Lesbók Morgunblaðsins - 01.07.2000, Blaðsíða 8

Ljósmynd/Gunnar H. Hjólmarsson
Gengið niður með Kverkjökli.
NORÐAN
VATNAJÖKULS
EFTIR GUNNAR H. HJÁLMARSSON
Stórbrotin náttúra
einkennir þetta
stærsta óbyggða
víðemi Evrópu.
Svæðið hefur miMð
aðdráttarafl fyrir
þá sem unna útivist
og ferðalögum um
hálendi íslands og þar er náttúran
í efsta stigi með stærsta jökul
Evrópu í bakgrunninum. Þar er að fínna Snæ-
fell, hæsta fjall landsins utan jökla, Öskju með
dýpsta vatn landsins, Dimmugljúfur með
dýpstu og hrikalegustu gljúfur landsins,
Ódáðahraun sem er stærsta hraunbreiðan og í
Kverkfjöllum sennilega mesta háhitasvæði
landsins. Herðubreið, drottning norðlenskra
fjalla og eitt formfegursta fjall landsins, er á
svæðinu, Dettifoss, hrikalegasti og aflmesti
foss landsins er í norðurjaðri svæðisins og
svona mætti áfram telja.
Virkar eldstöðvar, beljandi jökulár,
sprungnir skriðjöklar og úfin hraun setja svip
á landið en á milli leynast gróðurvinjar í hróp-
andi andstöðu við umhverfið. Ein af þessum
vinjum er Eyjabakkar, ein dýrmætasta há-
lendisperlan. Einnig eru á þessu svæði margar
aðrar hálendisgróðurvinjar, s.s. Herðubreiðar-
lindir og Hvannalindir, og í Brúardölum, Am-
ardal, Alftadal, Fagradal og Grágæsadal á
Brúaröræfum er mikill gróður. Einnig er
Laugarvalladalur sem er vestan Jökulsár á
Brú vel gróinn. A svæðinu upp með Jöklu frá
Kárahnjúkum inn í Kringilsárrana og allt inn
að Vatnajökli er nær samfelldur gróður. Eyja-
bakkar og svæðið austan Snæfells niður á
Fljótsdal og austur á Lónsöræfí er frábært úti-
vistarsvæði.
Sagan
í gegnum aldimar hefur þetta svæði verið
einangrað og Krepputungan þó sérstaklega.
Þar er þó að finna mannvistarleifar sem fund-
ust árið 1880 og talið að sé bær Fjalla-Eyvind-
ar og Höllu, haganlega fyrir komið í hraun-
jaðrinum við Lindaá í Hvannalindum. Einnig
er talið að Fjalla-Eyvindur hafi hafst við einn
vetur í hraungjótu í Herðubreiðarlindum.
Ferðir Fjalla-Bensa um Mývatnsöræfi á fyrri
hluta aldarinnar em frægar og enginn vafi á
því að útivistarbakterían knúði
hann til þessara ferða. Hann lá úti
margar nætur á jólaföstu í misjöfn-
um veðram og oft lá við að hann
endaði þar líf sitt.
Hreindýr lifa í þúsunda tali á
svæðinu og fuglalíf er mikið. Heið-
argæsin á sér griðastað og beiti-
lönd á Eyjabökkum, aðallega yfir
fellitímann en bústaðir hennar era
einnig víða á svæðinu.
Gönguleiðir
Góðar dagsgöngur era að sjálfsögðu víða. Ef
nefna á einhverjar og byrja á þeim léttari má
nefna leiðir í og við Herðubreiðarlindir, í
Öskju, við Hvannalindir, Eyjabakka, Dimmu-
gljúfur og Hafrahvamma. Einnig í Brúardöl-
um og víðar. Á vesturjaðri svæðisins, Tungna-
fellsjökulssvæðinu, era góðar gönguleiðir í
Nýjadal og Vonarskarði og á norðurjaðri
svæðisins era gönguleiðir frá Dettifossi niður
með Jökulsá á Fjöllum eða um Jökuldalsheið-
ina upp af Jökuldal. Ef menn vilja sækja meira
á brattann er upplagt að ganga á Herðubreið,
Snæfell eða upp á Kverkfjöll. í Kverkfjöllum
er eitthvert stórbrotnasta sjónarspil á milli
elds og íss sem hægt er að hugsa sér og vel
áreynslunnar virði að eyða einum degi í að
skoða það. Að standa í hlíðum Snæfells og
horfa yfir Eyjabakka með samspil lita í græn-
um litbrigðum háfjallagróðursins og votlendis-
ins, inn á risavaxið jökulhvel Vatnajökuls er
sjón sem aldrei gleymist.
