Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.2000, Side 6

Samtímalistasafnið í Barselóna er teiknaó af bandaríska arkitektinum Richard Meier og hóf starfsemi fyrir réttum fimm árum. Hvíti liturinn kemur Grábrúnt og skuggalegt Ravalhverfið blasir
ekki í veg fyrir að safnið er svipþungt. við frá hvítum sölum safnsins.
HVlTA skellan í raval
Samtímalistasafnið í Barselóna er hvítur blettur ó
grábrúnu og skuggalegu Ravalhverfinu þ ar sem und-
irmálsfólk hefur búið um aldir og vændiskonur og
misindismenn af ýmsu tagi hafa stundað útgerð sína.
ÞRÖSTUR HELGASON skoðaði alhvítt safnið sem
þótti tilkomumikil bygging þegar hún var opnuð í lok
nóvember 1995 en hefur nú fallið í skuggann af
Guggenheimsafni Gehrys í Bilbao. Safnið stendur
hins vegar fyrir áhugaverðum sýningum sem varpa
skemmtilegu Ijósi á viðfangsefnið, samtímann og
samtímalistina sem sumir telja kannski ekki annað en
blöðru fulla af lofti.
AÐ KALLA listasafn sam-
tímalistasafn lítur út fyr-
ir að vera tilraun til þess
að gefa því jákvæða
ímynd þar sem það hlýt-
ur að vera meira líf og
fjör í safni sem bundið er
, óendanlega hvikulum
samtímanum en safni sem fjaliar um (endan-
lega) fortíðina eða ákveðið tímabil í sögunni.
Það er þó ekki víst - eða jafnvel frekar
ólíklegt - að ástæða þess að öll þessi sam-
tímalistasöfn hafa sprottið upp á síðasta ára-
tug sé sú að stjórnendur þeirra óttist litla
aðsókn. Ef marka má ótrúlegar aðsóknartöl-
ur aðskiljanlegustu safna í heiminum þá
mætti halda að maðurinn hefði breyst í ein-
hvers konar safndýr sem lifði og hrærðist
inn á milli hvítra veggja. Að minnsta kosti
virðist hann finna einhverja hugsvölun í því
að vera þar sem hlutirnir eru allir á sínum
stað, í réttri tímaröð og útskýrðir á einföldu
máli, hvort sem hann er rekinn þangað af
einskærri forvitni eða ótta við óreiðukennd-
an samtímann.
Að kalla listasafn samtímalistasafn kann
raunar að vera tilraun til þess að bjóða sam-
tímanum birginn, að takast á við þennan
ótta við óreiðu og óvissu tímans, reyna að
höndla óhöndlanlegt núið. Lengi fram eftir
öldinni nægði flestum söfnum nútíminn sem
viðfangsefni enda fáum gefíð að negla hann
niður í eitt skipti fyrir öll. En samtímalista-
safninu í Barselóna (Museu d’Art Contemp-
orani de Barcelona, eða MACBA) var ætlað
að koma við kviku listalífsins eins og segir í
nýrri sýningarskrá þess.
Svipþungur Meier miðað
við gaudiskan Gehry
MACBA hóf starfsemi fyrir réttum fímm
árum. Eins og svo mörg systursöfn sín sker
það sig mjög úr umhverfi sínu en það er
staðsett í eldfornu, skuggalegu og niður-
níddu Ravalhverfínu vestanmegin Römbl-
unnar þar sem undirmálsfólk hefur búið um
aldir og vændiskonur og misindismenn af
ýmsu tagi hafa stundað útgerð sína. Bygg-
ingin, sem teiknuð er af bandaríska arki-
tektinum Richard Meier, er alhvít og undir-
strikar þannig nýmælin sem í henni felast
fyrir miðaldamyrkt hverfið. Safnið er raunar
þáttur í tilraun borgarstjórnar til þess að
bæta ásýnd hverfisins og andrúm. Hefur
það tekist að nokkru leyti í norðurhluta þess
þar sem MACBA og ný Miðstöð samtíma-
menningar í Barselóna (Centre de Cultura
Contemporánia de Barcelona, eða CCCB)
eru staðsett en síður í suðurhlutanum. Það
væri hins vegar afar forvitnilegt að geta
fylgst með því hvernig sagan mun dæma
safnbygginguna og gróft uppbrot hennar á
svip hverfísins.
