Tíminn - 29.12.1966, Page 9

FIMMTUDAGUR 29. desember 1966
^V-.' ■. & >•■<*/<•, í jyi'f* *±14'S-'J "» ',*>'»
“ - .vvs \ v >?$* ■■'*£'' > & '»*> / ■' ~í'»v ■>■•; '$<>> >s>- -f }■,■>
"> ' '' 'i" *"■' '> ',*■>•* y ~> s ■ >, - •>•■>
\^so' vv iv. **>#»*#*?***■+*>&}'**■ *#*4t .#V!4líft« y*f
<.',y */>' >5 & jí' y. ,., ,> ' *'" - ....... • •
'' »' '" f- H/-V,; ' ■>< f V •
'\á • s' ^*1*'*''
„ , w •/< ;.í f , . , , • '•> , -, '. ,.,,. .,
'</& "' "IPM* v ~ v>y‘,'s *” '>•*, +t'*V: •■' ~y>, /w v
•••■■''• :' '/sÍ 4 >'1 , . • - M' '• '-". 'ý' "'. ■■■ ■„'■ ■:.' ,■■■■■■■■•■<.,■■. ■ . ,',,■ ■..•■<■ ity.ýf .' y.:
/<J "fs, - > ' ,,, -', ' ;./ ,,• v- -, ,-• ••■>->, yí - :
<"X"’ . Íjj/fl' , /, ''■' "ri ■: ' •' "'•' '■■■ >,'■■ '■■■'■ ■ ■' ■•" •■/' >,: > ■> ■ , , . '
•: " ■ ,.'t ■;■.■:: ,t ■:.,.,. .... '-,. ; -
/„ , '.■,„■:, ,,.< .
, v vx- S / J;,j Íw,w.í^ /y^í/ y44 >»Ý Á">/ +>y< y. ’.y. ''///%;» y' 'S/. f''//'"-. "
*/„'///"/**"'^* **■»* '}y *'"»••'*•■•■'*'tíí'V- í -í-/Í/ *>Í*>jíttéí, -í o-í 'j'"í/ ■', ",;y - ý -y-íí sí
•"'"""' •'/• ,^>-.,.■■•, Ý.S-
... ■•. //Vý> >,,./„ •♦- •;•.-.- ,: ./.•/,•/ 5 •,•/••/ ;•/•/ -----
líillíy
TflVIINN_____________
HflMiNMMMaHBBMannmHb
tíokin „Dauði forseta“ er þeg
ar heimsfræg orðin, enda þótt
hún sé enn ekki komin út.
Höfundur hennar skrifaði hana
með fullu samþykki Jacque-
line Kennedy og Kennedy fjöl
skyldunnar, en það hefur kom
ið á daginn, að í bókinni eru að
finna lýsingar á svo persónu-
legum atburðum, að hin fyrr-
verandi forsetafrú telur sig
ekki geta fallizt á óbreytta út-
gáfu hennar. Aðeins nokkrir ná
komnir hafa lesið handritið af
hinni óútkomnu bók William
Manchester „Dauði forseta" en
efni hennar hefur þegar komið
á stað hinu furðulegasta slúðri
og jafnvel orsakað hneykslis-
öldur, sem snerta tvo áhrifa-
mestu menn í bandarískúm
stjórnmálum, þá Lyndon B.
Johnson og Robert F. Kenn-
edy.
Það sézt bezt á því, hve
mikið er talið í veði, að hin
37 ára gamla J.K. bar útgáfu
bókarinnar undir dómstóla og
undirbjó einstæð réttarhöld
gegn einu virtasta bókaútgáfu-
fyrirtæki í Bandaríkjunum, og
jafnvel íð sumum fannst gegn
sjálfri sógunni.
