Tíminn - 29.12.1966, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
FIMMTUDAGUR 29. desember 1966

ÞIÓÐLEIKHÚSIÐ:
„MARTA"
Öpera eftir Friedrich von Flotow
- Hljómsveitarstjóri Bohdan
Wodiczko. - Leikstjóri Erik
Schack.
- Þýóandi Guðmundur Jónsson
Jólasýning Þjóðleikhússins hef-
ur frá opnun þeirrar stofnunar
verið sá atburður í leikhúslífi bæj
arins, sem margir hafa vænzt mik-
ils af, en líklega munu þeir ennþá
fleiri, sem kröfu hafa gert til
góðra hluta frá leikhússins hálfu,
hvort heldur um hefur verið að
ræða söng- eða sjónleik.
En víst er um það, að allmörg
munu þau leikhúsverk orðin, sem
um jólaleytið hafa kynnt komu
sína og jafnframt því átt erindi við
sína áheyrendur hvort verið hefur
í tali eða tónum.
Það mun fátt vera, sem menn
eru jafn innilega ósammála um og
verkefni fyrir leikhús eða konsert-
sal. Það mun því liggja nærri að
uppi verði deildar meiningar um
val Þjóðleikhússins á jólaverkefni
þessa leikárs eða óperuna
..Mörthu” eftir þýzka tónskáldið
Elotow. r
Höfundurinn Friedrich von Flot
ow 1812—1883 lifði og starfaði í
París og viðar, var eðlilega trúr
sinni samtíð, því þá hljóðaði allt.
upp á ,,rómantík”. Hann samdi
hvorki meira nó minna en átján
óperur, sem allar eru löngu ryk-
fallnar ~og gleymdar, utan tvær,
„Stradella" og „Martha“. Fyrir-
myndir Flotow voru að miklu leyti
Boieldieu og Auber. Þar að auki
samdi Flotow forleiki, sönglög og
kammertónlist, sem nú er að
mestu ókunnug og mun litla sem
ónga athygli hafa vakið á sínum
tíma.
Óperan Martha var samin upp
úr Ballet-músík, sem flutt var í
París árið 1844. en í því formi,
sem hún er nú, mun hún hafa ver
ið frumflutt í Vín 1847.
Efnið ,sem óperan er byggð á
er í léttum tón, svokölluð „komísk“
ópera. Þar greinir frá enskri hefð-
ardömu, sem í lífsleiða reynir að
fá vinstúlku sína og gamlan
frænda út á „lífið”, sem í þá daga
var að dulbúa sig sem þjónustu-
stúlkur og fara á markað í Rich
mond. Margt hleðst svo utan á
markaðsferðina, sem ekki skal rak-
ið hér.
Efni óperunnar er hvorki verra
né betra en hliðstæðar óperur frá
þessum tima.
Um tónlistina, sem er burðarás-
inn í öllu amstrinu, verður ekki
sagt, að feitan gölt sé að flá. Hún
er undanrenna þeirrar rcímmiíikur
sem þá var að renna sitt skeið.
Fátt eitt er hægt að staðnæmast
við, þegar frá er talið lánið á írska
þjóðlaginu ,,Last rose of summer”.
aría hetjunnar Lyonels í þriðja
þætti, og fersöngurinn í lok ann-
ars þáttar. Þótt nútímafólki kunni
að virðast undarlegt að þessi ópera
skuli hafa lifað við vinsældir í yf-
ir 100 ár, getur góður flutningur
og fyrirhafnarlaus tónlist haldið
mönnum furðu lengi við efnið.
Þó hygg ég, að sviðsetningum
Mörthu fari fækkandi og benda
ummæli söngkonunnar Mattiwilda
Oobbs til þess að svo sé, er hún
lét svo um mælt í dagblöðum bæj-
| arins nú fyrir nokkru, að hún
hefði séð óperuna 12 ára gömul og
síðan aldrei rekizt á hana og hefur
‘þó söngkonan farið víða. j
Til þess að setja óperuna á svíð'
fékk Þjóðleikhúsið danskan stjórn
anda Erik Schock ungan og dug-
andi mann.
Það er hreint ekki svo lítiil
vandi að koma miðlungsverkum
vel til skila, en Erik Schack hef-
ur séð, að gera þyrfti mikið fyr
augað og því nýtt sviðið vel.
Hann hefur einnig haft auga og
eyra fyrir hæfilegu „tempo“ í ac-
burðarásinni, góðu samræmi í
„hópsenum" ásamt smekkvísi í
smærri atriðum, svo að heildar-
svipur sýningarinnar varð ágæt-
ur.
Aðalhlutverk óperunnar, lafði
Guðmundur Jónsson i hlutverkí sínu.
ber með sér, að þar er henni ekk- j inni gætti I upphafi þreytu, en
ert framandi. jþað hristi hún af sér, er á leið, og
Hlutverk söngkonunnar í átti hún ágæta þætti, bæði en í
Mörthu gaf hlustendum alls ekki samsöng, og leikgleðin greip hana
tæmandi hugmynd um. hvers hún þeim tökum. að stutt var í „ofleik“
er megnug í meiri átökum og hefði en lífsgleðin og hið góða skap Nan
verið gaman að fela svo ágætri cy kom öllu heilu í höfn.
listakonu hlutverk. | Tristan frænda, gamlan grínakt
Sigurveig Hjaltested hafði á ugan segg, söng og lék Kdstlnn
hendi hlutverk Nancy vinkonu Hallsson. Hlutverkið gerir ekki
lafðinnar. Þær eru ekki svo fáar .miklar kröfur til söngs og oft hef
þjónustu- og vinstúlkurnar í óperjur meira hvílt á herðum Kristins
Harriet, fór bancíaríska söngkonan >um og leikritum, sem mikið hafa en þetta, enda veittist honum auð-
Mattiwilda Dobbs með. Raddbeit-j haft á sinni könnú.« Segja'má, að veít að gerá því góð skil, þótt Krist
ing, tónmyndun og sér í lagi vald Nancy væri skemmtileg mótsotn- inn hafi oft haft meira í sjálfa
yfir styrkleikabreytingum, er
framúrskarandi og tónmýkt söng
konunnar fágæt.
