Lesbók Morgunblaðsins - 14.09.1991, Blaðsíða 15

Gamli fjallaskálinn með nýtt svipmót.
Nýi fjallaskálinn
á Fimmvörðuhálsi
Rakið útivistarsvæði fyrir ólæknandi fjallasjúklinga -
Spjallað við Jóhönnu Boeskov, eina af stofnfélögum
Útivistar
að hafa traustan fjallaskáll 'á
þessum slóðum, eins og hörmuleg
slys bera vitni um.
Otrúlega stór hópur útlendinga
fer þarná um. Alltaf verið að
banka upp á hjá okkur í Básum
að spytja um leiðina að Skógum.
Umferðin oft eins og fólk á rúntin-
um á Laugaveginum á góðum
dögum.'
Skálinn stendur í 1100 metra
hæð, uppi á hábungu á Fimm-
vörðuhálsi og sést víða að. Geysi-
legt öiyggi að vita af svona góðu
húsaskjóli á þessari vinsælu
gönguleið. En lieljarveður geta
skollið á eins og hendi sé veifað.
Það er eins og allar vindáttir nái
sér upp þarna.
Brautryðjendurnir
Það var listamaðurinn og fjalla-
garpurinn Guðmundur frá Miðdal
sem sór þess eið að reisa hús á
Fimmvörðuhálsi, eftir að tjald
fauk af honum hér. Auk hans
voru m.a. þeir Guðmundur
Hlíðdal, póst- og símamálastjóri,
Þorvaldut' Guðmundsson í Síld og
fisk, og Karl T.Sæmundsson
trésmíðameistari sem teiknaði
gamla skálann og að hluta hinn
nýja í samvinnu við arkitektinn
Egil, son Guðmundar frá Miðdal.
Það var árviss atburður hjá
þessum gömlu fjallagörpum frá
1940-’45 að fara um páska upp
á Fimmvörðuháls og dvelja þar
eina sæluviku, eins og sagt er svo
skemmtilega frá í bók Guðmund-
ar, Fjallamenn. Ótrúlegt hvað
þessir menn gátu farið, í þungum,
olíubornum regnfötum (sem aldrei
héldu vatni) og í botnlausum tjöld-
um. Þeir ruddu vissulega veginn
fyrir okkur hin.
Gamli skálinn á
Fimmvörðu-
hálsi var
opnaður aft-
ur með
hátíðabrag
laugardag-
inn 31. ágúst
eftir endurnýjun og stækkun.
Frumkvöðlar í jöklaferðum á
íslandi stóðu að byggingu skál-
ans 1940. Skálinn hefur um
árabil verið í niðurníðslu. En
ferðafélagið Utivist hefur nú
tekið við rekstri og viðhaldi
hans.
„Við byrjuðum að endurbyggja
skálann 1990, segir Jóhanna.
Fimmtíu ára afmæli hans varð til
að reka á eftir okkur. Leiðinda-
deilur hafa staðið um endurbygg-
ingu skálans sem við vonum að
setji niður þegar skálinn er orðinn
jafn glæsilegur og raun ber vitni
traust skýli fyrir alla vegfarendur
í fjallasalnum. Það er nauðsynlegt
frj frítí ^iÖjíTÍ ‘i'f
Fyrir svaðilfara- og
fjallasjúklinga.
Svæðið, með jökla á þtjá vegu,
býður upp á allt sem „ólæknandi“
fjallasjúklingar girnast: klifur,
fossa, skóga, kjarr, jökla, fannir
og stórbrotið útsýni. Frá skálan-
um er mjög víðsýnt, sést langt inn
á háiendi, yfir alla Þórsmörk og
út á sjó yfir landið og miðin.
Svæðið er kjörið fyrir þá sem vilja
glíma við náttúruöflin, fyrirtæki
með svaðilfarir á stefnuskrá,
„öðruvísi" ferðir, fólk sem vill eitt-
hvað óvenjulegt. Snjósleðafólk á
eflaust eftir að notfæra sér skál-
ann.
Gönguleiðin milli Þórsmerkur
og Skóga er mjög fjölbreytt. Upp
með Skógá eru fossár og kjarr.
Síðan yfir Fimmvörðuháls og
Bröttufönn, yfir Heljarkamb og
Morinsheiði, að mynni Strákagils
og komið niður á láglendi rétt
innan við Bása. Leiðin er öll stik-
uð.
Næstum óplægður akur
Við höfum verið með 8-9 tima
gönguferðir frá Skógum yfir í
Bása sem mörgum hafa fundist
fulllangar. En nú gefst tækifæri
til að gista í skálanum. I ná-
grenni skálans er kjörið göngu-
skíðasvæði allan ársins hring
bæði á fönnum og uppi á Eyja-
fjallajökli. Þetta á allt eftir að
þróast. Við munum miða ferðirnir
við 20 manna hópa. En í skálanum
er svefnpláss fyrir 16 í kojum, 5
á dýnum og 1 svefnbekkur. Hitað
er upp með sænskum olíuofni,
olíutunnan er falin í steinhleðsl-
unni. Og við eigum að hafa renn-
andi vatn, þegar ekki er allt frosið.
Þarna viðrar best til útiveru á
vorin, þegar daginn tekur að
lengja og hættir að snjóa og á
björtum, kyrrum haustdögum.
Skálinn er opinn fyrir alla, en
Útivist áskilur sér rétt til að þeirra
hópar gangi fyrir. Margir sjálf-
. boðaliðar eru búnir að leggja hönd
á plóginn, en kostnaður við upp-
byggingu er mikill, svo að Útivist
þarf sannarlega á því að halda
að skálinn fari að skila inn pening-
um. Við treystum á góða um-
gengni í þessum fallegu húsa-
kynnum og að allir greiði fyrir
gistingu.
O.Sv.B.
Svona geta snjóbyljir og
frost mótað stórbrotnar
höggmyndir. Eins gott að
vera við því búinn að þurfa
að brjótast inn, án þess að
skemma dyraumbúnað.

