Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1997, Blaðsíða 7

landi. Landið er alltaf að verða meira og
meira vestrænt.“
Misiafn sauóur i mörgu fé

FRÁ æskuslóðum Yuris í Norður-Jakútíu.
NIKOLAI: Veiðimenn við fljótið Lenu.
Þeir Nikolai og Yuri segja óteljandi kosti
- og galla - fylgja því að opna landið fyrir
umheiminum. „Til dæmis var ákveðið að leyfa
Kanadamönnum að flytja inn íbúðarhús til
Jakútíu. Okkur vantaði í einum grænum
húsnæði fyrir verkafólk og heimilislausa og
því var ákveðið að eyða gjaldeyri í þessi
hús. En það er mikil óánægja með þau, vegna
þess að það er eitthvert plastkennt efni í
þeim og þau eru mjög óheilnæm. Þau anda
ekki og þetta er eins og að búa í frystikistu
- maður fær köfnunartilfínningu inni í þeim.
Það gerast alls konar svona hlutir, þegar
land, sem lengi hefur verið lokað, opnast;
þá eru alls konar braskarar fljótir á staðinn.
Kanadamennirnir notuðu okkur til að
græða.“
Sjálfir byggja Jakútar timburhús úti á
landi og steinhús í höfuðborginni. Hins vegar
sé orðið mjög erfitt að búa úti á landi. „Fólk
fær ekki launin sín mánuðum saman. Sa-
myrkjubúin hafa verið lögð niður og landinu
sem þeim tilheyrði hefur verið skipt upp.
Hins vegar hefur fólkið ekki fengið greitt
fyrir uppskeruna sína og hefur brugðið á það
ráð að ræta fyrir sig sjálft á sínum skikum,
til að fá að borða.
Ástandið er líka mjög erfitt hjá kolanámu-
mönnum. Við höfum séð Vladivostok fyrir
kolum, en á síðustu árum hafa þeir ekki
greitt fyrir kolin. Það endaði með því að við
hættum að senda þeim kol og þeir gátu ekki
lengur hitað upp húsin sín. Vladivostok er
mikilvæg útflutningsborg í Rússlandi og eft-
ir langvarandi þras og eijur sendi rússneska
stjórnin peninga til að borga Jakútíu, en
ekki fyrr en við vorum hættir að senda kolin.“
„Það má segja að þetta sé n\jög lýsandi
fyrir ástandið í Jakútíu. Þar hafa verið eilíf
verkföll síðustu árin, á öllum sviðum þjóðlífs-
ins. Auðvitað fer fólk í verkfall þegar það
fær ekki launin sín.“
Því er það að þrátt fyrir málma í jörðu
og opnar dyr til allra átta, er mikil fátækt
í Jakútíu. Þrátt fyrir nýjar opinberar bygging-
ar með nýjustu tækni, búa margir íbúar Jak-
útborgar í gömlum húsum sem eru þegar
byijuð að hrynja. Þau halla og eru rök, upp-
hituð með timbri og hafa útikamar. „Samfé-
lagið þróast í tvær mjög ólíkar áttir,“ segir
Yuri. „Húshitunarkerfíð hjá okkur er ónýtt.
Það var byggt fyrir 50-60 árum og er kom-
inn tími til að endurnýja það. Nú þegar erum
við farin að hræðast komandi vetur. Sumrin
eru of stutt til að hægt sé að ljúka við nauð-
synlegustu viðgerðir. í öðru lagi hafa verk-
föll hamlað viðgerðum og í þriðja lagi er svo
lélegt efnahagsástand að það eru ekki til
peningar til að kaupa efni til að skipta um
húshitunarkerfi."
B|artsýn þjóó
Þrátt fyrir erfitt efnahagsástand og slæm
lífsskilyrði segja þeir Nikolai og Yuri að Jak-
útar séu bjartsýnt fólk. „Við elskum landið
okkar og náttúruna - og þess vegna fjöllum
við um land okkar og þjóð í verkum okkar.
Það er mikill áhugi á list í Jakútíu og mik-
ið til af hæfileikafólki. í höfuðborginni gengur
sá áhugi svo langt að stundum kaupir fólk
mynd fyrir matarpeningana sína. Þegar við
höldum sýningar úti á landsbyggðinni er lítið
keypt. Líklega nægir fólkinu þar að hafa nátt-
úruna sjálfa. En þar er hins vegar gríðarleg
aðsókn að sýningum og fólkið er svo ánægt
og þakklátt fyrir að fá þær heim í hérað. í
stóru borgunum úti á landi, til dæmis nærri
demanta- og jámnámunum, sýnir fólk hins
vegar lítinn áhuga. Það mætir illa á sýningar."
Einhvern veginn finnst mér eðlilegt að
fólk sem stendur í langvarandi vinnudeilum
og verkföllum og fær ekki launin sín borguð
hafi lítinn áhuga á listum. En þeir Júrí og
Nikolai segja að ástandið varði alla þjóðina.
Jakútía sé rík af málmum, ekki þurfi einu
sinni að grafa eftir kolum, þau liggi á jörð-
inni eins og vikurinn hér á íslandi. Hins veg-
ar sé allt tekið frá Jakútíu, án þess að neitt
komi í staðinn og það sé að lama þjóðlífið.
En hingað eru þeir komnir með verk sem
opnar okkur sýn inn i þennan heim sem er
fullur af harkalegum andstæðum og við þekkj-
um svo lítið. Þeir segjast vera mjög þakklátir
fyrir að vera boðið að koma hingað til lands,
en veg og vanda að því boði á landa þeirra,
Kjuregej Alexandra Argunova, sem hefur
verið búsett hér í rúmlega þijátíu ár. „Okkur
hefur lengi langað til að koma og sjá þetta
fallega land og dvelja hér í einhvern tíma.
Okkur líkar n\jög vel við borgina, hún er hlý-
leg, hrein og falleg. Okkur líður eins og við
séum heima hjá okkur,“ segja þeir og bæta
við: „Það er kannski vegna þess að við búum
hjá Kjuregej. En við vonum bara að íslending-
um líki sú list sem við sýnum þeim.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 6. SEPTEMBER 1997 T