Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.2000, Blaðsíða 4

Á Einhymingsflötum.
AÐ FJALLA-
BAKISUM-
ARIÐ 1992
Kafli úr nýrri bók: Reiðleiðir um ísland. Höfundurinn
er Sigurjón Björnsson, landskunnur sólfræðingur og
hestamaður. Lýst er í máli og mynd um hestaferða-
lögum síðasta áratuginn, flestum þeirra á hálendinu
og fylgja með kort af reiðleiðunum. Hér er gripið
niður í einn kaflann. Útgefandi er Mál og mynd.
NÚ FÓR að draga að því að
okkur fýsti að fara í raun-
verulega alvöruferð um
óbyggðir. Um margt gat
verið að velja, því að
margar eru leiðir um
óbyggðir íslands og lengi
má uppgötva nýjar.
Lengi hafði þó hugurinn leitað til Fjallabaks-
leiða — hinnar nyrðri og syðri. Var það ekki
hátindur sumarferða? Má vera að þessu hafi að
einhverju leyti valdið lýsing Pálma Hannes-
sonar á nyrðri leiðinni, sem oft er nefnd Land-
mannaleið, í Árbók Ferðafélags íslands 1933,
fyrir löngu lesin. Pálmi segir Landmannaleið
fegurstu reiðleið á íslandi, torfærulausa að
kalla og auðrataða.
Landmannaleið liggur frá Galtalæk í Land-
sveit um Landmannahelli og Landmannalaug-
ar og austur í Eldgjá. Fjallabaksleið syðri er
úr Eldgjá og suður undir Mýrdalsjökul austan-
verðan. Þaðan vestur með norðurrönd jökuls-
ins og í Hvanngil. Ekki er mér ljóst hvort sú
leið er talin enda þar eða kannski við Markar-
fljót, nyrst í Fljótshlíð eða jafnvel á Hungurfit.
Á því herrans ári 1992 var ákveðið að láta
drauminn rætast. í aprílmánuði var samið um
það við hjónin í Austvaðsholti í Landsveit, Jón
Benediktsson og hina frönsku konu hans,
Nicole, að fá að slást með í ferðahóp þeirra.
í Eldgjá komum við í steikjandi sólarhita og
miklu flugnageri. Riðið var nokkuð upp í gjána,
það stórkostlega náttúruundur, sem ég ætla
ekki að reyna að lýsa. Farið var yfir Norðari-
(eða Innri-) Ófæru og þar voru hestar settir í
rafgirðingu og gefið hey. Sjálf gengum við
lengra inn í gjána að skoða hinn fagra Ófæru-
foss með steinboganum. (Hann er nú hruninn.)
Margt manna var á ferli í Eldgjá þennan blíða
og heita dag, flestir útlendingar að því er virt-
ist. Þegar öllu þessu var lokið, var tekið til
hesta á ný og stigið á bak. Voru nú eftir tæpir
10 km í Lambaskarðshóla, en þar átti nætur-
dvöl að verða að þessu sinni.
í Lambaskarðshólum er gangnamannaskáli
þeirra Skaftártungumanna, ágætis skáli í
fögru umhverfi. Grónar hhðar og hraunbollar
allt um kring og sér á Skaftá ekki langt austur
undan. Hestar voru nú settir í hólf og fólk kom
sér fyrir í kojum í rúmgóðum sal. En einhver
misskilningur hafði orðið, því að skömmu
seinna kom fararstjóri fullrar rútu af útlend-
ingum og sagðist eiga pantaða næturgistingu
fyrir sitt fólk. Ekkerc pláss var laust og engin
bókun fannst um þetta, en bókun fyrir okkur
var í lagi. Upphófst nú mikið þref við skálavörð
og símhringingar um alla sveit, uns loks tókst
að koma rútufólki fyrir einhvers staðar ekki of
langt í burtu. Við umræður okkar seinna um
kvöldið upplýstist, að yfirleitt þarf að panta
alla skála, a.m.k. á þessari leið, með um árs fyr-
Bókarhöfundurinn Sigurjón Björnsson og Margrét kona hans með hestakostinn.
irvara, tryggja staðfestingu pöntunar og
ganga endanlega úr skugga um að allt sé í lagi
skömmu fyrir ferðalagið. Alls þessa höfðu þau
Jón og Nicole gætt tryggilega. Nú tóku að ger-
ast ýmsir hlutir. Nokkrir íslenskir hestamenn
komu til næturgistingar og fóru í herbergi inn
af okkar sal. Voru þeir komnir vestan um
Mælifellssand þennan dag. Þrekvaxnir voru
þeir sumir, ábúðarmiklir og söngglaðir, enda
htillega við skál. Lá við að hinir prúðu útlend-
ingar yrðu hálfhræddir við þessa stórfelldu
fjallamenn. En allt var þetta með mestu spekt.
