Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.1997, Blaðsíða 17

Morgunblaðið/Rax
HEIMILDAMYND sem er f vinnslu um Vatnajökul hefur vakið áhuga Discovery og gerir Saga film sér vonir um að hægt verði að ganga frá samkomulagi við þá á næstunni.
HOT Docs er í dag ein
stærsta markaðshátíð
fyrir sjónvarp í Norður-
Ameríku. Hátíðin stóð
yfir í 5 daga og á þeim
tíma var sýndur rjóminn
af þeim heimildamyndum
sem í boði eru í heiminum
í dag. Engin íslensk heimildamynd var á
sýningarskránni þetta árið en hins vegar
voru mættir fjórir íslenskir kvikmyndafram-
leiðendur með verkefni sín í þeim tilgangi
að vinna hug norður-amerískra Qárfesta.
Islendingarnir voru þarna í hópi 20 evróp-
skra kvikmyndagerðarmanna sem sóttu há-
tíðina með styrk frá Media-sjóði Evrópusam-
bandsins. Sá sem stóð fyrir þessari sókn
Evrópubúa heitir John Marshall, en hann er
öllum kvikmyndagerðarmönnum að góðu
kunnur þar sem hann er fyrrv. framkvæmda-
stjóri Documentary-sjóðsins. John Marshall
var í hópi fyrirlesara á námskeiði um mark-
aðssetningu heimildamynda, sem haldið var
í Norræna húsinu í Reykjavík í lok janúar,
en það námskeið sóttu 40 íslenskir kvik-
myndagerðarmenn, sem sönnuðu það að
heimildamyndin á sér marga fylgismenn hér
á landi.
Hátt hlutfall islendinga
Heimildamyndir hafa átt verulega undir
högg að sækja á íslandi og til marks um það
fékk engin heimildamynd styrk úr kvikmynda-
sjóði þetta árið. Islenskir kvikmyndagerðar-
menn neyðast því til að leita eftir íjármagni
erlendis frá og kann það að skýra hversu
mikil ásókn var hjá íslenskum kvikmynda-
gerðarmönnum að komast í þennan 20 manna
hóp og hversu margir komust að. Það vakti
a.m.k. mikla athygli þarna úti hversu hátt
hlutfall Islendinga var í þessum hópi.
Það að komast á þessa hátíð var gífurlega
mikilvægt fyrir þennan evrópska hóp, því
þarna voru samankomnir fulltrúar helstu
sjónvarpsstöðva, framleiðslu- og dreifingar-
fyrirtækja í Norður-Ameríku, til að ræða
kaup og framleiðslu heimildamynda. Evr-
ópski hópurinn vakti mikla athygli og fékk
góðan aðgang að lykilmönnum, þökk sé ís-
landsvininum John Marshall og kanadíska
framleiðandanum Elke Town sem ásamt
John skipulagði sérstaka dagskrá fyrir evr-
ópska hópinn. Fljótlega fengu menn góða
innsýn í hinn risastóra markaðsheim Banda-
ríkjanna og Kanada og það gífurlega fjár-
magn sem er í spilinu þegar góð hugmynd
laðar að sér norður-ameríska fjárfesta. í slík-
um tilfellum er hægt að fá allt að 100% fjár-
mögnun, jafnvel frá einum Ijárfesti. Einnig
kom skýrt fram að þörfin á góðu dagskrár-
efni er gífurleg því flestallar sjónvarpsrásir
á þessu markaðssvæði ganga linnulaust í
24 stundir allt árið um kring.
islensk verkefni
vekja athygli
Helga Margrét Reykdal, framleiðandi hjá
Saga film, var ein þeirra sem sótti hátíðina
og hafði hún í farteskinu heimildamynd sem
er í vinnslu um Vatnajökul. Sú mynd hefur
þegar vakið áhuga hjá Discovery risanum
og gerir Saga film sér vonir um að hægt
verði að ganga frá samkomulagi við þá á
næstunni. Jón Proppé var þarna fyrir hönd
Niflunga og kynnti stórt og kostnaðarsamt
verkefni um hinn vestur-íslenska Vilhjálm
ÍSLENSK
INNRÁS Á
HOT DOCS!
„Hot Docs“ er heitið á alþjóðlegri kvikmyndahátíð
og ráóstefnu um heimildamyndir sem haldin er
árlega í Toronto í Kanada. JAKOB HALLDORSSON
var vestra og segir hér frá.
VILHJÁLMUR Stefénsson, mannfræðingur og landkönnuður er verk, sem Niflungar eru
komnir í samstarf við kanadískan aðila um.
Stefánsson, mannfræðing og landkönnuð.
Niflungar eru komnir í samstarf við kanad-
ískan aðila og vakti verkefni þeirra mikla
athygli þarna úti, enda vilja Kanadamenn
eigna sér Vilhjálm ekki síður en við Islending-
ar. Kanadísk yfirvöld eru dálítið smeyk við
„stóra bróður í vestri“, Bandaríkin, og því
eru kanadískar sjónvarpsstöðvar skyldugar
til að hafa ákveðið prósentuhlutfall af sínu
efni kanadískt. Það er ekki síst vegna þess
sem verkefni á borð við heimildamynd Nifl-
unga um Viihjálm Stefánsson á greiðan að-
gang að kanadískum dagskrárstjórum, því
þeir geta flokkað þá mynd undir kanadískt
efni.
