Tíminn - 08.03.1967, Síða 7

MIÐVIKUDAGUR 8. marz 1967
ÞINGFRÉTTIR T6MINN ÞINGFRÉTTIR
Gylfi Þ. Gíslason, menntamála-
ráðlherra, mælti í gær fyrir frum
varpi ríkis'stjórnarinnar til laga
um listamannalaun. Aðalatriði
'þessa frumvarps eru þessi:
1. Gert er ráð fyrir því, að
Alþingi veiti árlega fé á fjárlög
um til að launa listamenn. Er
annars vegar gert róð fyrir því,
að Alþingi veiti árlega tilteknum
listamönnum ákiveðin heiðurs-
laun, svo sem tíðkazt hefur undan
farið, og hins vegar eina heildar
upphæð, sem síðan skuli skipt af
nefnd sjö manna, kosinni af sam
einuðu Alþingi að afloknum al-
þingiskosningium, en í fyrsta
skipti þegar eftir að lög þessi
öðlast gildi. Það hefur háð störf
um þingkjörnu nefndanna uhdan
farin ár, að þær hafa verið kosn
ar til aðeims eins árs í senn. Hér
er gert ráð fyrir því, að nefndin
verði kjörin að afloknum aiþingis
kosningum og starfi milli kosa-
inga. Ætti það að auka öryggi
og festu í störfum nefndarinnar.
2. Gert er ráð fyrir því, að
um tvo launaflokka verði að ræða
og séu launin í öðrum flokknum
helmingi hærri en í hinum. Und
anfarið hafa launaflokkar verið
fjórir^
3. ■ í upphafi árlegs staifs síns
NÝ SKIPAN UM ÚTHLUT-
UN USTAMANNALAUNA
ákveður nefndin, hversu há laun
in skuli vera í hvorum flokknum.
Síðan skulu nefndarmenn gera
heildartillögu um skiptingu þeirr
ar fjórhæðar, sem til ráðstöfunar
er. Þegar þessar tillögur eru
komnar fram, skal ’tekin ákvörð-
un um hversu margir skuli hljóta
laun í hvorum flokknum, og ræð
ur í því samtoandi afl atkvæða. Þá
skal gerður kjörseðill með nöfn
um alira þeirra, sem tillaga hef
ur komið fram um, að hljóta skuii
hærri iaunin. Er síðan kosið um
það með leynilegri atkvæða
greiðslu í nefndinni, hvaða lista
menn skuli hljóta hærri launin.
Síðan skal gerður annar kjör
seðill með nöfnum þeirra, sem
tiilögur höfðu verið gerðar um,
að hlytu lægri launni, og ninna,
sem ekki hlutu hærri launin og
síðan fara fram leynileg kosning
með sama hætti um það, hverjir
hljóta skuli lægri launin. Með
þessu móti væri komið á það
fastri skipun, hvernig ákvörðun
er tekin um veitingu listamanna
iaunanna.
4. Aðildarfélög Bandalags ís
lenzkra listamanna skulu eiga rétt
á að tilnefna hvert um sig tvo
fulltrúa til samstarfs við nefnd-
ina, sem Alþingi kýs til þess að
ákveða listamannalaunin. Áður
en atkvæði eru greidd í neind-
inni, skulu fuUtrúar bandakgs
félaganna eiga rétt á að láta í
ijós skoðun sína á tillögugerð tim
iistamenn á því sviði, er hlutað
eigandi bandalagsfélag starfgr á.
Meðan nefndin starfar. skulu all
ar tillögur nefndarmanna og all
ar umsagnir fulltrúa bandalags
félaganna skoðaðar trúnaðarmál.
En þegar störfum nefndarinnar
er lokið, er bæði nefndarmöm-
um og fulltrúum bandalagsfélag-
anna heimilt að skýra opinberlega
frá sínum eigin tillögum og um
sögnum, en ekki tillögum og um
sögnum annarra. Með þessu móti
fá fulltrúar listamanna vissa aðiid
að veitingu listamannalaunanna.
