Lesbók Morgunblaðsins - 23.11.1996, Page 6
LAWRENCE Weiner í sýningarsalnum Önnur hæð. MorgunbioAii/EinarFaiur
LIST ER ÞESSI
ÓVISSITÍMI
TNE LIGHT OF DAY bagsuOsh
( SUCH AS IT IS ) (EINSOGMBER)
& a
ICELAND SPAR SILFIIBEIC
( AS CLOSE AS PURE ) (SEl TÆIAST)
TO FORM COLORS TlLAIlÓTALm
( ON THE SURFACE OF THE EARTH ) ( á THIBIRBIAHAI)
VERK Lawrence Weiners um dagsljósið eins og
það birtist á boðskorti frá sýningarsalnum.
RÖDD Lawrence Weiners er djúp
og einsog berst langt innan úr
þykku skegginu. Hann lítur á
það sem eina af skyldum sínum
sem listamanns, og þar með
opinberrar persónu, að spjalla
jafnt við listnema sem blaða-
menn, og hefur ánægju af því
að gefa ráð og velta hugmyndum fyrir sér.
Heiðblá augun eru kímin og hann vefur ramm-
ar sígarettur og reykir meðan við spjöllum; á
sama tíma er verið að leggja lokahönd á upp-
setningu á verki hans í sýningarsalnum fyrir
innan þar sem við sitjum, verki um dagsljósið
sem á sér íslenskar rætur.
„Fyrsta hugmyndin sem ég fékk eftir að
mér var boðið að sýna hérna,“ segir Lawr-
ence, „var að draga línu í kringum rýmið og
efniviðurinn átti að vera úr því sem ég þekkti
um ísland, en það voru íslendingasögurnar. í
grundvaliaratriðum er ég nefnilega efnis-
hyggjumaður og sögurnar eru efni sem má
nota sem hluti.
Eftir því sem ég hugsaði meira um það,
fannst mér að verkið yrði að tengjast landslag-
| inu en ég var ekki nægilega fróður um það.
Eg hafði komið þrisvar eða íjórum sinnum til
landsins. Einu sinni kom ég vegna vérks sem
ég var að gera um birtu og var sýnt í Köln.
Ég hafði ekki samband við nokkum mann
hér, ég steig bara út úr flugvélinni, gisti eina
nótt á hóteli, rakst inn á bar og skipti á kassa
af viskí við mann sem í staðinn flaug mér í
þyrlu á stað nálægt flugvellinum svo ég gæti
skoðað landið svolítið. Eg gerði það sem ég
j þurfti að gera og fór síðan!
Ég var að hugsa um ijósið, sérstaklega það
í norðri, og upp í hugann kom silfurberg, en
það er einmitt kallað Iceland Spar á ensku.
Ég fór því og keypti slatta af kalkspati sem
er nokkurnvegin það sama en ekki raunveru-
legt íslenskt silfurberg, það hefði verið of dýrt.
Ég byijað að leika mér með það og komst að
nokkru skrýtnu; að með því einu að taka þetta
j efni, hreinsa það og dreifa á jörðina, þá hefur
ljósið sem skín í gegnum það breytt um lit
þegar það nær til jarðarinnar. Allt ljós breytir
um lit þegar það fer gegnum kristalla. Ég bjó
því til þetta verk en mér finnst að listamenn
hafi því hlutverki að gegna að sýna öðru fólki
það einfalda samband sem þeir hafa við hluti.
Það hefur ekkert með hendur listamannsins
að gera, því þegar hann hefur gert eitthvað
geta aðrir gert það líka. Og með því einfald-
j lega að dreifa silfurberginu á jörðina, getum
við búið til liti. Utgáfur annarra af verkinu
munu verða alveg jafngóðar.
I Hlutir sem enginn vill sjá
Sumir hafa ekki trú á því, en listamenn
hafa raunverulegt hlutverk í þessu samfélagi.
Og þegar þeir gera verk þá er það svipað og
þegar Einstein kom fram með afstæðiskenn-
inguna; eftir það gat hver sem er sannað hana.
