Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1997, Qupperneq 3

USISOk M0IS(,I\IS1AI)SI\S - iVUiWING USTIR
34.tölublað - 72.árgangur
CHARLES BAUDELAIRE
EFNI
Filmía
var kvikmyndaklúbbur sem hóf starfsemi
1953 með sýningu á heilagri Jóhönnu sem
danski leikstjórinn Carl Dreyer á heiður-
inn af. Filmía starfaði í 11 ár og gegndi
þýðingarmiklu brautryðjanda- og menn-
ingarhlutverki. Hér er birtur fyrri hlut
greinar Arnalds Indriðasonar, sem hann
nefnir Úr Filmíu í Fjalaköttinn, en þar
rekur hann sögu Filmíu og annarra kvik-
myndaklúbba sem síðar urðu til.
Kristján
Davíðsson myndlistarmaður er orðinn átt-
ræður. Honum leiðast afmæli, en hann
hélt þó upp á afmælisdaginn í París með
því að borða á „miðlungsrestauranti". Og
eftir viku verður opnuð á Kjarvalsstöðum
sýning á verkum hans síðustu tíu árin. I
samtali við Jóhann Hjálmarsson segir
Kristján, að breytingum í listum mætti
líkja við öldur og fjölbreytnin svo mikil
að öldur væru aldrei nákvæmlega eins.
Nýjabrum
fyrir norðan er heiti á umfjöllun um nokk-
ur ný og nýleg hús á Akureyri. Jón Geir
Ágústsson byggingarfulltrúi fór um bæ-
inn með blaðamanni Lesbókar og benti á
það sem honum finnst athyglisverðast í
nýbyggingum, en auk þess eru þarna
dæmi um góðan módernisma frá 1958 og
1969.
Hákon
Lindquist er maður nefndur og sænskur
eins og nafnið bendir til. Hann er skáld
og rithöfundur og er kynntur hér með
smásögunni Norðurljósum, sem Álfheiður
Lárusdóttir hefur þýtt. Af því tilefni hef-
ur Nína Björk Árnadóttir hitt Hákon að
máli úti í Stokkhólmi. Hann kveðst einkum
skrifa bækur fyrir börn og unglinga, en
hafnar því að það séu hefðbundnar ungl-
ingabækur.
Kór
Islensku óperunnar fór í sumar í tíu daga
tónleikaferð til Ítalíu. Þar söng kórinn
meðal annars undir berum himni en
umlukinn hringlaga virkisvegg og á sviði
Arenunnar í Verona söng kórinn í leik-
mynd af Aidu. Þar var að sjálfsögðu sung-
inn sigurkórinn úr Aidu og á eftir þjóð-
söngurinn. Og undir borðum á hótelinu
lentu kórfélagar í því að syngjast á við
félag fljúgandi bænda.
Forsíðumyndina tók Einar Falur Ingólfsson af Kristjóni Davíðssyni listmólara.
UGLURNAR
ERLINGUR E. HALLDÓRSSON ÞÝDDI
í svar-greinótt afdrep yllilunda
uglurnar raða sér hlið við hlið,
sem alþekkt goð úr austrænum sið;
í auganu gægjur. Þær ígrunda.
Hræringarlausar þær horfa til
að hefjist ’ið kvíðvænlega skeið,
er húmið sveigir sól af leið
og setur upp iðandi skugga-spil.
Viðhorf það fræðir vitran mann:
í veröld þessari er hræðir ’ann
er hávaði nauðsyn og hreyfmg
brýn;
Því skuggi eggjar, sem skríður hjá,
og skilst þá hve þung er refsing mín
að vilja hreyfast og halda á.
Charles Baudelaire, 1821-1867, var franskt Ijóðskóld sem talinn er marka upphafa
symbólisma í Ijóðagerð og hefur jafnvel haft óhrif ó nútímaljóðlist. Hann var einnig
bókmennta- og myndlistargagnrýnandi. Þýðandinn er rithöfundur og kennari.
PABBI, HVAÐ GERÐIR
ÞÚÍ JAFNRÉTTIS-
BARÁTTUNNI?
RABB
TIL ER frægt brezkt áróðurs-
spjald úr fyrra stríði, frá því
áður en herskylda var lög-
leidd í Bretlandi. Spjaldið
sýnir litla stúlku, sem situr
á hnjám föður síns og spyr:
„Pabbi, hvað gerðir ÞÚ í
stríðinu mikla?“ Faðirinn
horfir fjarrænn og svolítið sakbitinn út í
loftið — myndin gefur í skyn að hann
hafi ekki gert þá skyldu sína að taka þátt
í stríðinu.
Mér datt þessi mynd í hug þegar sá
merki atburður varð í lífi mínu fyrr í sum-
ar að ég eignaðist dóttur. Reyndar ekki
af því að mér þyki líklegt að hún muni
nokkurn tímann rukka mig um það hvort
ég hafi tekið þátt í vopnaðri baráttu, held-
ur flaug mér í hug annars konar barátta,
sem fer fram á hverjum degi, þ.e.a.s. jafn-
réttisbaráttan.
