Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1999, Síða 19

Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1999, Síða 19
LAUSN Á VERÐLAUNAGÁTUM C ARA 4EN&.I £ ^Él Á© F L£$T K Á «ói V\«*N **\ BVt«k ©Vr Loc. i M VERÐLAUN Sigiíður Jónsdóttir, Smáragrund 17, Sauðárkróki, 20.000 kr., HLUTU: Gylfi Freyr Guðmundsson, Lækjarbergi 8, Hafnarfirði, 15.000 kr. og ÁÍfheiður Steinþórsdóttir, Ljósheimum 7, Reykjavík, 10.000 kr. LAUSNIN er: Sameining sveitarfélaga hefur verið ofarlega á baugi undanfarin ár og bara gengið vel að flestra mati. Vekur furðu að mjög erfiðlega gengur að fá nafn á fjölmennari byggðarlögin. LE ir RClli- aiiDQ£> K'/Ói.o HUC- OOOID s\ru FLANA Tkf.yn Vélta OÝH 4uf> EflF- l©Afl IfllKlDA F-rur? Beft RLAK AF KLK-91 M. | 5 K A 4 A F X A R í> A R 5 S fc A F Uí )ákg FL- 'CM X L F A N A ÚNLTU S 4 SHÍvDI ie> F A r T 1 tónn MÁofO F A HVíCkú RÓFA T L A R B'ara FUMK A L 35 A brtÁTr* /ALAC f? A 4 A s r /ál- 'ÖC.- u« 6 K A T r A R Tí'E or»A- nM>m L e R K i ÍKCL- ú-j.f r«i A f> A N Tiw- K««<S r l N A Bo« R'AM - FUCMMN N A F A R Formí A r A K ?ét.Au ÚAPue K A i' IKCMMl Hdess 'ÍK.TLK E R. N A 4 N A ÍÍOMOAR Ú<6«o< i L L A R w'crt'-rG c FlSKI- SKlP A Í5 u r A r FíÁWK 4 'l 1? U 4 U R £> LA tik Htt OC. HVAfl hTjTÁ O R 1 r t R ÓECI Ab SVSIL- Úflpi Áúofr- A< N n c. T A R TADUfl A R A r U N 4 A -T«és N £> T Speli Á Rucl 4 R A U T U & N KÍÓ6U ( víóYfufl R i £> HIOuC iTÓPu FAuri X R A N 4 U S ■ A «.1KKS< KýrA.y* R fo N A N A KOUA ALL- WIKHC N l F T BoCÐ- AMOI 5 MANMS,- NAPN ECNINA A R J K O R Nl ir'o - MCrtxi CaUCLIN n 1 £> Kl'o k" ’ý'FA K Æ N R'tKU- LetAfl IASMMI 'O T K. P A (? PoV- r/icA N1 1 ■ 4 rii8ciú<. /iUltlíJfl B 4núi\fl ITctrn- N A 4 A R giLi- •VAL-A- fo L A T A R Pi Ílo'ti* BYRCINfl 1 L ALOA H R II O N N ° í’4 X R N E S SKÍrutf 45 4uo STÁ-tAt Bo TN R A DflJKK- UR 1» O L HiúDe/( Hljóð- FKA\ F \ í> L A OSKA« H<eo X R N A R UoKKu< S U N| •fArpi VcflK- FAfl| N £ 4 L A firÓK- A T I iTúcm iue T 'A T A ÍKfllF- A«AUA R t T A R A N A ARCAH R 5'JiK F Lf\wc- 4 \ R H 1 S T fmn B NUkra ífAKFS ÍILTIUN N A U R A ÍOflCAtH \J«TAN 4 A L T -Tv£l« eims N N n ah A N VCfl- ALOAC VANUJ AlNOIHH R B y N 15 U R MT oL A F A R Hamí - Æ. R DAPRR A N C. U R V n R Tv»'l - Hujópl fKfin B 1 kjaiík- WUIAA R A 4 A R Htf- VCTis A K b S> FpfllM #MlD fnCúMI fc €> T A N s KAflL- PVK. S <? 1 N1 1 L L IíUkar S5 B I 4 A R Elska NÆLTl A N N O ÞefA AF 5«lU N A 4 A pu-iwú IkeiÐ 1 L L 'íl'AT tXcCL íkLTA F A T DA'",lT ím’aohd Bl'om D A 3u«r iTARtœ TJÓRM í" dvT r U N N U N A Hmcis- am T íílPIK 3 A N A R PÓLAM SlfiAiM N h & S t N N TÓK ÍOÍAVI M A M IXsTdp. 