Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1998, Side 3

Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1998, Side 3
LESBÖK MORGUNBLAÐSEVS - MENNEVG LISTIR 24. TÖLUBLAÐ - 73.ÁRGANGUR EFNI Hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda þykir geta haft skaðvænlegar afleiðingar, jafnvel að Golfstraumurinn hætti að verma okkur og að landið verði óbyggi- legt. En er þetta svona einfalt? Greinar- höfundurinn, Ágúst H. Bjarnason, efast um það og telur að rekja megi bæði hlýnun og kólnun á jörðini til eðlilegra sveiflna í virkni sólar. Hvorki var það af manna völdum né þeirra gróðurhúsaloft- tegunda sem menn valda, þegar hér varð svo heitt að suðrænar tijátegundir döfnuðu vel og ekki heldur þegar ísaldir hafa brostið á. Formála skrifar Halldór Jónsson verkfræðingur. Húsgögn 1998 Árlega er haldin risastór húsgagnasýn- ing í París: Le Salon du Meuble, þar sem 1000 aðilar frá 38 löndum sýna og gesta- talan fer yfir 50 þúsund. Ásdís Ólafsdótt- ir listfræðingur fór á sýninguna og velt- ir fyrir sér ýmsu, t.d. hvort slíkar mess- ur geti falið í sér dýpri boðskap og jafn- vel vakið fólk til umhugsunar um stöðu mannsins í þjóðfélagi morgundagsins. Einnig ræddi Ásdís við Michael Young, sem talinn hefur verið í forustu fyrir nýrri bylgju hönnuða í Bretlandi, en hann áformar að setjast að á Islandi. Kostun er bein þýðing á enska orðinu „sponsor- ship“ og þýðir það þegar tiltekinn aðili, fyrirtæki, stofnun, félag eða einstakling- ur tekur að sér með einum eða öðrum hætti að styrkja - kosta - óskylda starf- semi, yfírleitt á sviði lista, menningar, líknar- eða umhverfismála. Hávar Sigur- jónsson kannaði viðhorf nokkurra full- trúa lista- og atvinnulífsins til kostunar og hvaða sjónarmið ráða ferðinni. Mostur Sóllundir og Gulaþing er heiti á annarri grein Stefáns Aðalsteinssonar um slóðir forfeðranna í Vestur-Noregi. I þessari grein er lýst heimsókn í Mostur þar sem Þórólfur Mostrarskegg bjó, farið í Sóllundir þar sem Skallagrímur, Kveld- úlfur og Egill komu við sögu og að síð- ustu kannar Stefán Gulaþing. Forsiðumyndin er tekinn úr bók um þrykkimyndir og bókverk Dielers Rotbs 1949 - 1979 sem gefinn var út í tilefni sýningar sem nú stendur yfir í Albertina safninu í Vínarborg og fjallað er um í Lesbók. ÓLÖF SIGRÐARDÓTTIR FRÁ HLÖÐUM SÓLSTÖÐUÞULA Veltu burtu vetrarþunga vorið, vorið mitt! Leiddu mig nú eins og unga inn í draumland þitt! Minninganna töfratunga talar málið sitt, þegar mjúku, kyrru k\reldin kynda á hafí sólareldinn. Starfandi hinn mikli máttur um mannheim gengur hljótt, alnáttúru æða-sláttur iðar kyrrt og rótt, enginn heyi'ist andardráttur, engin kemur nótt. Því að sól á svona kveldi sest á rúmstokkinn, háttar ekki, heldur vakir, hugsar um ástvin sinn. Veit, hann kemur bráðum, bráðum, bjarti morgunninn! Grípur hana snöggvast, snöggvast, snöggt í faðminn sinn, lyftir henni ofar, ofar, upp á himininn. Skilar henni í hendur dagsins, í hjartað fær hún sting: Æ, að iáta langa daginn leiða sigíkring! Ganga hægt og horfa nið’r á heimsins umsnúning. Komast loks í einrúm aftw eftir sólarhring, til að þrá sinn unga unað, yndis sjónhverfíng! Ólöf Sigurðardóttir fró Hlöðum, 1857-1933, var skóld og kvenréltindakona sem orti um kvenlego reynslu og þró eftir frelsi og listsköpun. Fyrsta Ijóðabók hennar, Nokkur smákvæði, kom út 1888. AÐ GEFA VINNU SÍNA RABB MAÐURINN er fæddur til þess að vinna líkt og fugl- inn til þess að fljúga.