Þeim er ekki fengið vald til veit
ingar iaunanna eða beinna áhrifa
á hana. En það er mikilvægt fyrir
listamennina og samtök þeirra
að eiga rétt á að segja álit sitt á
þeim tillögum, sem fram koma í
nefndinni, áður en nefndarmenn
ganga til atkvæða um þær.
Prumvarp þetta var sent stjórn
Bandaiags íslenzkra listamanna til
athugunar, og hefur það venð
rætt í stjórninni og öllum aðildar
félögum bandalagsins. í viðræð-
um, sem menntamálaráðherra hef
ur átt við stjórn Bandalag ís-
lenzkra listamanna, hefur komið
í ljós, að innan bandalagsins er
sérstakur áhugi á því að fá lög
tekin ákvæði um sérstakt starfs
styrkjakerfi til handa listamönn-
um, samkvæmt umsóknum þeirra.
í framhaldi af því hefur ríkis
stjórnin ákveðið að skipa nefnd
til þess að atJhuga möguleika á að
breyta núverandi listamannalaun-
um að nokkru leyti í starfsstyrki
og verja auk þess til þeirra því
fé, sem Alþingi kynni að veita
til viðbótar í því skyni. Jafn-
framt verði athugað, með hverj-
um hætti væri unnt að samræma
starfsemi sjóða, sem nú starfa á
þessu sviði, starfsstyrkjakerfinu.
Gert er ráð fyrir, að nefndin semji
jafnframt frumdrög að reglum
um úthlutun slíkra starfsstyrkja,
og að Randalag íslenikra lista
manna eigi fulltrúa í nefndinni.
Verðlagsmál landbunaöarins
Töluverðar umræður hafa orðið
í neðri deild um frumvarp Hanni
bals Valdimarssonar um breyting
á verðlagningu landbúnaðaraf-
urða. M.a. að bændur hætti að
semja við fulltrúa neytenda um
verðið en semji beint við ríkis-
•valdið og ennfremur um skipu-
•lagsbreytingar á samtökum
bændastéttarinnar. Þeir Gísli
Guðmundsson og Ágúst Þorvalds
son hafa gert athugasemdir við
frumvarpið og fer hér á eftir
útdáttur úr ræðu er Gísli Guð-
mundsson flutti um m'álið á mánu
dag.
Það er gert ráð fyrir því í
þessu frv. m.a., að verðákvörðun
in í sambandi við landbúnáðarvör
urnar fari fram á annan hátt
heldur en gert er ráð fyrir í nú
gildandi framleiðsluráðsl. og í
megindáttum eru þessar tvær að
ferðir þannig, að i gildandi 1. er
gert ráð fyrir, að samstarfsnefnd,
ef svo mætti kalla, talin vera á
vegum framleiðenda, hins vegar
á végum neytenda, geri tilraun
til að korna sér saman um verð
ið og síðan, ef samkomulag tekst
ekki er það ákveðið af yfirnefnd.
En í þessu frv. er gert ráð fydr
því, að verðákvörðunin verði gerð
með samningum milli Stéttar-
samtoands bænda og ríkisvaldsins
og þetta segir flutningsmaður, að
sé hliðstætt því, er stéttarfélög
semji við atvinnurekendur um
kaup og kjör. Nú er þetta að
vísu ekki alveg hliðstætt og það
er erfitt að finna fyrirkomuiag
sem sé alveg hliðst. kjarasamning
um stéttarfélaga launamanna og
atvinnurekenda. Flutningsmað
maður lét nokkur orð falla um
það, að það vær-i í raun og veru
hlálegt að skipa þessum málum
ó þann veg, að fulltrúar verka-
lýðsfélaga væru settir ti! bess
að semja sem gagnaðilar við full-
trúa bændasamtakanna. í íljótu
bragði má virðast, að svo sé, en
þetta fyrirkomulag á að sjálfsögðu
sínar skýringar. Skýringin á þessu
fyrirkomulagi felst í því, að j 1.