Mér fínnst þetta verk héma vera spennandi
og það virðist vera spennandi hugmynd fyrir
ungt fólk sem ég hef hitt hérna að fara eitt-
hvert út á land og gera svona skúlptúr þar.
Þetta getur þannig hjálpað fólki við að fínna
sinn eigin stað undir sólinni. Þegar list inniheld-
ur ekki myndhverfíngu kemur fólk að henni
með sínar þarfír og finnur myndhverfingar í
henni. Það sama gerist þegar þú skoðar verk
eftir Mondrian; það inniheldur enga mynd-
hverfíngu en þú kemur með hana með þér og
j það gerir verkið einhvers virði og þannig er
listin; hver einstaklingur kemur að henni með
þarfir sínar og langanir og getur notfært sér
þessa framleiðslu sem annar einstaklingur
:! hefur lagt fram.“
- Þannig að hver sem er getur búið verkið
j til? „Já. Og oft þegar fólk veit um hvaða efni
er að ræða, þá þarf það ekki einu sinni að
gera verkið. Það getur skilið hvemig það er,
séð það fyrir sér. Fólk hefur valið; það getur
notað listina á þann hátt sem hentar því best.
Málið er að gera list sem er ekki hægt að
nota gegn siðferðilegum gildum manns. Að
gera verk sem eru á engan hátt rasismi, sex-
ismi eða fasismi."
- Þú sagðir að listamaðurinn hefði hlutverki
að gegna í samfélaginu. „Það er alveg öruggt
og það eru tvær leiðir til að líta á það. Annars-
vegar er hægt að skoða það pólitískt hvað lista-
maðurinn gerir sem einstaklingur sem kýs að
j veija tíma sínum í að skoða hluti og samband
■ hluta við fólk, fyrir annað fólk sem hefur ann-
j að að gera og er ekki að hugsa um þetta.
Hitt sjónarhornið er mjög rómantískt. Þá
1 sjáum við að listamaðurinn fer í einhverskonar
ferð, uppgötvar eða tekur eftir einhveiju - það
í er oftast mjög smágert - og hefur fyrir því
að reyna að snúa aftur og segja öðru fólki frá
uppgötvuninni. Listamaðurinn sem fer inn í
■ vinnustofu sína og sá sem fer út á inörkina;
j allir eiga þetta sameiginlegt og hafa þetta í
sér. Þeir reyna að finna svæði sem að ein-
hveiju leyti hefur verið öðrum hulið eða virt
, að vettugi. Og hluti af hlutverki listamannsins
f er að halda áfram að sýna samfélaginu þetta,
eða þangað til samfélagið ákveður hvemig eigi
' að losna við þetta eða samþykkja það. Þetta
Fyrir skömmu var opnuð
í sýningarsalnum Annarri
hæó vió Laugaveg sýn-
ing á verki eftir Lawrence
Weiner, bandarískan
listamann sem nefndur
hefur verió einn af upp-
hafsmönnum konsept-
listarinnar. EINAR
FALUR INGQLFSSON
ræddi við Weiner sem
er kunnastur fyrir verk
sem byggja á texta.
er hlutverk listarinnar. Klassísk samræða við
samfélagið um hluti og fólk. Flestir listamenn
eyða ævinni í að sýna hluti sem enginn vill
sjá, en þeir verða samt að halda því áfram,
það er hluti af starfi þeirra.“
Nýr himingeimur opnaóist
- En hefur hlutverk listamannsins ekki ver-
ið að breytast á síðustu áratugum? „Það er
reynt að breyta listamönnum í einhverskonar
þjóðardýrlinga, að flokka þá í einhverskonar
fótboltalandslið. En það þýðir ekki að maður
þurfi að taka þátt í því. Ég er 54 ára gamall
og hef alið upp barn með því að gera það sem
ég geri; ég kenni ekki, græði ekki peninga en
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 23. NÓVEMBER 1996