Öryggi hennar á leiksviðinu
ing við lafðina, heilbrigð, létt-
lynd og full af alls kyns brögðum.
Enda tókst Sigurveigu vel að fylla
upp í þessa líflegu persónu. f rödd
Guomunaur uuojousson og matuwuaa uoods.
persónuna en nú.
Plumkett, ríkan bónda fór Guð
mundur Jónsson með. Hann hefur
svo oft áður sýnt velsamræmdan
leik og söng, en einhvem veginn
Ivarð Plumkett utanveltu við Guð
mund og fyrst framan af óafger-
andi. f tveim síðustu þáttunum
færðist líf í persónuna og „glimt-
ið” í auga Guðmundar brást ekki.
Rödd hans er að vanda jöfn og
stöðug, en hefði þurft þykkri blæ
brigði í þennan ákveðna gamla
skrögg.
Þá sá Guðmundur Jónsson einn
ig um textaþýðingu. Þar eð fram
burður í söng kemst misvel til
skila, var erfitt að gera sér grein
fyrir heildarþýðingu. Þó hygg ég
án þess þó að hafa lesið þýðing-
una, að þótt nútímamál geti ver-
ið þjált í söng, hefði ögn hátíð-
legra málfar ekki skaðað, þó ekki
væri nema til samræmis við allt
skrautið og rómantíkina. Guðmund
ur Jónsson er sá af okkar söngv.
urum, sem sýnt er um skýran
textaframburð og er það hverjum
söngvara stór kostur.
Lyonel, fóstbróður Plumkett,
fór Guðmundur Guðjónsson með.
Rödd hans á sér margar og oft á-
gætar hliðar, þótt hnökrar séu
stundum á. Þá er honum létt um
að samræma söng og frjálslegar
hreyfingar á leiksviði, ásamt mjög
skýrum textaframburði, svo að í
heild má kalla ágæta frammistöðu,
Með hlutverk dómara fór Hjálm
ar Kjartansson, auk þess komu
fram þjónar. sveitastúlkur og
bændur.
Hljómsveitarstjóri var Bohdan
Wodiczko, sem stjórnaði hljóð-
færaleikurum úr Sinfóníuhljóm-
sveit íslands. Það er heldur van-
bakklátt hlutverk að flytja tónlist
við þau skilyrði, sem hljómsveitar
mönnum eru búin í Þjóðleikhús
inu, en miðað við þær aðstæður
gerir Wodiczko það, sem fáum
væri mögulegt gengur þannig frá
hlutunum, að það verður nánast
„elegant”.
Þjóðleikhússkórinn aðstoðaði á
þessari sýningu, og skilar honum *
framfaraátt. Honum er ekki síð-
ur endurnýjunarþörf en öðrum k<jr
um, þar þarf unga krafta með. þótt
þeir eldri séu kjölfestan. Þá eru
hreyfingar og framkoma svo fjöl
menns hóps á sviðinu ekki minna
atriði en raddþjálfun og þar
mætti um liðka. Dansarar undir
stjórn Fay Werner gerðu sitt til
með þokka og mýkt, að létta undir
á „hópsenum”. Leikmynd (sem áð
ur hétu leiktjöld), ásamt búning-
um, teiknaði Lárus Jngólfsson, og
var það einkar smekklegt, þótt
skrautið væri vel úti látið, heimtar
rómantíkin sitt. Um jólasýningu
Þjóðleikhússins að þessu sinni má
segja, að vel hafi til tekizt, að
fella í einn ramma, léttan og gam
ansaman leik, þar sem ekkert rist
ir djúpt. Góður smekkur, sam-
vinna og vinnubrögð á því efni,
sem unnið var úr, hafa komið
miklu í verk. Sýningunni var yfir-
leitt vel tekið og söngvarar marg-
kallaðir fram.
Unnur Arnórsdóttir.
ÁSKRIFT
AÐ SÓKN
0G SIGRll’
Sókn og sigrar, saga Fram
sóknarflokksins, fæst bæði í
áskrift og í bókaverzlunum.
Bókin er eðlilega töluvert
ódýrari í áskrift en þeir sem
vilja gerast áskrifendur geta
snúið sér tíl eftirfarandi að-
ila:
Stefáns Guðmundssonar,
Hringbraut 30, sími 12942,
Skrifstofu Framsóknarflokks
ins, sími 16066 og 15564 og
Afgreiðslu Tímans, Banka
stræti 7, sími 18300 og
12323.
Sókn og sigrar er glæsi
legt verk um eitt allra
glæsilegasta tímabilið i
stjórnmálasögu landsins
Fólk, sem hefur hug á að
ná sér í þessa merku bók.
ætti ekki að draga það
vegna þess að upplagið að
bókinni er ekki stórt.