um framleiðsluráð hefur lengi ver
ið það ákvæði, að bændur skuli
hafa tekjur í samræmi við tekj
ur annarra vinnandi stétta. Og
tekjurnar ákvarðast af verðlaginu
og ýmsum þáttum rekstursins,
en einhvern veginn þarf að slá
því föstu hvaða tekjur hjá bænd
um séu í samræmi við tekjur
annarra vinnandi stétta. Það er
ekki skráð í heimildir þannig að
það sé öllum vitanlegt og þetta
er aðferðin, sem löggjöfin á
sínum tíma fyrir tveim tugum
ára setli í lög til þess að kom
ast að þessari niðurstöðu að þessi
6 manna nefnd frá bændum og á
félögum annarra vinnandi stétta
skyldu setjast á rökstóla og reyna
að komast að niðurstöðu um
hvernig verðlagið ætti að vera
til þess að þetta samræmi næðist.
Með þessu er ég ekki að segja,
að það fyrirkomulag, sem sett
var í lögunum um 6 manna nefnd
eigi endilega að gilda áfram. En
það er gott að hafa þetta í huag
til skýringar á því, hvers vegna
þetta fyrirkomulag er tekið upp.
En í sambandi við þetta hef ég
verið að leita eftir því í þessu
frumvarpi hvort þar væru ákvæði
um að tekjur bænda skyldu vera
í sem nánustu samræmi við tekj
ur annarra vinnandi stétta. Ég
hef ekki getað fundið sams konar
ákvæði um þetta efni.
Flutningsmaður sagði það væru
yfirleitt ekki tii nein stéttarfélög
bænda hér á landi, sem gætu
Sex ný prófessors
embætti við H.f.
Menntamálaráðherra mælti í
gær fyrir stjórnarfrumvarpi um
stofnun 6 nýrra prófessorsemb-
ætta við háskólann.
Frumvarp þetta gerir ráð fyrir
stofnun sex nýrra prófessors-,
embætta við Háskóla íslands. Af
þeim eru þrjú samkvæmt áætlun
háskólaráðs frá árinu 1964, sem,
ríkisstjórnin hefur samþykkt, umí
fjölgun prófessorsembætta næst
áratuginn (prentuð sem fylgiskjal
með frv. til laga um breyting á'
lögum nr. 60/1957, um Háskóla
ísiands, er lagt var fyrir alþingi
á 86. löggjafarþingi 1965/66,
þslk. 214). Er þar um að ræða
eitt embætti í læknadeild, eitt í
laeadeild og eitt í viðskiptadeild.
Þá er gert ráð fyrir breytingui
tveggja núverandi dósenísem
bætta i læknadeild í prófessors
embætti, þ.e. annars vegar i
fæðingarhjálp og kvensjúkdöm-
um, hins vegar í röntgenfræði. Er
það í samræmi við tillögur há
skólans (sbr. greinargerð með
10 ára áætluninni), og á breyt-
ingin ekki að hafa kostnaðarauka
í för með sér eins og starfskjör
um kennaranna er nú skipað.
Loks ér, einnig samkvæmt tiilög
um háskólaráðs, gert ráð fyrir
stofnun nýs prófessorsembættis í
verkfræðideild. Er hér um að
ræða embætti prófessors í jarð
eðlisfræði, og er ætlazt til, að
hann veiti forstöðu rannsóknar
stofu þeirri í jarðeðlisfræði, sem
þegar hefur verið komið á fót
við Raunvisindastofnun Háskói-
: ans.
í 2. gr. frumvarpsins er kveð
ið á um, að prófessorarnir í
fæðingarhjálp og kvensjúkdómum
og í röntgenfræði veiti forstjórn
viðkomandi deildum við Landspít
alann, en það er í samræmi við
starfssvið núverandi dósenta í
þes.sum greinum. Jafnframt er
lagt til. að fellt verði úr lögum
ákvæði um, að prófessorinn í
eðlisfræf(i skuli jafnframt vera
forstöðumaður rannsóknarstofu
til mælinga á geislavirkum efnum,
er lúti verkfræðideild. Ákvæði
þetta er efnislega niður fallið
eftir tilkomu Raunvísindastofn-
unar Háskólans, sem annast m.a.
i rannsókn á geislavirkum efnum.
