla fólks, sem læknar lýsa
látið, en snýr aftur til lífsins, því ljósara
verður, að sú skýring að líf sé að þessu lo-
knu virðist vera eina skýringin, sem veitir
svör við öllu sem svara þarf.
Við megum ekki gleyma því, að kröfur
vísindanna era strangari um sannanir í þessu
efni en mörgum öðram sökum þess, að afleið-
ingin af vísindalegri viðurkenningu á lífi
eftir dauðann er gjörbylting í skoðunum
vísindaheimsins, sem hefur byggt rannsókn-
arreynslu sína á efnishyggjusjónarmiðum
síðastliðinnar aldar. Þetta krefðist því endur-
skoðunar á viðurkenndum grandvallarregl-
um. Þess vegna verðum við að gera
greinarmun á því, sem vísindamenn era
sannfærðir um, og hinu, sem þeir telja sig
geta sannað á fullnægjandi hátt eða leyft
sér að viðurkenna opinberlega.
Hitt fer ekki á milli mála, að.því fleiri
svið sem era rannsökuð, því greinilegra verð-
ur það, að eina fullnægjandi svarið er: Það
er líf að þessu loknu. Líkur og sannanir
aukast í sífellu, jafnframt því sem undran
rannsóknarmanna yfír mætti og möguleikum
mannlegs hugar verður æ meiri.
Saga Imads Elawars
En snúum okkur nú aftur að vísindamann-
inum, sem ég minntist á í upphafi máls míns.
Dr. Stevenson hefur rannsakað og skýr-
greint ítarlega nálega þúsund tilfelli, þar sem
talið hefur verið að um endurholdungarsann-
anir væri að ræða, og af þeim valdi hann
svo tuttugu, sem hann taldi rétt að rannsaka
sérstaklega, eins og nafn bókar hans ber
með sér. Þannig rannsakaði hann persónu-
lega sjö tilfelli á Indlandi, þijú á Ceylon, tvö
í Brasilíu, sjö í Alaska og eitt í Líbanon. Ef
til vill er síðasta tilfellið einna áhugaverðast
fyrir þá sök, að það uppgötvaði Stevenson
sjálfur. Þar átti lítill drengur hlut að máli.
Stevenson átti þar kost á því að vera með
baminu, þegar fyrst var farið með það til
þorpsins, þar sem það virtist hafa eytt fyrra
lífi sínu.
Frá því andartaki að drengurinn fór að
geta talað virtist Imad Elawar (en það er
nafn drengsins) vita um hluti, sem enginn
hafði nokkra sinni sagt honum eða kennt.
Þannig nefndi hann með nafni fjölda marga
vini, sem foreldrar hans þekktu ekki, enda
töldu þeir að á þessu væri ekkert mark tak-
andi. Þetta væra bara hugarórar í baminu.
En þá gerðist það dag nokkum úti á þorps-
strætinu í Komayel, að bamið hljóp í fangið
á ókunnugum manni og faðmaði hann að
sér. Sá ókunnugi varð furðu lostinn og
spurði: „Þekkir þú mig?“ Og Imad svaraði:
„Já, þú varst nágranni minn!“ Þessi maður
bjó í 23 km fjarlægð handan við fjöll í þorp-
inu Khrilby. Uppfrá því fóra foreldrar
drengsins að taka hann álvarlega, og þegar
Stevenson kom til þorpsins þeirra, Komay-
el, til þess að rannsaka allt annað tilfelli,
þá vora foreldramir komnir á þá skoðun,
að Imad sonur þeirra hefði eitt sinn verið
Mahmoud Bouhamzy, sem hafði verið
kvæntur Jamile nokkurri, en hann hafði orð-
ið fyrir vöraflutningabíl og báðir fætur hans
höfðu brotnað í slysinu, en hann síðar dáið
af völdum meiðslanna, sem hann varð fyrir.
Stevenson skrifaði niður allt, sem foreldr-
amir héldu fram, og reyndu eftir bestu getu
að greina það frá því, sem drengurinn sjálf-
ur hafði raunveralega sagt. Og svo fóra
þeir Stevenson og fímm ára snáðinn saman
til Khrilby.
Það var afar lítið samband milli þessara
tveggja þorpa, og þegar Stevenson kom
þangað komst hann að raun um það, að
Haoud Bouhamzy bjó þama virkilega, en
hann var bara bráðlifandi! Hins vegar komst
hann að því, að maður með þessu nafni
hafði dáið á þann hátt, sem drengurinn
lýsti, og besti vinur þessa manns væri frændi
hans, Ibrahim Bouhanzy, sem hefði tekið lát
frænda síns mjög nærri sér og síðan dáið
sjálfur úr berklum. Ibrahim hafði aldrei
kvænst, en átt hjákonu, Jamie að nafni, og
var hann nágranni mannsins, sem Imad
hafði kannast við í Komayel. Stevenson
rannsakaði nú húsið, sem Ibrahim hafði
búið í, og fann þar seytján atriði rétt, sem
drengurinn hafði minnst á, svo sem lítinn
bíl gulan, tvær skemmur, sem notaðar vora
sem bílskúrar og óvenjulegan olíulampa.
Minnisblöð Stevensons sýna, að Imad
hafði ekki beinlínis sagt, a hann hefði farist
í bílslysi, heldur einungis að hann myndi
glögglega eftir því. Hann talaði af hrifningu
um Jamile og hafði jafnvel líkt henni við
móður sína. En hann hafði aldrei haldið því
fram, að hann hefði kvænst henni. Þær
ályktunarvillur, sem 'fram komu hjá foreldr-
um Imads, benda raunar einmitt til heiðar-
leiks þeirra og gera það ákaflega ósennilegt,
að þau hafi spennið upp alla söguna í blekk-
ingarskyni, eða þau hafí óafvitandi verið sú
upplýsingalind, sem Imad hafí fengið þessar
upplýsingar úr um Khrilby-þorpið.
Þegar allra sannreynda er gætt í þessu
máli er niðurstaðan þessi: Það er ljóst, að
það er samræmi milli minninga Imads og
lífsreynslu Ibrahims, sem ekki er hægt að
útskýra sem tilviljun, svik eða venjulegt
minni.
I einkaviðtali mínu við dr. Ian Stevenson
lét hann í ljós mikinn áhuga á hvers konar
sálrænum fyrirbæram hér á landi og þá
ekki sist hæfileikum miðla, enda hafði hann
fylgst vel með rannsóknum bandaríska sálar-
rannsóknafélagsins á hæfileikum Hafsteins
Bjömssonai*.
Höfundurinn er leikari og rithöfundur 'í
Reykjavík.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 6. FEBRÚAR 1988 9