<

Gönguleiðir í nágrenni höfuðborgarsvæðisins:
Búrfell - Búrfellsgjá
Einn af kostum landsins
okkar er sá, að stutt er að
fara til þess að geta hresst
upp á sál og líkama með
gönguferðum úti í guðs-
grænni náttúrunni, laus við
umferðarhávaðann og
óþverrann úr afturenda vél-
knúinna ökutækja.
Ein af skemmtilegri göngu-
leiðunum í nágrenni höfuðstað-
arins er leiðin frá Hjöllunum í
Heiðmörk um Búrfellsgjá á Búr-
fell. Ferðin tekur u.þ.b. 2 st.
(fram og_ til baka) ef rólega er
gengið. Á leiðinni er margt að
sjá, ekki síst fyrir þá sem einnig
hafa áhuga á náttúruskoðun.
Við hefjum gönguna frá bif-
reiðastæðunum við Iijallana og
höldum áleiðis eftir slóða sem
liggur að stiga yfir Heiðmerkur-
girðinguna. Skammt handan
stigans komum við að kletta-
brún (E) Við klöngrumst vand-
ræðalaust niðui' klettinn, sem
er u.þ.b. ld-12 m hár. Hann
hefur verið að myndast sl. 7000
ár við það, að landið austan
hans hefur stöðugt sigið en land-
ið vestan við hann lítið eða ekk-
ert hreyfst.
Við höldum göngunni áfram
og komum eftir örstutta stund
að gjá (eða misgengi), sem ligg-
ur þvert á gönguleiðina (F).
Steinsnar frá henni eru leifar
af gamalli fjárrétt (A) og á
hægri hönd gefur að líta gömul
fjárbyrgi (C), sem eru skútar í
hraunbrúninni. Til þess að þau
veittu betra skjól hafa fjármenn-
irnir hlaðið veggi úr hraungrýti
framan við þá.
í gjánni norðan við réttina
má sjá 3,5—4 m djúpan náttúru-
gerðan tröppugang niður að
vatnsbóli (B). Þangað sótti rétt-
arfólkið gæðavatn í kaffið sitt
í gamla daga.
Við höldum nú áfram eftir
hraunfai'veginum (D) og því
meir sem við nálgumst Búrfell
þeim mun þrengri verður far-
vegur hraunsins og auðsærra
hvernig hraunáin hefur fyllt far-
veginn á meðan gosið stóð yfir.
Þegar gosinu lauk tæmdist
hraunfarvegurinn er hraunáin
rann áfram undan hallanum og
skildi eftir skjólsæla smádali
sem nú anga af gróskumiklum
blómabreiðum.
Við göngum áfram og upp
gjána og fyrr en varir stöndum
við og horfum niður í gíginn
þann hinn mikla, en fyrir u.þ.b.
7200 árum sendi hraunflóð nið-
ur í Hafnarfjörð og út á Álfta-
nes.
VARÚÐ!!! Öruggast er að
halda sig við gönguslóðir á leið-
inni vegna þess að hættulegar
sprungur sjást oft ekki' utan
þeirra, m.a. vegna þess að gróð-
ur og laus jarðvegur hylur þær.
I guðanna bænum: „Látið
krakkana ekki hlaupa eins og
kálfa á vori á undan ykkur“!

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 14. SEPTEMBER 1991 15