Fyrir þá sem vilja fara í nokkurra daga
gönguferðir með bakpoka era Herðubreiðar-
lindir - Svartárkot (Öskjuvegurinn) og Snæfell
- Lónsöræfi vinsælustu leiðimar. Þetta eru
ekki mjög erfiðar leiðir en krefjast þess þó að
fólk sé í góðri þjálfun.
Akstursleiðir
Inn á svæðið era nokkrar akstursleiðir.
Vestan frá er leið af Sprengisandsleið austur
með Tungnafellsjökli yfir brú á Skjálfanda-
fljóti og austur yfir Ódáðahraun. Austan
Skjálfandafljóts skiptast leiðir. Gæsavatnaleið
liggur um Dyngjuháls á milli Vatnajökuls og
Trölladyngju en Dyngjuleið liggur um Ódáða-
hraun norðan Trölladyngju og Þríhymings.
mwisT
til ijalla 12S
Við Dettifoss.

í hlíðum Snæfells.
Sunnan Dyngjufjalla koma þessar leiðir aftur
saman og liggja að Öskju og Herðubreiðarlind-
um. Þessar leiðir eru nokkuð erfiðar og varla
færar nema sérútbúnum fjallabílum. Sandur-
inn í Ódáðahrauni getur reynst skeinuhættur
og lítið má út af bera til að festa bfl í honum.
Þessar leiðir era ekki fjölfarnar og varasamar
einbíla. Betri leið er af þjóðvegi eitt upp með
Jökulsá á Fjöllum upp í Herðubreiðarlindir.
Ur Herðubreiðarlindum er síðan nokkuð
greiðfær jeppaleið austur yfir Jökulsá á Fjöll-
um sem er brúuð, austur í Krepputungu og
upp í Kverkfjöll. Ur Krepputungu liggur slóð-
inn austur yfir Kreppu, austur hjá Arnardal og
áfram um Þríhyrningsfjallgarð og niður á Jök-
uldal. Af þessari leið liggur slóði upp Álftadal,
Fagradal og Grágæsadal. Til að komast inn á
svæðið austan Jökulsár á Dal þarf að fara upp
úr Hrafnkelsdal þaðan sem liggur leið inn að
Snæfelli eða fara upp úr Fljótsdal en þaðan
liggur allgóður vegur upp að Snæfelli. í sumar
býður Útivist upp á nokkrar ferðir um þetta
einstaka svæði. I byijun ágúst verður átta
daga rútuferð með léttum gönguferðum um
svæðið norðan Vatnajökuls.
Á sama tíma og rútuferðin stendur yfir býð-
ur jeppadeild Útivistar upp á ferð um svæðið
norðan Vatnajökuls. Sú ferð hentar þeim sem
vilja heldur ferðast á eigin jeppa en samt að
njóta þess kosts að vera í góðum félagskap úti-
vistarfélaga. Mestum tíma verður varið í að
skoða svæðið í kringum Snæfell og Kára-
hnjúka. í byrjun ágúst verður gönguferð um
Öskjuveginn og um miðjan ágúst er vikuferð
þar sem gengið verður frá Snæfelli austur í
Lónsöræfi.
Nánari upplýsingar um þessar ferðir er
hægt að fá í ferðaáætlun Útivistar, á skrifstofu
Útivistar og á www.utivist.is.
Höfundurinn er varaformaður
Utivistar og fararstjóri.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 1. JÚLÍ 2000