Lesbók Morgunblaðsins - 27.11.1999, Blaðsíða 6

Fl WSK HONNUh) I
NUTIÐ OG FRAMTIÐ
EFTIR
KARÓLÍNU EINARSDÓTTUR
Finnar eiga heimsfræga
hönnuði, en við tímamót
eins og aldamót og
órþúsundaskipti er tími til
naflaskoðunar, horfa
bæði yfir farinn veg og til
framtíðar. Á sviði hönn-
unar hafg menn velt því
fyrir sér hvort hlutverk list-
iðnaðarfólks og hönn-
uða, sem vinna frekar ó
sviði lista en tækni, sé að
breytast og hvortóherslur
ó þjóðareinkenni séu að
hverfa.
FRÉTTIR af frama Nokia-far-
símarisans hafa opnað augu
fólks fyrir finnsku hugviti og
hönnun sem átti mikið blóma-
skeið á áratugunum um og eftir
seinni heimsstyrjöld. Það
blómaskeið var þó fyrst og
fremst í arkitektúr, húsgagna-
og listhönnun sem nú hafa aftur vakið alþjóða
eftirtekt.
Eftir töluverða lægð á níunda áratugnum
og sérstaklega byrjun þess tíunda er nú mikil
sókn bæði á sviði hátækni- og listhönnunar
sem nú býr vel að þeim grunni sem áður var
lagður. Fall sovétmarkaðarins var töluvert
áfall og kreppan sem í kjölfarið fylgdi var
ekki til hvatningar á sviði hönnunar. Atvinnu-
leysið í byrjun tíunda áratugarins mældist
um 20% hjá hönnuðum og allt upp í 50% hjá
arkitektum í Finnlandi. Sú staða hefur sem
betur fer breyst mikið til batnaðar enda hafa
Finnar lagt mikið kapp á að hlúa að menntun
og rannsóknum í tækni og hönnun og litið á
hönnun sem mikilvægan þátt í velgengni
sinni á mörkuðum utanlands og eitt af flagg-
skipum finnskrar menningar. Eðli málsins
samkvæmt njóta góðir hönnuðir því virðing-
ar í Finnlandi sem e.t.v. er sambærileg við
stöðu rithöfunda hér á Islandi, menn eins og
Alvar Aalto og Kaj Frank eru nánast guðleg-
ar verur þar í landi. Það má því gera því
skóna að ekki sé að öllu leyti auðvelt að vera
ungur hönnuður í landi þar sem hefðin er svo
sterk og fyrirmyndirnar ekki af lakara tag-
inu.
Eitt helsta vandamál ungra finnskra hönn-
uða í dag er þó af öðrum toga. Það er sú stað-
reynd að fyrirtæki í Finnlandi eru annað-
hvort risavaxin alþjóðafyrirtæki eða mjög
smá og skortir þekkingu og getu til að nýta
sér hönnuði og koma hlutum í framkvæmd.
Stefan Lindfors, einn þekktasti unghönnuð-
urinn í Finnlandi í dag, bendir einmitt á þetta
vandamál og segir að vissulega séu mjög góð-
ir hönnuðir starfandi og mikil þekking fyrir
hendi í iðnaði og ætti því að vera hægt að
framleiða enn fjölbreyttari hágæða vörur.
Hinsvegar þurfí hönnuðir oft að leita út fyrir
Jandsteinana eftir framleiðanda og dreifinga-
raðila til þess að koma „metnaðarfullri" vöru
á framfæri. Það hafa menn hinsvegar verið
að komast upp á lag með nú síðustu ár og þá
sérstaklega í húsgagnaiðnaði. Hönnuðir hafa
sjálfir lært sitthvað í markaðsfræðum og fá
Atlas: Harri Koskinen/littafa.
Fljúgandi teppi: llka Suppanen/Snowcrash.
oft á tíðum mun betri undirtektir utan land-
steinanna. Lindfors hefur sjálfur haft heppn-
ina með sér frá því hann útskrifaðist frá
Hönnunarháskólanum í Helsinki (Univerity
of Art and Design Helsinki) 1988. Hann
starfar nú jafnhliða á vinnustofum sínum í
Helsinki og New York. Hann hefur nýlega
hannað kaffistell fyrir Arabia, mataráhöld
fyrir Hackmap, og munstur og fatnað fyrir
Marimekko. í Bandaríkjunum hefur hann
einnig haslað sér völl sem listamaður og gert
m.a. skúlptúra fyitr Mercer Hotel í SoHo og
Swatch fyrirtækið vegna ólympíuleikanna í
Atlanta. Fyrir nútímalistasafnið Kiasma í
Helsinki, sem var formlega opnað fyrir rúmu
ári, hannaði hann barnastóla sem minna á
skordýr og hafa frekar listrænt gildi heldur
en mikið notagildi.
Eitt athygliverðasta dæmið um mikilvægi
markaðsfræðinnar fyrir hönnuði er að finna
hjá hópi sem kallar sig Snowcrash. Þessir
finnsku strákar sýndu afrakstur sinn 1997 á
hinni árlegu Mílanó-sýningu, sem er ein hin
stærsta á sviði húsgagnahönnunar með um
2.000 sýnendur og tugi þúsunda gesta. Eftir
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 27. NÓVEMBER 1999