1 ua H A 4 u R Fhcl PULlM L fo A FLÍÓr FAflMI HAFM F L A N A L X> U * r IKuumw 1 ML 'A N A R bílFAÚ LCÍ.A F A S r X X R N A £> 1 R N1 FuflL- IHH s f> MKrr- . *U>f U*f AP Boce>A L A M A £> >(1011« tVNifl. T R t KKOPF NU5A N A 4 CíflAÍ - ÍVLLA T b Klaf MÁlFWK O K U N TaliM Á L 1 r 1 N HLAUM iAK 1 Fíóil 4 A N 4 U R JSÓK- fTATufl C* £ R R íim- hl n R fo L l N A kcaf r “A A F L H uwt- -MJJPJ. RÉlKÍA 4 R 'I 6 l R Æ CR-CI- LC6AM 4 R A N? A N FAU.A Otorur ■i HÉVTu« P e K L A T b R ÍlÁTijj tóhh K e 1? l Í> íéft BFTIK 1 i> A R 5ToH H A F ÍJgKiT ■ + OHdum fo r 'o 5 X L u N1 FftMM ÉFHI Aí A TA LA« IUA UM N 1 $> R A R DtAUTH Hkmh' A® R A K R A L A £) A R Elswa h N M VERÐLAUN Helga Steinarsdóttir, Hvoli, Dalasýslu, 20.000 kr., HLUTU: Bragi Hannibalsson, Hvassaleiti 3, Reykjavík, 15.000 kr. og Dóra Hartmannsdóttir, Möðruvallastræti 6, Akureyri, 10.000 kr. NORRÆNT EYRNAYNDI TONLIST Sfgildir diskar LARSSON -SÖDERLUNDH Lars-Erik Larsson: Fiðlukonsert op. 45; Smá- konsertar f. fiðlu, básúnu og kontrabassa op. 45 nr. 8, 7 & 11. Lille Bror Söderlundh: Smá- konsert f. Óbó. Leo Berlin, fiðla; Fflharmóníu- sveit Stokkhólms u. stj. Sigs Westerbergs (verk 1-2). Christer Torgé, básúna; Orebro-kammer- sveitin u. stj. Lennarts Hedwalls. Luigi Os- soinak, kontrabassi; Alf Nilsson, óbó; Kammer- sveit Fflharmóníunnar (verk 4-5). Swedish Society Discofil SCD 1056. Upptaka: ADD[?], Stokkhólmi 9/1976 (verk 1) & 5/1977 (v. 2); Örebro 9/1973 (v. 3); Sth. 4/1965 (v. 4) & 6/1969 (v. 5). Útgáfuár: 1998. Lengd: 73:44. Verð (12 tónar): 2.000 kr. astur fyrir vísna- og dægurlagasmíð, og það heyrist í Óbósmákonsert hans frá 1944, þótt vandaður sé að öðru leyti. Þrátt fyrir erfiðan óbópart ber verkið í heild skondinn keim af gamaldags sumarsælu-kvikmyndatónlist, sem kann að stafa af því að alþýðuhöfundur- inn þjóðsæli hafi látið ginnast af „nýstár- leika“ samtímadjassins - en það er einmitt nýstárleiki gærdags sem fyrst gengur úr sér. Hvað sem því líður er spilamennskan hér sem annars staðar á diskinum í góðum hönd- um - e.t.v. burtséð frá stundum hálíldökkum * kontrabassaleik Ossoinaks í op. 45,11, enda langt um liðið síðan 1965 og spilstaðall orðinn hæm. Upptökurnar eru merkilega hreinar fyrir þetta gömul segulbönd, þó að gi-eina megi töluvert rum (hk.; ,,rumble“) í ein- leikskadenzum Berlins á miklum styrk. „NORDEN er i orden.“ Hin fleygu orð )it- höfundarins eiga sannarlega víðar við en á bókmenntasviðinu. Því oftar sem maður kemst í norræna hljóm- diska - og sem betur fer virðist þar um heldur batn- andi garð að gresja í diska- búðum en var til skamms tíma - verður deginum ljósara, að „Móðurskaut þjóðanna" (orð Jordanesar sagnaritara) er síður en svo sá útkjálki nesja- Lars-Erik mennsku sem amerísku- Larsson skotnir uppar vilja vera láta. Öðru nær. Því meir sem maður kafar ofan í tónafurðii' frændþjóð- anna í landsuðri frá síðustu tæpum tveim öld- um hlýtur maður að undrast hvað þessar fáu milljónir