Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.2000, Side 7

Armando Mora og Audrey Stottler í Turandot.
EFTIRMINNILEG TURANDOT
IKONUNGLEGA
TURANDOT er ævintýrið um ís-
prinsessuna sem bráðnar í hita
ástarinnar. Sagan er þó ekki að-
eins sól og hunang, því sigur ást-
arinnar krefst blóðfómar og er
því engin sætmulla. Ópera
Giacomos Puccini um kínversku
prinsessuna Turandot er byggð á
ítölsku leikriti frá 18. öld, sem hugsanlega er
byggt á sögu úr Þúsund og einni nótt.
Yfir óperunni hvílir austurlenskur ævin-
týrabragur, sem gefur næg tækifæri til stór-
fenglegra tilþrifa í sviðsetningu. Turandot og
Aida Verdis eru kannski þær tvær óperur,
sem bjóða upp á mest sjónræn tilþrif, ekki síst
vegna þess að í þeim eru margar fjöldasenur.
Enduruppsetning
Konunglega leikhússins
á Turandot eftir Giacomo
Puccini er eftirminnileg
upplifun, segirSIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR sem brá
sér á sýninguna.
Uppsetning á Turandot er ærið viðfangs-
efni, því bæði er óperan mjög viðamikil og
eins eru hlutverkin einkar krefjandi, ekki síst
titilhlutverkið. I uppsetningu Konunglega
leikhússins er það bandan'ska söngkonan
Audrey Stottler í hlutverki Turandot, sem
ljær sýningunni glans og danska söngkonan
Elsebeth Lund snertir hjartastrengina sem
ambáttin Liu.
Turandot er sagan af prinsessu, sem getur
ekki gleymt hrakförum formóður sinnar í
ástamálum og strengir þess því heit að giftast
aðeins þeim prinsi, sem getur leyst þrjár gát-
ur. Þeir sem spreyta sig á gátunum en falla á
prófinu glata lífinu. A endanum kemur prins-
inn Calaf, leysir gáturnar, en biður Turandot í
staðinn að geta rétt uþp á nafni hans. Hún
leitar allra ráða til að ná nafninu. A nætur-
fundi þeirra tveggja gefur Calaf henni nafnið,
en er morgnar og hún á að leysa gátuna segir
hún nafnið vera ástina og um leið er Turandot
unnin en ekki þvinguð í hjónaband.
Audrey Stottler á ekki í vandræðum með að
koma ísprinsessunni og hugarsviptingum
hennar til skila. Rödd hennar er með ólíkind-
um umfangsmikil, svo þetta erfiða hlutverk
virðist ekki vera henni meira en smá barna-
gæla. Stottler hefur á ferlinum sungið víða og
meðal annars í hinni víðfrægu uppsetningu á
Turandot í lokuðu borginni í Peking, en í
þeirri uppsetningu söng Kristján Jóhannsson
hlutverk Calafs undir stjórn Zubin Mehta.
Það var því miður ekki Kristján Jóhanns-
son sem fór með hlutverk Calafs í dönsku
uppfærslunni, heldur hinn mexíkóski Arm-
ando Mora. Mora virtist alls ekki hafa til að
bera öryggi og raddstyrk til að ná traustum
tökum á hlutverkinu. Flutningur hans á ar-
íunni frægu, „Nessun dorma“, „Enginn sef-
ur“, þegar hann hugsar til næsta dags, sem
mun færa honum brúði og sigur, varð því ekki
sá dramatíski hápunktur, sem henni er ætlað
að vera í óperunni.
Elsebeth Lund er einn margra góðra ungra
krafta sem komið hafa fram á danskt óperu-
svið að undanförnu. Bæði raddleg og leikræn
túlkun hennar á ambáttinni Liu sem lætur líf-
ið fyrir Calaf var hrífandi. Aðrir söngvarar
skiluðu sínu vel og heildaryfirbragðið var því
jafnt að undanskildum Mora.
Danski söngvarinn Mikael Melbye hefur
undanfarin ár helgað sig æ meir óperuleik-
stjórn og um leið gert sviðsmyndir. Svo er
einnig um þessa uppsetningu, þar sem hann
bæði leikstýrir og hefur gert sviðsmynd og
búninga. Leikstjórnin er sögunni trú, engar
kenjar og tiktúrur, heldur allt slétt og fellt og
tekst vel til með margt.
