Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.2000, Blaðsíða 17

Keith Reed flytur 14. sonnettuna.
Ásta Schram les sonnettu eftir Gunnar Gunnarsson.
VORIÐ ER EINS OG
HVÍTVOÐUNGUR
Um síðustu helgi voru haldnir tónleikar að Skriðu-
klaustri í Fljótsdal. Frumfluttvar tónlist Keiths Reed,
óperusöngvara og tónlistarkennara á Egilsstöðum,
við fimm sonnettur eftir Gunnar Gunnarsson. STEIN-
UNN ÁSMUNDSDÓTTIR fór að Skriðuklaustri.
SKÚLI Bjöm Gunnarsson, for-
stöðumaður Gunnarsstofnun-
ar í Skriðuklaustri, flutti
stutta tölu fyrir tónleikana og
minntist meðal annars á að
Gunnar Gunnarsson hefði
ekki aðeins verið mikið
sagnaskáld, heldur einnig af-
burðaijóðskáld. Til dæmis voru fyrstu bæk-
ur Gunnars tvö lítil ljóðakver sem hann fékk
útgefin árið 1910, aðeins sautján ára gamall,
og árið eftir var gefið út eftir hann ljóðasafn
í Danmörku, ort á danska tungu.
Sonnettan
vandasamt form
Skúli sagði frá því að árið 1912 hefði
Gunnar ort á dönsku ljóðaflokkinn Sonnettu
sveig, Um Zisku og vorið. Þetta er síð-
rómantískur ástaróður ungs skálds til sinnar
heittelskuðu; Franziscu Antoníu Jósefinu
Jörgensen, sem síðar varð eiginkona hans.
Ljóðformið er eitt hið erfiðasta sem skáld
takast á við; sveigur sem fléttast úr fimmtán
sonnettum. Hver sonnetta hefur fjórtán ljóð-
línur, fimm öfugar tvíliður, tvær ferhendur
og tvær þríhendur. Ferhendurnar ríma inn-
byrðis og einnig hvor við aðra og hið sama
gera þríhendurnar. Sveigurinn binst þannig,
að lokalína hverrar sonnettu er jafnframt
upphafslína þeirrar næstu. Síðasta sonnett-
an, sú fimmtánda, er síðan gerð úr upphafs-
línum allra hinna fjórtán í réttri röð. Fyrir
vikið verður fyrsta lína fyrstu sonnettu einn-
ig lokalína þeirrar fjórtándu. Þýðandi ljóða-
flokksins, Helgi Hálfdanarson, breytti því
einu frá frumformi sonnettanna að setja ís-
lenska stuðlasetningu í stað endaríms.
Tónlistin frumflutt
t sparistofu skáldsins
Á tónleikunum voru flutt lög við fyrstu,
sjöttu, áttundu, elleftu og fjórtándu sonn-
ettu, en hinar níu voru lesnar upp á milli við
undirleik. Fyrsta sonnettan var sungin af
fimm söngvurum, þeim Ástu Schram, Helgu
Magnúsdóttur, Herbirni Þórðarsyni, Júlíu
Wramling og Þorbirni Rúnarssyni. Júlía,
Suncana Slamning, Þorbjörn og Keith sungu
svo hvert sína sonnettuna. Keith spilaði und-
ir, en Suncana sá um undirleik við söng
Keiths. Tónlistin er samtímatónlist undir
nýrómantískum áhrifum og gerðu tónleika-
gestir ákaflega góðan róm að flutningnum.
Að loknu stuttu ávarpi Keiths voru sonnett-
urnar fimm fluttar aftur. Tónleikarnir fóru
fram í gömlu sparistofunni á Skriðuklaustri
og má þannig með sanni segja að ekki hafi
verið hægt að hugsa sér betur viðeigandi
umhverfi til frumflutnings tónlistar við ljóð
Gunnars.