Samtírais því, að lögfræðing
ar J.K. uidirbjuggu málshöfðun
af kappi fyrir dómstólum New
York ríris, voru risastórar
vélar í Gricago í fullum gangi
með að Prenta 500.000 eintök
daglega ai fyrsta kafla bókar
innar, sem birtast átti í tíma
ritinu Look hinn 10. janúar n.
k. Look halði borgað svimandi
upphæð, eða. tæplega 29 millj-
ónir ísl. króna fyrir birtingar-
réttinn og auglýsti nú sem óð-
ast í öllum dagblöðum, hverju
lesendur þess ættu von á. Look
hafði fengið greitt aftur meir
en helminginn af þessari upp-
hæð, með því að endurselja
þekktum blöðum á megin'andi
Evrópu birtingarréttinn. Enn
ig kepptust þekktustu. útgáfu
fyrirtæki í U.S.A. að bjóða í
handritið óséð, og m. a. bauð
Dell útgáfufyrirtækið hvorki
Imeira né minna en 43 milljón
ir ísl. króna til þess að fá að
gefa bókina út í vpsabókartroti.
Það voru þó ekki fyrst og
fremst milljónirnar sem stiptu
máli, heldur var eftritektarv^rð
ast við þennan sjónarlúk,
hversu mannleg viðhorf v>ru
bung á metunum. Það mitti
sjá í hinum raunsönnu lýing
um bókarinnar á L. B. J„ Rnn
edy fjölskyldunni og öllum við
brögðum bandarísku ríkisstórn
arinnar frá harmleiknum í )all
as til útfarar forsetans. Þaðvar
dagur hörmulegs öngþveitis
En það sem einna mestu náli
skipti var sú grundvallars{Urn
ing, hvar ætti að setja mö'kin
milli réttar þjóðarinnar til að
fá að vita allan sannleika og
friðhelgi einstaklingsins til
varðveizlu viðkvæmustu enka-
mála.
S Þetta var eðli málsins, því
að Manchester var ekki einn
þessara atvinnurithöfunda sem
gerðu þetta í fjárgróðakyni,
heldur hafði hann sérstsSlega
verið valinn af Kennedy fjöl-
skyldunni tíl þess að skrfp um
atburðinn. Hann hafðifrjáls-
an aðgang af öllum riuðum
heimildum fjölskyldunn;r um
h þetta, en hann var janframt
Jacqueline Kennedy
koma Johnsons mótast af um
hyggju og sjálfstjórn. Einn
þeirra, sem lesið hefur hand-
ritið, segir að verstu sögusagn
irnar í bókinni eigi við engin
rök að styðjast.
Hin mikla eldraun, sem var
í því fólgin að leiða fram í
dagsljósið, raunar að lifa upp
morðið á hverjum degi í
marga mánuði, varð að lokum
of mikið fyrir hinn grannvaxna
og veikbyggða Manchester.
„Helmingur þess fólks, sem
hann talaði við um morðið, féll
saman í miðjum klíðum“, sagði
einn vinur hans. \ ,
Sama sagan hélt áfram dag
eftir dag. Manchester tók við-
töl allt árið 1964, og það voru
aðeins þrjár mikilvægar persón
ur, sem hann missti af. Það
var Marina Oswald, sem neitaði
að eiga viðtal við hann, Adlai
Stevenson, sem dó viku áður en
Manchester hafði mælt sér mót
ið hann, og L. B. J., sem féllst
á viðtal, frestaði því, féllst á
annað viðtal og svaraði loks
nokkrum spurninguni bréflega.
Snemma á árinu 1965 byrjaði
Manchester á bókinni, þótt
hann enn værj dálítið í viðtöl-
um. Áður en árið var á enda
varð áreynzlan honum um of,
og hann fór á spítala í Cnnecti-
cut í 4 vikur.
Handritinu, sem var meira en
1000 vélritaðar síður var síðan
lokið s. 1. vor og þá byrjaði hin
sérstaka endurskoðun handrits
ins, sem framkvæmd var af
fulltrúum Kennedy fjölskyld-
unnar.
Vissulega eru nokkrir kafl
ar í bókinni, sem enginn ágrein
ingur er um. Þeir sem lásu bók
ina fyrst fyrir hönd K. f jölskyld
unnar voru þeir Edwin Guth
man, sem var blaðafulltrúi R.