Jakob Halldórsson fyrir Engil MM kynnti
verkefni sitt „Dóminó af draumum“ sem er
um viðskiptamann í New York, en það verk-
efni kveikti áhuga hjá hinu risastóra kapal-
fyrirtæki HBO.
Fyrirtæki Ásthildar Kjartansdóttur, Litla
gula hænan, var með Julian Blackmore,
kanadískan útsendara á sínum snærum til
að kynna verkefni sitt um landflutninga ís-
lendinga til Kanada fyrir síðustu aldamót,
séða með augum íslensk/kanadíska rithöf-
undarins Laura Goodman Salverson. Saga
þessi vakti mikla athygli og sýndu margir
áhuga á þátttöku í þessu verkefni.
„Því miður lítur út fyrir að íslenskir fram-
leiðendur heimildamynda þurfi að feta í fót-
spor þeirra sem framleiða bíómyndir og leita
að fjármagni í þær erlendis. Það er synd þvi
með því eiga myndirnar á hættu að glata
því sem „íslenskt" er. Það ætti líka að vera
oþarfi, því heimildamyndir eru ódýrari í fram-
leiðslu en bíómyndirnar og þar af leiðandi
mun minni áhætta fyrir ljárfesta.“
Tilvistarkreppa
heimildamyndarinnar
Á meðan heimildamyndin berst fyrir lífi
sínu hér heima á íslandi, ber að hafa í huga
að orðið heimildamynd skiptist í marga
flokka víða erlendis. Hér á landi er fram-
leiðsla alvöru heimildamynda í mjög litlum
mæli en framleiðsla fréttatengdra fræðslu-
þátta er víðtæk, en slíkir þættir flokkast
ekki undir heimildamyndaskilgreininguna
sem viðgengst erlendis.
Þeir fáu sem reynt hafa við gerð heimilda-
mynda á íslandi hafa oftar en ekki farið af
stað með lítið fjármagn og hefur það sett
sinn svip á endanlega útkomu.
En staða heimildamyndarinnar hér á landi
er ekkert einsdæmi, og hafa margar þjóði#
þurft að beijast fyrir tilverurétt hennar.
Undirritaður hitti Yves Janneu, einn stærsta
heimildamyndaframleiðanda Frakklands, og
sagði hann að fyrir 15 árum hafi því sem
næst verið búið að útrýma heimildamynda-
gerð í Frakklandi. Kvikmyndagerðarmenn
þurftu að beijast hatrammri baráttu með
greinaskrifum í blöðum og með stórtækum
kvikmyndasýningum heimildamynda um allt
Frakkland. Þeir linntu ekki látum fyrr en
franskir sjóðir og sjónvarpsstöðvar hleyptu
á ný ijármagni til heimildamyndagerðar og
í dag eru Frakkar öflugastir í svokallaðri
co-production (samframleiðslu) innan Evr-
ópu. Eins og áður segir eru Kanadabúar
mjög varir um sjálfstæði sitt gagnvart
Bandaríkjunum og liður í þeirri baráttu er
öflug kanadísk kvikmyndagerð. Ríkisstjóriv-
landsins hefur m.a. leyft umtalsverðan
skattafrádrátt kanadískra fyrirtækja sem
leggja fé sitt til kvikmyndagerðar og hefur
sú stefna hleypt af stað miklum vaxtar-
broddi í kvikmyndaiðnaðinn líkt og í öðrum
löndum þar sem þessi leið hefur verið valin.
Er það því verðugt umhugsunarefni fyrir
íslensk stjórnvöld að velta þessum möguleika
fyrir sér hérlendis.
Hlutverk f ramleidandans
Það kom mjög skýrt fram á „Hot Docs“
að hlutverk framleiðandans er stórt. Hann
þarf að fullnægja kröfum sjónvarpsstöðv-
anna um lengd og innihald þáttanna og um
leið að mæta kröfum kvikmyndagerðar-
manna um skapandi frelsi til túlkunar á efn-
inu. Þörfin er mikil, því sjónvarpsstöðvunT
fer sífelt fjölgandi og allar vantar þær efni.
íslensk yfirvöld ættu að líta á kanadíska
fordæmið og hlúa að íslenskri kvikmynda-
gerð því ef íslenskir kvikmyndagerðarmenn
fá enga fyrirgreiðslu hér heima leggst ís-
lensk heimildamyndagerð niður og íslenskir
kvikmyndagerðarmenn fara að snúa sér ein-
göngu að erlendri framleiðslu.
íslendingar eiga fullt erindi inn á erlenda
markaði með sínar hugmyndir og nú er ef
til vill að hefjast nýtt tímabil í íslenskri kvik-
myndasögu þar sem sjónvarpsstöðvarnar eru
ekki lengur tvær heldur tvö hundruð. Kvik-
myndagerðarfólk verður nú að láta hendu^
standa fram úr ermum, gleyma gömlum eij-
um og reisa við nýjan kvikmyndaiðnað ofan
á þann gamla á eylandi mitt á milli tveggja
stórra heima.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 26. APRÍL 1997 1 7>-