Lesbók Morgunblaðsins - 14.11.1998, Blaðsíða 11

'
EYJÓLFUR J. Eyfells: Dettifoss, 1941. Olía, 74x97.
SVEINN Björnsson: Sigla himinfley, 1968. Olía,130x155.
ið frá vinstri: Pétur Friðrik Sigurðsson, Helga
n Björnsson. Aftari röð: Sigurður Kr. Árnason,
i og Jón Gunnarsson.
PÉTUR Friðrik Sigurðsson: Eyjafjallajökull, 1955. Vatnslitir, 60x75.
félagsins um atkvæðisrétt félagsmeðlima.
Hann taldi ekki æskilegt að bera fram mótmæli
vegna sýningarinnar í Danmörku, en okkar fé-
lagi var ekki gefinn kostur á að taka þátt í
henni.
Fundargerð sama árs ber með sér að Mynd-
listarfélaginu var neitað um að ganga í Banda-
lag íslenski-a listamanna. Pað reyndist vonlaust
fyrir snillinga eins og Finn Jónsson og Gunn-
laug Blöndal að berja þar að dyrum...
Þessi hópur myndlistarmanna var yfirleitt
útilokaður frá samsýningum erlendis, þrátt fyr-
ir bjartar vonir í upphafí félagsins. Og það var
ekki mikið um það að ríkið keypti myndir eftir
þessa menn, eftir að öflin frá síðari hluta
fímmta áratugarins urðu ráðandi í íslenskri
menningu.
Sagan er skrifuð af sigurvegurum eins og all-
ir vita og þeir hafa einstakt lag á því að gera
sjálfa sig og sína menn mikla og láta aðra
ris, Brautryðjendur Evrópulistar á 20. öld.
SIGURÐUR K. Árnason: Norðurljós, 1963.
Olía, 95x60.
EGGERT Guðmundsson: Portret af Guðmundi
Kamban, 1947, 100x74
hverfa. Sjálfsagt hafa verið í þessum hópi mis-
góðir listamenn. Sjónarhornin eru mörg. Að
mínu viti voru þetta allt frambærilegir lista-
menn sem tóku störf sín alvarlega. Og í hópi
þessara manna voru óumdeildir snillingar sem
urðu á þessum tíma að gjalda lífsstefnu sinnar.
Islendingar hafa enn ekki eignast neinn dýran
og heimsfrægan málara. En ég hygg að í þess-
um hópi hafi verið slíkur maður. Eg held að ís-
lendingar hefðu getað eignast dýran og heims-
frægan málara ef þeir hefðu viljað. En þeir
vildu það ekki. Ekki á þessum tíma. Þeir komu
beinlínis í veg fyrir að svo gæti orðið af menn-
ingarpólitískum ástæðum. Á ég hér við Finn
Jónsson. Finnur var snemma á öldinni í litlum
hópi evrópskra málara sem síðar voru taldir
brautryðjendur evrópskrar myndllistar á okkar
öld. Hver einasti þessara manna öðlaðist
heimsfrægð og málverk þeirra allra urðu dýr.
Já, þeir öðluðust allir heimsfrægð, nema Finn-
ur Jónsson. Ástæðan var ekki sú að Finnur
væri ekki jafnsnjall málari og þeir, heldur hin
að þessir málarar áttu allir þjóð sem reyndi að
lyfta sínum béstu mönnum. Finnur Jónsson átti
ekki slíka þjóð, ekki þá. Hún kom beinlínis í
veg fyrir það að hann hlyti alþjóðlega viður-
kenningu sem honum bar.“
Ennfremur segir Gunnar Dal í formálanumn:
„Það má kalla þennan hóp listamanna utan-
garðsmenn en það er ekki nema hálfur sann-
leikur. Langflestir þessara manna nutu hylli al-
mennings og þeir seldu myndir sínar síst verr
en aðrir og flestir þeirra lifðu þokkalegu lífi af
list sinni, sumir mjög góðu...
Öfl þau sem byrja að taka völdin í á Islandi
á fjórða áratugnum voru yfirleitt vinstrisinn-
uð. Kjarni þeirra vai- marxismi. Og það voru
sjónarmið marxismans sem voru ríkjandi. Af-
staðan til málara sem voru þeim öndverðir ►
SIG ÚTILOKAÐAN
h
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 14. NÓVEMBER 1998 1 1