Hreifst af tilfinningadýpt
og rómantik Ijóðanna
Keith Reed fékk hugmyndina að semja
tónlist við sonnettumar, þegar hann dvaldist
í lista- og fræðimannsíbúðinni í Skriðu-
klaustri fyrir þremur árum. Þar rak á fjörur
hans bók með ljósprentuðu handriti að
Sonnettu sveig, Um Zisku og vorið. Hand-
ritið að ljóðaflokknum færðu feðgarnir
Gunnar skáld og Gunnar listmálari, sem
myndskreytti Ijóðin, Franziscu að gjöf á silf-
urbrúðkaupsdegi þeirra hjóna árið 1937.
Handritið var ljósprentað og gefið út á
bók árið 1989 í tilefni af aldarafmæli skálds-
ins.
Keith segist hafa hrifist af tilfinningadýpt
og rómantík ljóðanna og því að textinn sjálf-
ur og fáguð orðnotkunin beri með sér blæ
frá öðrum tímum.
Um tónlistina sjálfa segir hann að sér hafi
verið mikilvægt að vera trúr andblæ ljóð-
anna, sem séu eins og vorið í eðli sínu. Vor-
ið, sem sé dásamlega ófullkomið, eins og
nýtt og vlðkvæmt samband karls og konu,
þrungið lífi og án róta reynslunnar. Gunnar
segir sjálfur í einni sonnettunni að vorið sé
eins og hvítvoðungur og Keith reynir að
endurspegla þetta bernska og brothætta
óöryggi í tónlist sinni.
Hann segir að söngurinn sé eins og óaft-
urkræft listaverk og byggist á sama grunni
og íþróttaafrek: Listamaðurinn syngi fyrir
fólkið í salnum hér og nú, list á punktinum
og hvorki hægt að breyta né taka til baka.
Þessi feiknarlega krefjandi rammi sem tón-
listin lifi í gefi ómengaðan sköpunarkraft, en
sé jafnframt það erfiðasta sem til er í list-
sköpun.
Keith Reed fæddist í Bandaríkjunum.
Hann lauk BA-prófi í tónlist og kórstjórn ár-
ið 1984 og mastersprófi með óperusöng sem
aðalgrein frá Indiana-háskóla í Bloomington
1989. Það ár giftist hann Ástu B. Sehram
sem einnig stundaði nám við skólann og
fluttu þau til íslands. Þau eiga fimm börn.
Frá árunum 1989-1992 söng Keith ýmis óp-
eruhlutverk hjá Islensku óperunni og kenndL
auk þess söng við Söngskólann í Reykjavík
og á fleiri stöðum. Haustið 1992 var honum
boðinn samningur við óperuhúsið í Detmold
í Þýskalandi. Þar söng hann hlutverk í ýms-
um óperum. Á meðan hann dvaldi í Þýska-
landi kom hann oft heim til íslands til að
taka þátt í óperuflutningi þar og halda ein-
söngstónleika. Haustið 1996 flutti Keith til
Egilsstaða ásamt fjölskyldu sinni. Hann er
nú yfirmaður og kennari söngdeildar Tón-
listarskóla Austur-Héraðs, auk þess að
stjóma kórum og setja upp óperur hjá Óp-
erustúdíói Austurlands, en hann var einn
helsti hvatamaður að stofnun þess.
Keith sagði að lokum að hann langaði til
að semja lög við allar sonnetturnar fimmtán
og að það myndi honum takast á einhverjum
ótilgreindum tíma í framtíðinni.
MorgunblaðiS/Sleinunn Ásmundsdóltir
F.v.: Helga Magnúsdóttir, Júlía Wramling, Ásta Schram, Þorbjöm Rúnarsson, Herbjöm Þórðarson og Suncana Slamning, flytjendur sonnettanna.
LESBÓK MORGUNBIAÐSINS - MENNING/USTIR 2. DESEMBER 2000 1 7
4