Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1997, Blaðsíða 5

á staðinn til að láta vinna verkið, ákvað hann
breytta stefnu vegarins upp á eigin spýtur og
sveigði hann suður á bóginn eins og vegurinn
hefur legið síðan.
Sigurður Thoroddsen var um þær mundir
við vegarlagningu norður í Eyjafirði. Þegar
honum bárust tíðindin um breytinguna á vega-
stæðinu eftir nokkurn tíma í símaleysinu, brást
hann skjótt við og reið hraðfari suður um Kjöl
og tók vegaverkstjórann til bæna fyrir óhlýðni
og kærði hann fyrir óhlýðni til landshöfðingja
og krafðist þess að verkstjórinn yrði tafarlaust
rekinn úr starfi. Þá kom í ljós að verkstjórinn
hafði áður borið þetta mál undir landshöfðingj-
ann og fengið leyfi til að breyta veginum.
Ægissíða
Á Ægissíðu var viðkomustaður ferðamanna
um Suðurlandsundirlendið þar til fyrri brúin
var byggð á Ytri-Rangá árið 1912. Þar bjuggu
í 44 ár hjónin Jón Guðmundsson frá Keldum
og Guðrún Pálsdótir frá Selalæk. Jón á Ægiss-
íðu var mikill búhöldur eins og sagt var um
gilda bændur í gamla daga. Hann ritaði bækur
og ættarskrár og var póstafgreiðslumaður og
síðar símstöðvarstjóri. Áð Ægissíðu var lagður
sími 1909 og þangað þótti ferðamönnum gott
að koma og þiggja beina. Á Alþingi var árið
1899 samþykkt að veita kr. 600 árlega til
póstvagnaflutninga austur í Rangárvallasýslu,
en póstvagnar komust þá ekki lengra austur
en að Ægissíðu. Áætlunarferðir með hestvögn-
um hófust 17. júní, 1900. Þorsteinn Davíðsson,
sem nefndur er skýlisvörður á Þingvöllum,
annaðist þessa flutninga og hafði til þess póst-
vagn á fjórum allstórum, en nokkuð mjóum
hjólum. Vagninn var yfirbyggður með blæjum;
rúmaði 4-5 farþega og gat flutt 600-800 pund.
Torfærur voru engar á leiðinni, nema í Flóan-
um, þar sem ofaníburður var horfínn á löngum
kafla. Skipt var um hesta á Kotströnd í Ölfusi.
Árið 1902 tók alnafni bóndans á Ægissíðu,
Jón Guðmundsson póstur, við þessum flutning-
ÞiÓRSÁRTÚN á árum Ólafs og Guðríðar. Með tilkomu brúarinnar varð Þjórsártún samkomustaður Árnesinga og Rangæinga og
þangað kom Friðrik konungur VIII í íslandsför sinni 1907.
FIAT, árg. 1926, RE 144. Bfllinn er með blæjum og var notaður á áætlunarleiðinni austur
í Fljótshlíð. Myndin er tekin neðan við Hallskot í Fljótshlíð.
ÞJÓRSÁRBRÚIN frá 1895. Vörður var við brúna í fyrstu til þess að sjá um að ekki færu
of margir hestar út á hana í einu.
um. Hann þótti fyrirhyggjusamur, vandaði öll
reiðver og fór á fætur kl 3-4 á gististöðum til
þess að gefa hestum sínum hey og vatn. Jón
póstur hafði þessa flutninga á hendi til ársins
1906. Hann var tregur til að taka vagna í
notkun og taldi að þeir færu iila með hesta.
Að Þjórsártúni kostaði fargjaldið með póstvögn-
unum kr 4.25, en alla leið að Ægisíðu kr. 5.00.
Smior- og rjómaflutningar
Árið 1896 tók fyrir sauðfjársölu til Eng-
lands, en bændur fundu ráð til að bæta sér
upp tekjutapið og fáum árum síðar, eða alda-
mótaárið, var stofnað rjómabú að Seli í Hruna-
mannahreppi og ijómabúið hjá Rauðalæk í
Holtum var stofnað 1902. Rjómabú í Rangár-
vallasýslu risu síðar í Þykkvabæ, við Minnivalla-
læk í Landmannahreppi, hjá Minna Hofí í Rang-
árvallahreppi, við Grjótá í Fljótshlíð og smjörbú
reis við Hofsá, skammt austan við Seljaland í
Vestur Eyjafjallahreppi.
Smjörið var að mestu flutt til Englands og
voru kvartélin 105-120 pund að þyngd. Erfítt
var að binda smjörkvartélin í klyfjar og þau
voru auk þess of þung til þess að flytja þau
langar leiðir á klökkum. Þetta kallaði á vagna-
ferðir. Austan Ytri Rangár fluttu menn smjör-
kvartélin út að Ægissíðu. Smjörbúið við Hofsá
undir Eyjafjöllum átti tvær kerrur, einn fyórhjól-
aðan vagn og 11 hesta. Á árinu 1906 tóku
að birtast auglýsingar í blöðum um áætlunar-
ferðir með hestvögnum austur yfír Hellisheiði:
Fólks- og vöruf lutningar austur
Ég undirritaður tek til flutnings í sumar
allt austur að Ægissíðu: 1. Fólk fullorðið
fyrir kr. 3.50. Minna fyrir börn. 2. Ýmsr
þungavörur fyrir 2 1/4 eyri pundið. Ferð-
irnar verða sem næst tvær í hverri viku.
Til fólksflutninga verða hafðir fjórhjólað-
ir vagnar með sætum og tjaldi yfir. Þeg-
ar ég er hér í bænum verður mig lielst
að hitta við íshúsið. Ferðirnar munu hefj-
ast eftir 7. júlí.
Staddur í Reykjavík, 25. júní 1906.
Sigurþór Sigurðsson,
smjörflutningamaður.
Víkjum nú aftur að vagnapóstferðum, sem
Hans Hansson tók við árið 1907. Aðstoðarmað-
ur hans og hægri hönd var Sigurður Gíslason,
síðar þekktur lögreglumaður í Reykjavík. Flutn-
ingar með áætlunarvögnunum jukust fljótlega
og þurfti að hafa þijá og uppí fimm vagna í
hverri ferð. Vagnarnir tóku 6-7 manns, auk
barna. Um þetta leyti var Kristinn Jónsson frá
Hrauni í Ölfusi þekktasti vagnasmiður lands-
ins. Kristinn vagnasmiður rak sína vagna-
smiðju að Grettisgötu 21 í Reykjavík. Hann
var vandaður heiðursmaður sem sunnlenskum
bændum þótti gott að skipta við. Þegar bflaöld
gekk í garð fór Kristinn að smíða stýrishús
og vörupalla á vörubfla og einnig svokallaða
hálfkassa, sem hæfðu vel aðstæðum á fjórða
áratugi aldarinnar.
Þessir hálfkassabílar tóku 6-12 farþega og
var vörupallur aftan við farþegahúsið. Sagt
hefur verið, að hálfkassabflamir, sem margir
muna eftir, hafí hvergi verið notaðir sem sam-
göngutæki nema á íslandi. „Boddýbílar“ sem
A UNDAN VEGUNUM
Hr
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 17. MAÍ1997 5