Ég hef stundum áður, meðal annars
hér í Lesbók, fært rök fyrir því að karlar
ættu að láta meira til sín taka í barátt-
unni fyrir jafnrétti kynjanna en þeir hafa
gert, annars vegar vegna þess að það sé
eina leiðin til að jafnréttisbaráttan beri
árangur og hins vegar vegna þess að það
hallar vissulega á karla á ýmsum sviðum
þjóðlífsins, einkum hvað varðar réttindi
og tækifæri til að sinna börnum og heimili.
Við það að eignast dóttur bætast við
nýjar röksemdir fyrir því að láta til sín
taka í jafnréttisbaráttunni’—jafnvel af
dálítilli sannfæringu og ástríðu. Litla kríl-
ið mitt er auðvitað það dýrmætasta, sem
ég hef nokkurn tímann átt, og það er
fátt, sem ég léti ógert fyrir hana. Þannig
hygg ég líka að langflestum feðrum sé
farið. Og þegar maður lítur upp úr bleiun-
um og pelunum og veltir því fyrir sér,
hvernig henni muni farnast í lífínu, fer
ekki hjá því að ýmsar spumingar vakni.
Mun hún til dæmis afla sér beztu
menntunar, sem völ verður á og standa
jafnfætis strákunum í einu og öllu? Mun
hún trúa því að hún eigi sömu tækifæri
og þeir, en komast að því þegar hún fer
í fyrsta atvinnuviðtalið sitt að námi loknu
að þar fær hún spurningar eins og hvort
hún ætli að eignast börn á næstunni —
og verða afskrifuð sem hæfur starfskraft-
ur, svari hún játandi af því að fyrirtækja-
stjórnendur geri enn ráð fyrir að konur
sjái um heimilishald og barnauppeldi, en
að karlar séu í vinnunni mestallan sólar-
hringinn? Verða henni boðin sömu laun
og bekkjarbróður hennar í svipaðri stöðu?
Mun hún eignast góðan eiginmann, sem
hún mun síðan hitta lítið framan af hjóna-
bandinu vegna þess að hann verður í yfír-
vinnunni sinni yfírvinnunnar vegna til að
reyna að ganga í augun á yfirmanni sín-
um? Mun hann fá tækifæri til að sinna
bömunum þeirra, í formi fæðingarorlofs
og frítíma yfirleitt? Verða þau með svipuð
laun fyrir álíka ábyrgðarmikil störf, þann-
ig að það skipti ekki máli hvort þeirra
tekur sér frí til að sinna fjölskyldunni?
Mun samfélagið áfram leggjast á eitt
að útskýra fyrir stelpum að ætli þær sér
að stofna íjölskyldu sé þeim í raun ætlað
annað hlutverk en strákunum? Verða „for-
eldrahandbækur“ áfram gefnar út undir
titlum eins og „Móðir og barn“ og skrifað-
ar í annarri persónu kvenkyni? Munu sjón-
varpsauglýsingar fyrir barnavörar áfram
verða fullar af konum, sem láta dæluna
ganga um þurra bossa og hamingjusöm
börn eða verður kannski kominn einn og
einn pabbi eða dagpabbi á svæðið?
Verður jafnréttisumræðan enn í formi
hálfvitalegra deilna um það hvort karlar
eða konur séu betri foreldrar, eins og við
höfum séð dæmi um á síðum Morgun-
blaðsins fyrr í þessum mánuði, eða mun
hún snúast um það að bæði kynin séu
jafnhæf til að takast á við flest þau verk-
efni, sem við blasa í nútímaþjóðfélagi og
að tryggja þurfi leiðir til að þau eigi bæði
sömu tækifæri og sama rétt til að sinna
þeim?
Ég veit ekki svörin við þessum spurn-
ingum. Ég veit hins vegar að sú stað-
reynd að spurningarnar em ennþá spurn-
ingar er mér hvatning til að blanda mér
í jafnréttisbaráttuna, hafa skoðun, rífast
og skammast, hrósa eða hvetja eftir því
sem við á — og ekki sízt til að sýna í
verki hvað mér fínnst, til dæmis með því
að taka ekki þátt í yfirvinnuruglinu og
ganga á eftir því að ég fái sama rétt og
konan mín til að sinna heimili og fjöl-
skyldu. Og þessar sömu spurningar ættu
að verða öllum körlum, sem hafa hingað
til ekki gefið jafnréttismálum mikinn
gaum, en eiga litlar stelpur, sem þeir vilja
að spjari sig í lífínu, tilefni til að gera
slíkt hið sama.
Þá getum við kannski allir horft í aug-
un á dætmm okkar og svarað þeim með
hreinni samvizku þegar þær spyija að
einhveijum áratugum liðnum: „Pabbi,
hvað gerðirÞÚ í jafnréttisbaráttunni?"
ÓLAFUR Þ. STEPHENSEN
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 30. ÁGÚST 1997 3