hafa framleitt, ekki aðeins að magni miðað við fólksfjölda, heldur líka að gæðum og frumleika. Jafnvel í samanburði við sígilda tónrisa hins þýzkumælandi heims, einkum frá ofanverðri 19. öld og fram á okkar dag. Diskadæmin að þessu sinni eru til marks um þetta. Og kannski segir líka sína sögu, að hagvanir landar þýzku stórmeistaranna eru farnir að gefa norrænni tónlist meiri gaum en áður. Gildir það a.m.k. um CPO-útgáfuna þýzku í seinna atriði dálksins, en á þeim bæ hefur orðið vart við stóraukinn áhuga á skandinavískum tónsmiðum, ef marka má út- komur síðustu ára. Um „Swedish Society“-diskaforlagið sænska veit ég lítið annað en að það er rúmr- ar hálfrar aldar gamalt og virðist einbeita sér að rjómanum úr eldri upptökum, auk lítils en vandaðs djassvöralista með stjörnum á við Alice Babs. En að því er bezt verður séð á fyrirtækið, enn sem komið er (þótt furðulegt megi heita), tilkall til nýjustu hljóðritunar á diski á Fiðlukonsert Lars-Erik Larssons, og er sú frá 1976 með þáverandi konsertmeist- ara Stokkhólmsfílharmóníunnar, Leo Berlin, í einleikshlutverki. Þvi furðulegra er þetta sem verkið er talið meðal höfuðtónsmíða Svía fyrir fiðlu. En hvað sem því líður, þá stendur hin brátt aldarfjórðungsgamla upptaka vel fyrir sínu, ekki sízt fyi'ir þá sök, að Berlin er greinilega enginn aukvisi meðal fiðluleikara, og hljómar í fljótu bragði sem fullkominn jafnoki Arves Tellefsens vestan Kjalar, þó að ég hafi enn ekki heyrt útgáfu hans á sama verki. A.m.k. virðast tæknimenn ekki hafa talið að hann hefði neitt að fela, þvi sólistinn er að jafnaði mjög framarlega í upptökunni, og kannski ívið um of. Hitt skiptir þó mestu máli, að Fiðlukonsertinn frá 1952 er sann- kölluð jarknasmíð; nokkru villtari en unn- endur hjarðsælu-hliðar Larssons eiga að venjast, enda frá þeim árum er hann leitaði nýrra leiða, m.a. í 12-tóna aðferðinni, en engu að síður í meginatriðum nýklassískt verk, þrátt fyrir sérkennilega samstíga raddfærslu og þrástefjatækni. Hinir tólf smákonsertar (,,concertini“) Larssons fyiir jafnmörg helztu hljóðfæri sin- fóníuhljómsveitarinnar með strengjasveit voru samdir 1953-57, þegar Lars-Erik var eftirlitsmaður ríkisstyrktra áhugamanna- hljómsveita. Verkin gera þar af leiðandi mun minni kröfur til strengjasveitar en einleik- ara. En það sem kemur á óvart er, að þessi innblásnu smáverk hefja sig langt upp fyrir venjulega áhugamannatónlist, og nær heil- steypt og tær nýklassík Larssons óvíða meiri áhrifum en einmitt þar. Lille Bror Söderlundh (1912-57) var kunn- A. HAMERIK - N.W. GADE Asger Hamerik: Sinfónia nr. 6 „Spirituelle“ op. 38 í G. Niels Wilhelm Gade: Nóvellettur op. 53 í F og op. 58 í E. Þýzka kammerakademian í Neuss u. slj. Johannesar Goritzkis. CPO 999 516-2. Upptaka: DDD, Köln, 