Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.2000, Blaðsíða 4

I
4
Ljósm.: HjálmarR. Bárðarson.
Hafís við Vestfirói. Þessi sýn er sögð hafa orkað svo sterkt á Hrafna-Flóka að hann nefndi landið eftir ís. Greinarhöfundurinn telur að það sé mjög málum blandið.
HVERS VEGNA HEITIR
LANDIÐ OKKAR ÍSLAND?
EFTIRÆGI GEIRDAL
Nafngift íslands er tengt nafni Jesú vegna þess að í
gamal-írsku er það skrifað ís(s)u og það er verðugt
verkefni fyrir kristnihátíðarnefnd að vinna að þeirri
kynningu í tengslum við árþúsundaskiptin.
AÐ hefur löngum vafist fyrir
mönnum, bæði lærðum og leik-
um, hvers vegna þessu fallega
landi var í upphafi valið svo
kaldranalegt nafn. Samkvæmt
mínum, frekar lítilfjörlegu at-
hugunum, getur verið ákveðin
skýringþará.
Það er ákveðin staðreynd, sem hefur sýnt
sig og sannað í aldanna rás, að þeir, sem upp-
götva ný lönd gefa þeim eitthvert nafn annað-
hvort þegar þeir berja þau fyrst augum eða
þegar þeir stíga fæti á fast land.
Þegar Leifur Eiríksson fór í sína landkönn-
unarferð í vesturátt, gaf hann öllum þeim
löndum nafn er hann fann, ýmist þegar hann
sá þau eða þegar hann hafði kynnt sér þau
nánar og oftast var það tengt útliti eða land-
gæðum.
í Landnámu er sagt frá að Naddoddur vík-
ingur hafi fyrstur fundið landið og nefnt það
Snæland, vegna þess að snær mikill hafi fallið
á fjöll. Þetta er samsvarandi venjunni að gefa
einhverju nafn eftir atburði, kostum eða göll-
um.
Næstur til þess að uppgötva landið er Garð-
ar Svavarsson. Hann fer að ráði móður sinnar
að leita Snælands og siglir umhverfis landið og
uppgötvar að það er eyja. Þrátt fyrir að þá
þegar sé búið að gefa landinu nafnið Snæland
og Garðari sé kunnugt um það, er landinu gef-
ið nafnið Garðarshólmur.
Það er einkennilegt, fyrst á annað borð
þurfti að klína einhverju öðru nafni á landið, að
ekkert annað hafi komið upp í hugann eftir alla
þá stórkostlegu landfegurð og furður, sem
hljóta að hafa borið fyrir augum, hringinn í
kringum landið.
Næstur í röðinni er Hrafna-Flóki Vilgerðar-
son. Hann fer að leita að Garðarshólma, þann-
ig að hann veit ekki aðeins um það nafn á land-
inu, heldur má líka gefa sér það að hann hafi
vitað um nafnið Snæland. Hann kemur að
landinu austanmegin, við Horn, alveg eins og
Garðar Svavarsson og siglir vestur um
Reykjanes og sér eins og Garðar hvar Snæ-
fellsjökull blasir við i allri sinni dýrð og önnur
kennileiti, sem verða á leið hans alla leið vest-
ur í Vatnsfjörð við Barðaströnd
Hann virðist hafa tekið land að sumri til, því
sagt er að allt kvikfé þeirra hafi drepist um
veturinn vegna heyleysis. Allan veturinn
þrauka þeir og þrátt fyrir harðan vetur og að
vorið varð líka kalt er það þá fyrst að Flóki
gefur landinu nafn upp á nýtt og nefnir það ís-
land. Hvílík andagift og hugljómun!
Allt í einu uppljúkast augu hans fyrir feg-
urðinni, sem landið hefur upp á að bjóða. Þrátt
fyrir fegurð Snæfellsjökuls og snjóþyngslanna
í Vatnsfirðinum og nágrenni, sem hefðu getað
gefið staðfestingu á nafninu Snæland, kemur
hann með nafnið ísland. Öllu réttara hefði ver-
ið nafnið Isaland, fyrst honum ofbauð svona
vetrarhörkurnar, eins og Isafjörður hefur ver-
ið réttilega nefndur.
Fyrstu landnemarnir
Fyrstu sagnir um byggð er allt frá fjórðu
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 22. JANÚAR 2000