K. þegar hann var dómsmála-
ráðherra. og John Siegenthaler
gamall fjölskylduvinur. Að
sögn flestra voru breytingar
þær, sem Guthman og Siegenlh
aler stungu upp á að mestu
pólitísks eðlis, tilraunir til þess
að losa handritið við „ „anti“
Johnson tóninn, sem í því var
að finna. Manchester var að
því er virðist sammála breyt-
ingunum.
Nú skeður það, að Man>”“°rt
Framhald á bls 'í.
William Manchester ásamt prófðrk af formála bókarinnar.
samningsbundinn um að
leggja handrit sitt fyrir J.K. og
R. K. óbirt endanlega til yfir-
lestrar og endurskoðunar. Út
gáfufyrirtækinu Harper og
Row var falin útgáfa bókarinn
ar sökum náinna tengsla við
Kennedy fjölskylduna og allur
ágóði, að undanskilinni lítilli
greiðslu til fyrirtækisins og
Manchesters, átti að renna til
John F. Kennedy bókasafnsins
í Boston. Markmið það, sem
Manchester og Kennedy fjöl-
skyldan hafði sett sér, var að
gðefa út stórbrotna sögu, eins
nákvæma og mögulegt væri.
Þrátt fyrir allt þetta hafði
Manchester varla lagt síðustu
hönd á verk sitt, þegar furðu
Johnson og Jacqueline i borð um
„Air force one“ hinn 22. nóvemb
er 1963.
sögur tóku að berast út
frá Kennedyfjölskyldunni.
Annars vegar var sagt, að
hvorki Jaqueline né Robert
gætu fengið sig til að lesa bók
ina, og hins vegar að þeim
geðjaðist alls ekki að innihald
inu. Fyrstu sögusagnirnar voru
um mótbárur Kennedyanna
gegn lýsingu höfundar á kald-
ranalegu tilfinningaleysi John
sons í þeirra garð fyrstu klst.
eftir morðið. Kennedy fjölskyld
an óttaðist, að því sagt var, að
hún yrði sökuð um róg og
meiðyrði, og afleiðingarnar
yrðu þær, að það myndi styrkja
L.B.J- og spilla fyrir framtíðar
vonum Roberts Kennedys um
forestaembættið. Síðar kom í
ljós, að deilt var um fleira en
þetta.
Við undirbúning málaferl-
anna kom í ljós, að J.K. var á-
kveðin í að láta strika yfir heil
ar blaðsíður í bókinni, en ein-
mitt á þessum blaðsíðum var
nákvæm lýsing og frásögn af
viðtölum þeim, sem Manchester
hafði átt við hana og tekið á
segulband. Þessi deila hennar
og Manchesters skipti mönnum
brátt í tvo hópa. í öðrum hópn-
um voru einlægir aðdáendur
hinnar fyrrv. forsetafrúar en í
hinum hópnum var að finna
menn, sem gagnrýndu hana ým
ist fyrir að hafa verið of hlé-
dræg eftir morðið eða of „létt
úðug“.
Manchester var valinn til
þess að skrifa bókina vegna
þess, að hann hafði skrifað 7
bækur fyrir, m. a. bók um J
F. K. „Mynd af forseta“ og
vitað var að hipn látni forseti
mat hann mikils. Nokkrir af
þeim, sem bezt til þekkja eru á
þeirri skoðun, að bókin hlyti
að valda deilum allt frá því
að fyrst kom til tals að skrifa
hana. „Það var grundvallarskoð
anamunur þeirra, sem stóðu að
bókinni „hvað væri saga“. sagði
einn þeirra. Frægur sagnfræð
ingur Theodore H. White sem
einkum hefur rannsakað sögu
forseta Bandaríkjanna heldur
því fram, að Manchester hafi
aldrei átt að taka verkið að
sér, sökum skilmála þeirra,
sem Kennedy fjölskyldan setti.
„Menn ,sem skrifa um sögu
leg málefni, ættu aldrei að
leyfa neinar tilslakanir varð-
andi efnið og aldrei að fallast
á að aðrir aðilar breyttu hand
ritinu".