2/1997. Útgáfuár: 1998. Lengd: 71:11. Verð (12 tónar): 1.800 kr. ASGER Hamerik (1843-1923) var sigld- astur danskra tónskálda á 19. öld. Hann fór * fyrst til Lundúna, síðan til Hans von Bulows í Berlín, lærði orkestrun hjá ekki amalegri kennara en Berlioz í París, dvaldi síðan í Vín, en fór þá vest- ur um haf og byggði tón- listarlíf Baltimoreborgar í Bandaríkjunum upp frá grunni næstu 27 ár sem rektor Peabody-tónlistar- háskólans. 1898 sneri hann loks heim til Kaupmanna- # hafnar, þar sem hann lagði tónsmíðar að mestu á hill- una, þótt virtur væri jafnt af kollegum sem almenn- ingi. Sonur hans Ebbe varð eitt fremsta tónskáld Dana á millistríðsárum. Hamerik samdi alls sjö sinfóníur, og er nr. 6 þeirra mest flutt í dag. Hún var samin í Vesturheimi og er sérstæð fyrir að vera hrein strengjasveitarsmíð. Það kom til af verkfalli blásturshljóðfæraleikara í Baltimore um sama leyti, og því að Hamerik hafði ekki geð í sér til að bíða þess að aðiljar vinnumarkaðarins næðu saman. Fyrir bragð- ið ber verkið jafnframt nokkur einkenni dívertimentós. Það er léttara yfir því en öðr- um hljómsveitarverkum Hameriks, og getur áferðin minnt á Dvorák (sérstaklega í I. þætti) og jafnvel svolítið á Mendelssohn (II. og III.), þótt lag- og hi-ynferli sé hvassara. Bráðskemmtilegt og skýrt formað verk í sér- deilis hrífandi snarpri túlkun Neuss-akadem- íunnar. N.W. Gade (1817-90) var heimsþekktasti sinfónisti Danmerkur á öldinni sem leið, kunnur fyrir samstarf sitt með Mendelssohn í Leipzig í byrjun ferilsins, enda upp frá því undir sterkum áhrifum frá þýzka róman- tíkernum. Hinar tvær fjórþættu „Nóvellett- ur“ Gades frá 1874 og 1883 koma hins vegar verulega á óvart, sérstaklega sú fyrri, þar sem Gade gerist óvenju tjáningarsnarpur og innblásinn miðað við fremur blíðlynda ímynd > sína. Þjóðverjarnir í Neuss koma þeirri snerpu til skila með afar samstilltum og dýnamískum leik. Meðal beztu dæma um það er fúgaða „Tokkatan“ í op. 53 á rák 8 (IV.; Allegro vivace) sem beinlínis iðar af orku. I op. 58 vegur fágunin þyngi-a en snerpan í þykkum 7-rödduðum rithætti, en annars eru bæði verkin forkunnai’vel skrifuð fyrir strengjasveit og víða hreinasta eyrnayndi. Þjóðverjarnir ungu leika eins og hugur stjórnandans, sem byggt mun hafa sveitina upp frá stofnun hennar 1978, enda Akademí- an nú meðal fremstu strengjasveita í Ewópu. Upptökurnar frá CPO hafa með réttu gott^ orð á sér, og þessar eru engin undantekning, þó að mætti kannski óska sér hljóðnemann ögn fjær stjórnandum - gömlum sellista, sem fylgir fordæmi Casals og „umlar“ óþarflega hátt fram í á kyrrlátustu köflum. Ríkarður Ö. Pálsson LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 23. JANÚAR 1999 19

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.