Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1998, Side 16
LEIKVERK Hugleiks í Harstad var Sálir Jónanna ganga aftur í leikstjórn Viðars Eggertssonar.
Ljósmyndir/Sesselja Traustadóttir
HÁTÍÐ þessi er opinber hátíð
Norræna áhugaleikhúsráðs-
ins, NAR, og er haldin fjórða
hvert ár. Einni sýningu er
boðið frá hverju Norðurland-
anna, íyrir utan heimalandið
og Finnland, sem fær að
senda eina á finnsku og eina á
sænsku. Hugleikur tók þátt í hátíðinni 1986 í
Reykjavík og hefur síðan tekið þátt í sam-
keppni um að fara sem fulltrúi íslands 1990 og
1994 en ekki hlotið náð fyrir augum dómnefnd-
ar. En núna tókst það, og eftir þindarlausa
vinnu við styttingar, æfingar og fjáröflun vor-
um við komin á staðinn og til í tuskið með leik-
ritið okkar, Sálir Jónanna ganga aftur, í leik-
stjóm Viðars Eggertssonar. Höfundar hand-
ritsins eru Ingibjörg Hjartardóttir, Sigrún
Óskarsdóttir og Unnur Guttormsdóttir. Höf-
undar tónlistar og söngtexta eru Armann Guð-
mundsson, Sævar Sigurgeirsson og Þorgeir
Tryggvason.
Leikritið er byggt á þjóðsögunni um sálina
hans Jóns míns, en öll meðferð sögunnar er
með þeim galgopa- og ólíkindablæ sem ein-
kennt hefur verk Hugleiks frá upphafí, krydd-
uð með þeim teiknimyndakennda ýkjustíl sem
Viðar grípur stundum til. Það var þvi að vonum
mikil eftirvænting í hópnum. Hvemig myndi
þessi kokteill ganga í vora norrænu vini?
Á eyjunni Hinn
Harstad er um tuttugu og þrjú þúsund
manna bær á stórri eyju, Hinnpya, miðja vegu
milli Bodo og Tromsp. Bæjarstæðið er fallegt,
lítil vík með byggð upp í hlíðamar beggja
vegna og fógur fjallasýn yfir til meginlandsins.
Gistiheimilið þar sem við dvöldum stendur á
Þrándamesi (Trondenes), fomum höfuðstað
héraðsins sem getið er í Heimskringlu. Þar
stendur kirkja síðan á þrettándu öld og spöl-
kom frá henni er minjasafn staðarins, afburða
fallega upp sett af landa okkar, Guðmundi
Jónssyni arkitekt. Sýningin rekur sögu byggð-
arlagsins frá steinöld til dagsins í dag á ein-
staklega lifandi og skemmtilegan hátt, enda
fylltumst við stolti af „okkar manni“ við að
koma þama við.
Frumsýningarskrekkur og fastir liðir
Fyrstur steig á sviðið norskur leikhópur,
skipaður heilbrigðum og þroskaheftum ein-
staklingum, sem sýndi leikgerð á Dýrheimum
Kiplings, eða kannski frekar á Skógarlífi Dis-
neys. Sýningin var íburðarmikil en einkenni-
lega líflaus, og vora skiptar skoðanir um það
hvort hún næði þeim markmiðum hópsins að
gefa fótluðum einstaklingum tækifæri á að fást
við leiklist á sínum forsendum. Þama sáum við
reyndar leikkonu sem heillaði okkur svo að við
buðum henni gestahlutverk í sýningunni okk-
ar, sem hún þáði.
Eftir opnunardaginn komst hátíðin í þann
takt sem hún hélst í allt til loka. Námskeið og
leiksmiðjur af ýmsu tagi frá tíu til eitt, umræð-
ur um sýningar gærdagsins frá tvö til fjögur
og svo leiksýningar milli fimm og ellefu. Leikið
var á tveimur sviðum í glæsilegri menningar-
miðstöð þeirra Harstadbúa, hver hópur sýndi
tvisvar sinnum, en hámarkslengd sýninga var
takmörkuð við rúman klukkutíma. Alls voru
sýnd þrettán verk á hátíðinni, auk sýninga frá
HUGLEIKUR
í HARSTAD
Norður-Evrópska leiklistarhátíðin 1998 var haldin í
Harstad í Noregi. Hugleikur tók þátt í hátíðinni með
Sálir Jónanna ganga aftur í leikstjórn Viðars Eggerts-
sonar. ÞORGEIR TRYGGVASON segir frá.
SÝNING Lettanna á Kennslustundinni eftir
lonescu var afburðagóð, án efa sú eftir-
minnilegasta á hátíðinni.
Norðurlöndunum voru Eystrasaltslöndin með
að þessu sinni, auk einnar sýningar frá Rúss-
landi.
Á sunnudegi var farið í stutta siglingu um
nágrenni eyjarinnar á seglskútunni Anne Rog-
de, sem er stolt heimamanna enda elsta
seglskúta heims sem enn er í notkun. Að sjálf-
sögðu var þetta einmitt staður og stund til að
rifja upp öll dásamlegu írsku þjóðlögin sem
Jónas heitinn Arnason íslenskaði svo eftir-
minnilega og standa íslenskum áhugaleikara-
hjörtum nær en önnur lög. „Hífum í bræður,
allir sem einn“, kyrjuðum við meðan einn úr
okkar hópi hjálpaði til við að draga upp segl.