verið þess umkomin í raun og
veru að semja um kjör bænda
stéttarinnar, heldur félagsskap-
ur af öðru tagi. Nú veit ég
ekki annað, a.m.k. í þeim lands
'hluta, þar sem ég á heinva en
í hverj'Um hreppi sér búnaðar-
félag og í þessu búnaðarfélagi eru
yfirleitt bændur úr sveitinni, þó
ekki allir, því að engum mönn-
um er þröngvað inn í þennan
félagsskap, sem ekki vilja' þar
vera. Þetta er stéttarfélag bænda
í hverjum hreppi og þessi hreppa
búnaðarfélog láta sig varða mál
efni bændanna hvers efnis, sem
þau eru, hvort sem það eru jarð
ræktarmál, búfjárræktarmál, bygg
ingarmál, verðlagsmál og hvað
eina. Síðan eru hreppabúnaðar-
félögin í hverri sýslu meðlimir í
svokölluðu búnaðarsambandi og
þessi búnaðarsambönd eru sums
staðar sameiginleg fyrir fleiri
sýslur eins og á Suðurlandi. Svo
kemur annað til sögunnar sem
sennilega veldur þessum misskiln
ingi í málinu um. að bændur hafi
ekki stéttarfélög, að hvert búnað
arsamband er að jafnaði fulltrúi
í tveimur landssamböndum, t.d.
Búnaðarfélag Norður-Þingey-
inga, þar sem ég á heima. Það
er meðlimur annars vegar í Bún
aðarfélagi íslands og það kýs
þangað fulltrúa á Búnaðarþing,
og hins vegar , Stéttarsamtoandi
bænda og kýs þangað fulltrúa á
aðalfund Stéttarsambands bænda
þannig að landssamböndin verða
tvö, sem þessi sörnu stéttarfélö
og stéttarsambönd standa að, Þau
standa bæði að búnaðarfélaginu,
sem er fagsamband og Stéttar-
sambandinu, sem er samband,
sem fjallar um kjaramál. En stétt
arfélög bænda eru vitanlega fyrir
hendi á þennan hátt. Ég álít
að sú leið, sem gert er ráð fyrir
í þessu frv. verðskuldi það, að
koma til athugunar. Hins vegar
hef ég alltaf gert ráð fyrir því,
að það rétta væri í þessu máli,
að bændasamtökin, ef þau vilja
skipta um leið í þessum málum
segðu til um það á sínum vett
vangi sjálf.
Það er kafli í þessu frv. um
útflutning landbúnaðarafurða. Nú
er það þannig, að ríkissjóði er
ætlað að greiða verðuppbætur á
útfluttar landbúnaðarvörur, sem
mega verða allt að 10%verðmætis
landbúnaðarframleiðslunnar. Nú
segir hér í 18. gr. frv.
• „Nú næst ekki sama verð til
bænda fyrir nautgripa- og sauð-
fjárafurðir á erlendum markaði
og framleiðendur fá greitt fyrir
þær á innlendum markaði og má
þá fyrst um sinn greiða útflutn
ingsuppbætur úr ríkissjóði á þær
afurðir, þó aldrei meira en sem
svarar 10%af heildarverðmæti
framleiðslu þessara afurða, við
komandi verðlagsár og aldrei
meira en 100%bætur miðað við
innanlandsverð til framleiðenla
á sérhverja sérgreinda vöruteg-
und.“ Mér finnst að þarna sé
nokkru linara orðalag í frv .held
ur en er í gildandi lögum. Hvað
þýðir þetta fyrst um sinn? Það
er dálítið óákveðið.
A ÞINGPALLI
★ í gær lauk i efri deild fyrstu uinræðu um frumvarp rikisstjórn
arinnar um ráðstafanir vegna sjávarútvegsins. Gerðu þeir Helgi Bergs
og Gils Guðmundsson athugasemdir við frumvarpið og sjávarútvegs-
málaráðherra sagði nokkur orð til andsvara. Fumvarpinu var vísað til
2. umræðu og sjávarútvegsnefndar.
Trúin flytur tiöll. — Við flytjum all* annað.
SENPIBÍLASTÖBIN HF,
BlLSTJÓRARNIR AÐSTOÓA.