Hvað sem öllu þessu leið hik
aði Manchester aldrei við að
taka að sér verkið. Hann sagði:
við Júlíu eiginkonu sína. „Mér
finnst mér vera sýnt traust og
virðing. Ég verð að gera það.“
Frá því Manchester byrjaði
á bókinni vann hann 16 tíma í
sólahring 6 daga vikunnar og
tók meira en þúsund viðtöl
Einnig rakti hann nákvæmlega
slóð þá, sem hinn látni forseti
hafði farið í bíl sínum í Texas
og fylgdi einnig áætlaðri leið
Oswalds.
Hann hefur verið gagnrýndur
fyrir að halla um of á Johnson
forseta með því að leita að
spennu milli Johnsons og Kenn
edy fjölskyldunnar í flugvél-
inni ,sem flutti þau frá Dallas
tíl Washington. Áf öllum þeim
viðtölum, sem hann tók, eru þau
sögð mikilvægust, spm hann átti
við J.K. sjálfa. En einmitt þessi
áhrifamiklu viðtöl eru nú or-
sök málaferlanna. Það er greini
legt, að frú Kennedy var í mjög
svo miklu uppnámi og, að
hún nú sjái eftir því, sem hún
sagði þá. Því er haldið fram, að
hún hafi í sorg sinni opnað
hjarta sitt of mikið, enda ekki
búizt við því, að dýpstu til-
finningar hennar kæmu fram
á prenti, og einnig fannst henni,
sem hún væri vernduð af samn
ingi þeirra.
Margir þeir, sem lesið hafa
bókina, tala um mynd þá, sem
Manchester dregur upp af John
son forseta og þykir hún frem
ur óskemmtileg. Lyndon B.
Johnson Manchesters, eftir
því, sem eítt vitnið segir, er
fullur hluttekningar gagnvart
hinnj syrgjandi Kennedy fjöl
skyldu, en við hið kuldalega við
mót, sem þau sýna honum, verð
ur hann hálf utan við sig og
ringlaður. „Aðeins nokkrum
klst. fyrir atburðinn í Dallas
þykir L. B. J. svo lítilsvirtur
stjórnmálamaður", segir í bók
inni, „að áhrifamiklir menn í
Washington vildu meira að
segja forðast að fara í útreiðar
túr með honum.“
„Nokkrir vandamenn Kenn-
edys sýndu L. B. J. jafnvel opin
berlega óvináttu í vélinni til
Washington," segir ein heim
ildin. „Ke.nnedy fólkið vildi
engin samskipti hafa við John
son fjölskylduna á leiðinni
heim“, segir önnur. Bókin skýr
ir frá fleiri brösum milli John
sons forseta og vina og vanda-
manna Kennedys. Þannig segir
ein heimildin, að Kennedy fólk
ið hafi viljað fljúga til Washing
ton með kistuna í sinni eigin
vél og L. B. J. í annarri, en
L. B. J. hafi verið staðráðinn
í því að fá Jacque/ine Kennedy
með sér á myndina þegar hann
særi embættiseiðinn til þess að
svo virtist sem hann hughreysti
hana. Sagt er að bókin lýái
valdatökunni einkum frá sjón
arhóli Kennedy fjölskyldunnar
séð. Einnig segir í bókinni, að
L. B. J. hafi verið sannfærður
um, að hann yrði að sverja
embættiseiðinn í borð um „Air
force one“, (en það er einka-
flugvél forseta Bandaríkjanna),
áður en hún lenti í Washington,
þar sem hann óttaðist árás Sov
étríkjanna, en hin þrumulostna
Kennedy fjölskylda virtist taka
þessa ákvörðun hans þannig,
að hann væri svo óþolinmóður
til að komast til valda.
Hvað sem bók Manchesters
segir, þá hefur Hvíta húss
fréttaritari Newsweek, Charles
Roberts ,sem var annar tveggja
fréttaritara um borð í vél-
inni til Washington, skýrt frá
því, að hann hafi ekki orðið var
við neitt tilfinningaleysi hjá
Johnson forseta um borð í vél-
inni, þvert á móti hafi fram