Og svo fylgdu öll hin lögin á eftir.
SAMHLIÐA leiklistarhátíðinni var haldið Nor-
rænt ungliðaleiklistarnámskeið. Afrakstur
þess mátti meðal annars sjá í götuleik-
sýningu á götum Harstadsbæjar.
Þegar í land var komið hófst undirbúningur
sýningarinnar fyrir alvöru. Við byrjuðum með
textarennsli sem sannfærði okkur um að leik-
hópnum hafði ekki einungis tekist að muna
textann síðan sýningum lauk í vor, heldur jafn-
framt að gleyma þeim setningum sem hafði
verið fómað við styttinguna. Næst var að huga
að aðstæðum. Nokkur óvissa hafði ríkt með á
hvoru sviðinu við yrðum, en nú hafði Viðar tek-
ið af skarið og ákveðið að stóra sviðið hentaði
okkur betur. Oneitanlega fór um suma leikar-
ana þegar við skoðuðum það betur, enda er
þetta þúsund manna salur. Möguleikhúsið sem
hýsti sýninguna á íslandi tekur rétt um hund-
rað manns í sæti. Ekki dró það úr áhyggjum
okkar að á báðum sýningunum sem við sáum
þar áður en kom að okkur voru hljóðnemar
notaðir til að magna upp bæði tal og söng. Var
það virkilega nauðsynlegt? Og ef svo væri,
hvemig ætluðum við að leysa það á þessum
átta tímum sem við höfðum til umráða áður en
tjaldið yrði dregið frá?
Komið að okkur
Þegar sýningum dagsins lauk og danski hóp-
urinn hafði fjarlægt sína leikmynd af stóra
sviðinu hófumst við handa við að koma okkur
fyrir, hagræða hliðartjöldum, stilla upp hljóm-
sveitarpalli aftast á sviðinu og gera við
skemmdir sem höfðu orðið á leikmyndinni í
flutningunum. Við þessir áhyggjufullu fengum
tækifæri til að prófa hljómburðinn og komumst
að því okkur til mikils léttis að hann yrði ekki
vandamál.
Snemma á mánudagsmorgun hófst Árni
Baldvinsson, ljósahönnuður sýningarinnar,
handa við að stilla sín tæki, og lauk því verki
upp úr hádegi. Þá var leikhópnum ekkert að
vanbúnaði til að hefja æfingu, þá einu á nýju
sviði í þessum stóra sal.
Æfingin tókst stóráfallalaust. Á einum stað
þurfti að breyta útgönguleið Kölska til að
vinna tíma til búningaskipta, en annars var
okkur ekkert að vanbúnaði. Og eftir að við
höfðum sett gestaleikarann okkar inn í sitt
hlutverk var ekki annað að gera en að slappa af
og bíða.
Fljótlega eftir að sýningin hófst fundum við
að þetta ætlaði allt að fara á besta veg. Við
skynjuðum sambandið sem myndaðist milli
okkar og áhorfenda, fundum að það var hlustað
á hvert orð og hverri athöfn gaumur gefinn.
Hlátrar vora tíðir og innilegir, gat virkOega
verið að þau skildu það sem fram fór?
Að sýningu lokinni ætlaði síðan allt um koll
að keyra. Lófatak og bravóhróp fylltu salinn,
fólk reis úr sætum og fagnaði okkur. Að tjalda-
baki voru Rússamir, sem áttu næstu sýningu,
brosandi út að eyrum og kallandi bravó! bravó!
Leikstjórinn þeirra lýsti ánægju sinni í löngu
máli við Viðar Eggertsson, en var of mikið
niðri fyrir til að gefa túlknum sínum tækifæri
til að koma innihaldinu til skila, sem gerði svo
sem ekkert til. Hálfdösuð skjögraðum við upp í
búningsherbergin, sæl og þreytt, með óljósan
grun um að eftir um einn og hálfan tíma þyrft-
um við að endurtaka leikinn.
Það vai- heldur enginn tími til að slappa af,
því sýning rússneska hópsins var að hefjast og
af henni vildum við alls ekki missa. Það var líka
eins gott því hún var einn af hápunktum hátíð-
arinnar, ótrúlega kraftmikil, litrík og fagmann-
lega leikin, hvergi dauður punktur. Þó að rúss-
neskan vefðist fyrir okkur flestum var nóg fyr-
ir augað og eyrað að njóta þessa klukkustund.
Og enn var fyllsta ástæða til að standa upp og
hrópa bravó.
Seinni sýningunni okkar var tekið eins og
þeirri fyrri, þó leikhópnum fyndist farið að síga
á seinni hlutann í orkugeymunum. Langur og
erfiður dagur að baki, dagur sem Hugleikarar
gleyma seint.
Uppslceran
Við vorum fæst snemma á fótum á þriðju-
dagsmorgni, nema kannski þeir sem gengu
ekki til náða fyrr en að afloknum morgunverði.
16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 3. OKTÓBER 1998