Borgarbúar munu hafa verið ánægðir með
Morgunblaðið/Þröstur Helgason
Út úr enda hússins stendur stök bára sem vafalaust á að skírskota til tengsla borgarinnar við
Miðjarðarhafið.
bygginguna sem einnig lýsir talsverðu áræði
í formgerð sinni en flestum er nú ljóst að
Guggenheimsafn kanadíska ævintýramanns-
ins Franks Gehrys í Bilbaoborg norður í
Baskalandi hefur varpað stórum skugga á
hvítu skelluna í Raval. Bygging Meiers virk-
ar þung og leiðinleg á meðan gljáandi furðu-
fiskur Gehrys geislar af gaudískri leikgleði
og bjartsýni. Það er kannski fyrst og fremst
inngangur MACBA sem gerir það svo þung-
brýnt. Yfir hann slútir mikið og flókið stein-
steypuverk sem sjálfsagt kitlar metnaðar-
girni verkfræðinga en er misheppnuð
fagurfræði. Bróðurpartur framhliðar safns-
ins er þakinn gluggum sem láréttar sólhlífar
skera en dagsbirtan er ekki látin ná inn í
sýningarsalina eins og Gehry gerir á hugvit-
samlegan máta í byggingu sinni. Ut úr enda
hússins stendur stök bára sem vafalaust á
að skírskota til tengsla borgarinnar við
Miðjarðarhafið (eins og hvíti liturinn á raun-
ar að gera einnig, að sögn arkitektsins) og
myndar afar skemmtilegt sýningarrými. Að
innan einkennist húsið annars talsvert af
auðu og ónotuðu rými, löngum sneiðingum
milli hæða og súlum en sýningarrými er
stúkað af með léttum veggjum.
Torg englanna sem MACBA stendur við
lífgar upp á svipþungt safnið en þar
blómstrar menning brettakynslóðarinnar.
Ef til vill er hún samtímamenningin holdtek-
in. Endalausar tilraunirnar til þess að
skauta og stökkva eftir steinilögðu torginu
virðast einungis dægrastytting meðan beðið
er eftir því að eitthvað gerist. Svissneski
listamaðurinn Beat Streuli hefur gert
myndaröð um þessa nafnlausu borgara og er
hún prentuð á gler í gluggum anddyris
safnsins og myndar þannig skemmtilega
tengingu milli þess og lífsins í hverfinu.
Samtímalist: Líkami úr lofti
Safnið leitast við að gefa sýnishorn af
myndlist síðari hluta tuttugustu aldarinnar
en það er raunar algengasta skilgreining
hinna svokölluðu samtímalistasafna á sam-
tímanum. Safnið tekur tillit til nánasta um-
hverfis síns - Barselónaborgar, Katalóníu
og Spáns alls - í vali á verkum. Þar má því
finna verk eftir helstu meistara katalónskr-
ar og spænskrar samtímalistar svo sem
Antoni Tápies, Xavier Grau, Miquel Nav-
arro, Carlos Pazos og Susönu Solano. Einnig
hefur safnið að geyma úrval alþjóðlegrar
samtímalistar en þar má nefna verk eftir
höfunda á borð við Robert Rauschenberg,
Gerhard Richter, William Kentridge, Mike
Kelley og Tony Oursler.
Þegar þessi grein var rituð fyrir tæpum
mánuði voru þrjár sýningar í safninu. Á
tveimur efri hæðunum voru aðfengnar sýn-
ingar, annars vegar á verkum Svíans Öyvind
Fahlström (til 8. janúar) og hins vegar á
verkum Frakkans Philippe Thomas (til 26.
n
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 2. DESEMBER 2000