“ Þannig komst Marteinn Lúther að orði þeg- ar hann var að kortleggja þátt vinnunnar í skilningi sínum á mannlegu eðli. Til hvers vinnur maðurinn? Svar hans - og reyndar það svar sem lá í loftinu á hans tímum - var á þá leið að vinnan væri manninum ekki aðeins nauðsynleg til þess að sjá sér far- borða og hafa í sig og á. Með vinnunni fengi hann einnig sjálfsmynd og auk þess gæfí hún lífí hans tilgang og merk- ingu. Rannsóknir sýna að þetta tvíþætta giidi vinnunnar hefur tekið talsverðum breytingum í nútímasamfélagi. Nú er það ekki aðeins vinnan sem skiptir máli í þessu sambandi heldur einnig frítím- inn. Eftir sem áður þarf maðurinn að sjá sér farborða með launaðri vinnu sinni. En frítíminn hefur hins vegar vax-' andi hlutverki að gegna við að gefa til- vist mannsins merkingu, þar hefur hann svigrúm til þess að gera það sem hann langar til hverju sinni. Ekki svo að skilja að menn hafi ekki átt sér frítíma fyrr á tímum. Félagssögulegar rann- sóknir sýna að langt fram eftir öldum hafi fólk haft mun meiri frístundir en nú. En þær voru annars eðlis, þær voru tengdari gangi náttúrunnar og jafn- framt fjölskyldu og samfélagi. í Mið- Evrópu virðist sem annar hver dagur hafi að jafnaði verið frídagur fram á 18. öld þegar iðnvæðing hefst en þá hafi frí- dögum snarfækkað og vinnan jafnframt tekið á sig allt annan svip en áður hafði verið. Margir óttast að frítíminn, sem áreið- anlega á eftir að aukast í náinni framtíð, verði ekki skapandi sem skyldi heldur verði honum í vaxandi mæli stjórnað af afþreyingaiðnaði og fjölmiðlum. Þar með glatast fólki dýrmæt tækifæri til þess að nýta sér frítímann til skapandi iðju. Launuð vinna er sem sagt eitt og frí- tími annað. Eg hef tekið eftir því í er- lendum tímaritum að sjálfboðaliðastörf af ýmsu tagi laða til sín sífellt fleira og fleira fólk. Þetta gildir um fólk á öllum aldri. Nýlega var auglýst eftir leiðsögu- mönnum og gæslufólki á vísindasafn í Þýskalandi. Ollum á óvart sóttu tugir há- menntaðra vísindamanna á eftirlauna- aldri um störfin sem sjálfboðaliðar. Framlag þeirra gerbreytti reyndar rekstrargrundvelli safnsins til hins betra. En um leið fengu þessir vísinda- menn tækifæri til að sinna hugðarefnum sínum áfram og láta gott af sér leiða. „Verður er verkamaðurinn launa sinna.“ Þessi fomu orð þekkja allir. Og engin ástæða til annars en taka undir þau. En á þessu máli er greinilega önnur hlið sem skiptir ekki minna máli nú en áður, jafnvel þótt tímamir einkennist af ofur- 'valdi markaðshyggju og auðssöfnunar. Hálaunamaðurinn, sem reiknar sér drjúg laun fyrir vinnu sína, leggur hana fram án endurgjalds í einhverjum félagsskap sem hann tekur þátt í. Þá er hann orðinn sjálf- boðaliði, hann er vissulega verður, launa sinna en hann hefur líka þörf fyrir að vinna án endurgjalds. Kannski er ástæðan sú að frítíminn verður sífellt mikilvægari til þess að láta gott af sér leiða. Flestir þekkja til starfa sjálfboðaliða. Hjá Rauða krossinum hér á landi starfa hundruð sjálfboðaliða, svipaða sögu er að segja um björgunar-, íþrótta- og slysa- vamafélög. Starf kirkjunnar hefur alla tíð að verulegu leyti verið borið uppi af sjálf- boðaliðum. Loks mætti nefna fjöldann all- an af klúbbum og samtökum á sviði menningar-, mennta- og líknarmála þar sem sjálfboðaliðar leggja fúslega fram vinnu sína. Þegar á heildina er litið kemur í Ijós að æði margt fólk vinnur sjálfboðastörf hér á landi, stundum einkum til þess eins að sinna eigin áhugamálum en stundum gagngert til þess að láta gott af sér leiða annarra vegna, þá er ástæðan hugsjóna- legs eða hugmyndafræðilegs eðlis. Oft fer þetta hvort tveggja saman. Sumir telja að sjálfboðaliðum fari fækkandi. Vera má að það gildi á einhverjum sviðum en þegai- á heildina er litið tel ég að svo sé ekki. Hins vegar má vel vera að sjálfboðaliðinn sé stundum dálítið ráðvilltur á tímum sem einkennast af markaðshyggju og sam- keppni. Fyrir hvað á að greiða og fyrir hvað ekki, hvers vegna skyldi sjálfboða- liðinn koma til starfa á einhverju sviði þegar hann hefur nóg við tímann að gera og hugsanlega væri hægt að fá launaða starfsmenn í verkefnið eða fá það greitt af opinberum aðilum? I sjálfboðastarfi felst hugsjón sem er samfélaginu mikil- vægt umhugsunarefni ef ekki áminning um að mannúðlegt og réttlátt þjóðfélag þrífst ekki aðeins á samkeppni heldur miklu heldur á jákvæðum, gefandi og skapandi viðhorfum. Er ekki eftir allt saman eitthvað gefandi við að vera gef- andi? GUNNAR KRISTJÁNSSON, REYNIVÖLLUM LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 20. JÚNÍ1998 3

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.