Matur var framreiddur og etinn af nægri lyst.
Og öllum að óvörum dró Jón fram viskíflösku,
sem menn glöddu sig við. Þess má raunar geta,
að allt frá upphafi ferðar hafði einn Þjóðverj-
anna sett viskíflösku á borðið á hverju kvöldi,
en svo var hófsemin mikil, að ekki var komið
niður í hana hálfa, þegar hér var komið.
Flautuleikararnir settu sig í stellingar og tekið
var að syngja fögur lög, íslensk bæði og erlend.
Annað slagið kom einhver íslensku fjahamann-
anna og söng með okkur lagstúf, en það var þá
stundum eitthvað til hhðar við lagið eða í ann-
arri tóntegund, svo að mikið gaman varð af.
Jón kom á óvart með fleira en viskíið sitt. Hann
reyndist hafa hina ágætustu tenórrödd og
beitti henni af list og innlifun. Margrét, þaul-
vön polýfónkona, lá ekki heldur á liði sínu og
aðrir reyndu það sem þeir gátu. Ekki varð þó
þessi skemmtun löng, því að allir voru þreyttir
eftir langan og strangan dag. Því var gengið á
skikkanlegum tíma til sængur, enda annar erf-
iður dagur að morgni.
Okkur hafði verið tjáð að næsti dagur teldist
erfiðasti dagur ferðarinnar. Var snemma farið
á fætur að vanda og morgunverður etinn. Allir
vafalaust úthvfldir, því að svo er það undarlegt,
að þó að maður sé örþreyttur að kvöldi vaknar
maður jafnan afþreyttur og hress að morgni.
Eykst þessi munur með hverjum degi ferðar.
Það er víst jafnan svo í hestaferðum. Búið var
að leggja á og riðið úr hlaði Lambaskarðshóla
(sem í fyrstu nefndist Hótel Ófæra, en heitir
nú Hólaskjól) klukkan hálftíu. Riðið var fyrst
nokkum spöl upp frá hólunum eftir ruddum
vegi, en þegar fór að nálgast svonefndar Axlir,
sem er há fjallsbunga og vegurinn liggur yfir,
að ég held, beygðum við til vinstri og niður í gil
milli Axia og Hánípufitar. Skilst mér af ferða-
sögum, að það gil heiti Ófærugil, þó að ekki sé
það merkt á korti. Eftir því gili rennur Syðri-
Ófæra, sem við fórum yfir. Fylgdum við þessu
fallega gih uns við komum út úr því um krappt
einstigi og þaðan upp yfrið bratta brekku. Út-
sýni opnaðist nú mikið. Til vinstri var Bláfjall,
Mórauðuhnjúkar framundan til hægri og all-
nokkru sunnar Svartahnúksfjöll. Næst okkur
blasti við mikil og velgróin dæld. Þar í voru
Álftavötn og kofi hjá. Aðum við þar á dálitlum
haga. Syðst í þessari dæld nefnist Álftakrókur.
Álitlegur þótti mér þessi afréttarhluti Skaft-
ártungumanna.
Þegar upp ur dældinni kom, tóku við hálsar
og brekkur. Átti þar víst að heita jeppavegur,
en allt var sundurgrafið af vatnsrásum og hinn
mesti leiðindavegur á köflum, þreytandi fyrir
hesta og menn.
Áfram var haldið, yfir svonefnt Tungufljót,
sem ekki var meira en árspræna á þessum
tíma, og loks Tjaldgilshálsa. Þar niður undan
blasti við sveit, sandar og jökull og það sem
okkur var ef til vill nærtækara og að þessu
sinni kærkomnara, rússajeppi kunnuglegur
með kerru í eftirdragi. Þar voru þá komin Jón
og Margrét, sem hvíldi sig í dag ásamt einum
útlendinganna. Það var Vincent litli, 13 ára,
yngsti ferðafélaginn. Hann var þreyttur í dag,
en hafði annars verið býsna duglegur að dingla
á brúnu merinni sinni fram að þessu. Var tekið
á móti okkur með myndatökum, þar sem við
riðum niður af hálsinum. Rafgirðing hafði ver-
ið sett upp og heyi dreift. Reiðver voru nú hið
snarasta dregin af hestum og tekið rösklega til
matar. Klukkan var eitt, þegar við komum á
þennan stað, sem er skammt frá Hólmsá.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/USTIR 2. DESEMBER 2000