Búningar og sviðsmynd eru í ýmsu vel
heppnuð en hin myndrænu tök eru ekki með
öllu örugg. Margar senur eru fallegar og
áhugaverðar, en einnig nokkrar sem virka
hálfklúðurslegar, með óskaplega mörgum á
fremur þröngri senu, fullri af ýmsu dóti. Sum-
ar senur einkennast af fallegum einfaldleik, til
dæmis lokasenan, en aðrar senur eru svolítið
á reiki, myndrænt séð. Yfirbragðið er því
heldur ójafnt. Það breytir því þó ekki að kvöld
með Turandot á Konunglega er ánægjuleg
upprifjun á þessari stórbrotnu óperu.
Nú er kominn nýr óperustjóri á Konung-
lega, Kasper Holten. Það verður áhugavert að
sjá hvort Melbye fær í framtíðinni jafn mörg
verkefni og undanfarin ár, því Holten hefur
sýnt með uppsetningum sínum, meðal annars
á „Ástardrykk" Donizetti á íslandi 1998, að
hann fer gjarnan óhefðbundnar leiðir sjálfur.
Hvort algjör módernismi í uppsetningum á
eftir að halda innreið sína á enn eftir að koma
íljós.
>-
Steinunn Þórarinsdóttir við uppsetningu sýningar sinnar Maður um mann.
Morgunblaðið/Sverrir
Á öðrum stað í salnum er áþekk stytta en úr
áli og maðurinn sá stendur á spegli. Mennirnir
hennar Steinunnar eru allir manneskjur, það
hvers kyn þeir eru má vel liggja á milli hluta
enda skiptir það ekki höfuðmáli.
„Myndir mínar eru ekki kynbundnar," segir
Steinunn. „Þetta eru allt manneskjur, kyn
þeirra hefur ekkert með aðstæður þeirra að
gera. Þessi manneskja er steypt í sama mót og
maðurinn áðan, en í annað efni. Hér á sér stað
önnur afhjúpun. Maður úr áli sem horfir í spegil,
stendur á spegli og horfir niður. En bara það að
breyta efninu gefur allt aðra tilfinningu þótt for-
mið sé það sama. Eg hef verið að vinna með
manninn í félagi við aðra og sjálfan sig í fortíð og
nútíð.“
Þá nemum við staðar við verk sem heitir Stað-
ur. Steinsteypt manneskja situr á glerbrotum á
gangstéttarhellum. Hún virðist þungt hugsi.
„I gegnum tíðina hef ég unnið með margvís-
leg efni og vel verkum mínum það efni sem þeim
hæfir hverju sinni. Gler er brothætt, en fallegt
og tælandi. Það hefur marga eiginleika. Það er
líka hættulegt!"
Og fótatak mannanna bergmálar í húsinu í
Laugardalnum, þótt þeir sitji og standi hljóðir.
Þessir íhugulu menn úr áli og ryði mynda and-
stæðu við mannamyndir Ásmundar og vmðast
eins og birta þær í nýju Ijósi. Enda ekki að
furða, horfnar kynslóðir og sjálfur tíminn eiga
þai’ hlut að máli. Húsið sjálft hefur fylgt Stein-
unni eftir lengi eða hvað?
„Já, mér fannst það mjög merkilegt og for-
vitnilegt en ég þorði ekki að nálgast það. Verkin
í kringum húsið höfðu djúp áhrif á mig, líka það
að hægt væri að gera listaverk sem væru bara til
fyrir sig. Allt þetta hafði áhrif á mig, tilhugsunin
og uppgötvunin. Löngu síðar fór ég í myndhögg-
varanám. Ég er full ábyrgðar yfir því að velja
verk eftir Asmund og láta mín verk og hans
ríma saman. En það er skemmtilegt og ögrandi
verkefni. Ég valdi verk eftir Ásmund sem ekki
hafaséstmikið.
Um leið gefst fólki tækifæri til að sjá hvað
tengir nálgun listamanna af ólíkum kynslóðum,
sem og hvað skilur þá að.“
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 11. MARS 2000 7