Tíminn - 07.04.1967, Blaðsíða 2

FÖSTUDAGUR 7. aprfl 1967
14
TfMINW
INGIMAR BOGASON:
RÍKISÚTVARPIB
Ríkisútvarpið gegnir miklu
menningar- og þjónustuihlutverki.
Það er iþvi eðlilegt að jafnan sé
mikill áhugi og eftirvænting fyrir
því hvernig til tekst með efnisval
og flutning á dagskrárliðum þess
hverju sinni. Hefur þar um margt
vel tekizt til fróðleilks og skemmt-
unar. Á undanförnhm árum hefur
útvarpsstjóri, við kynningu á dag-
skrárefni útvarpsins og í ávarpi
til hlustenda, óskað eftir tillögum
um það hverjar óskir hlustenda
væru um flutning og efnisval í
útvarpsdagskrána.
Stjórnendur ýmsra fastra þátta
í útvarpinu hafa einnig borið fram
óskir um það til hlustenda að þeir
létu skoðun sína í Ijós um það
hvernig þessi eða hinn þátturinn
geðjaðist hlustendum. Eg held að
almenningur hafi ekki sinnt því
að svara þessum fyrirspurnum
nógu rækilega. Af þeim sökum eru
því margir mjög vinsælir þættir
útvarpsins liðnir undix lok, en
aðrir lélegri uppteknir í þeirra
stað. Hér ætla ég ekki að nefna
að þessu sinni nöfn á neinum ein-
stökum þátitum eða fara út i sam
anburð á þeim, en að einum
„skemmtiþætti" útvarpsins ætla
ég að vfkja sem er leikritaflutning
ur. Þessi dagskrárliður hefur vald
ig mörgum hlustendum vonbrigð-
um og leiðindum og stundum hryll
ingi. Þó undantekningar séu frá
þessu hafa leikritin oft ekki veitt
fólki það stundargaman sem þeim
er þó sjálfsagt ætlað að gera. —
Það á að heita svo að til sé í land-
inu kviikmyndaefUrlit, að vísu
mjög ófullnægjandi, og aðeins
staðsett í Reykjavík fyrir allt
landið. Með eftirliti þessu á að
vernda börn og unglinga frá óæski
legum áhrifum kvikmyndanna.
Slfkt er aðkallandi og brýn nauð-
syn, því mikill fjöldi lélegra æsi-
mynda eru alltaf einhversstaðar á
boðstólum í kvikmyndalhúsum.
Slíkar myn'dir þjóna ekki uppeld-
islegum tilgangi. Þær eru skað
legar bömum, og þarfnast því eft-
irlits — (Sterkara eftirlits en þess
sem nú er). En börnin hlusta líka
á leikritaflutning útvarpsins, sem
ekki er við hæfi barna, og varla
stundum boðlegur fullorðnu fólki
að efnisvali. Börn og unglingar
hlusta yfirspennt á hrikaleik frá-
sagnarinnar. Þau vilja jafnvel líkj
ast persónum sem verið er að
túlka. Það kostar mikla baráttu
að hindra börnin í því að hlusta
á útvarpið á heimilunum þegar
svo stendur á. Þarna er uppeldis-
legt vandamál við að glíma. Efnis
val á leikritum útvarpsins er stund
um slíkt að furðu gegnir um þann
listasmekk. Allt of mikið af þeim
er í slíkum búningi, og málílutn-
ingi, að hlustendur hafa enga
skemmtun af eða andléga uppbygg-
ingu. Hvers vegna þarf að veíja til
flutnings leikrit, sem eiga að sýna
og segja okkur frá versta soranum
í mannlífinu, svo sem lygi, svik-
um, glæpum, morðum, lauslæti,
þjófnaði o. fl. sem framkallar svo
í flutnir.gi verksins, hljóð, vein,
öskur, stunur, formælingar o. fl.
þess háttar? Mætti þetta ekki
hverfa eins og sorpritin, sem nú
vaða uppi og þyrftu að vera bönn
uð? Ég held að þroskað og full-
orðig fólk hafi ekki áhuga eða
smekk fyrir að hlusta á slikan
flutning sem betur fer og mörg
um er það ekki hollt á lágu þroska
stigi svo að þeir bíði ekki andlegt
tión af, siðferðislega og félagslega
séð. Getur ekki listin sjálf ef að
hún er túlkuð í áæskilegu leik-
formi, jafnvel orðið hættulegur
skóli fyrir allt of marga lítt þrosk !
aða einstaklinga, sem gjarnan taka
persónur í leikformi sem fyrir-
,1
mynd til eftirbreytni, og þá ekki
sízt börnin, líkt og i kvikmyndun
um- Hér er því leiklistarráðunaut
um og fleirum mikill vandi á hönd-
um um val og flutning á leiklistar
efni. Að því ber að vinna og
stefna og efnisval til flutnings á
leiklist, hafi göfgandi, þroskandi
og mannbætandi áhrif á alla þá
sem hana vilja heyra og sjá. Leik
list á að auka og efla menningu
okkar en ekki öfugt. Það skal við-
urkennt og metið a& útvarpið hef
ur flutt margt 'listrænt og skemmti
legt í leikformi, og minni ég á
mörg íslenzk leikrit þar í flokki,
og svo barnaleikrit valin fyrir
barnatíma útvarpsins. Þar hefur
oft vel tekist um val og flutning.
En umfram allt kastið meiru fyrir
borð af lélegu sorpi leikritanna,
útrýmið svikum, prettum, undir-
ferli og glæpum i leikformi og
flutningi, á tjáningu mannlegs
lífs, svo sem okkur öllum ber að
gera í raunverulegu lífi okkar og
starfi.
■jír Þá vil ég með nokkrum orð
um víkja að tilkynninga- og frétta
flutningi blaða og útvarps. í vet
ur hefur svohljóðandi auglýsing
verig lesin í útvarpið: „Gleymið
ekki að gefa smáfuglunum, dýra-
verndunarfólagið". Auglýsingin er
góðra gjalda verð og hvetur menn
til að muna eftir smælingjum og
veita þeim samúð og umhyggju,
en hvaða dýraverndunarfélag hef-
ur beðið fyrir auglýsinguna? Það
er engu líkara en að aðeins eitt
dýravemdunarfélag sé til í land
inu, en svo er ekki, því að þau
munu vera 5—6 og hafa þau mynd
að sér sitt eigið samband. En það
má segja að þessi starfsemi sé ekki
mikið nefnd á nafn á forsíðum eða
baksíðum dagblaðanna, eða þá að
fr'éttamenn útvarpsins séu að
ómaka sig á því að safna fréttum
frá starfseminni, enda þó að frið
un og náttúruvernd, vamir gegn
slysum á dýrum, dýrasjúkra/hús,
og bættur húsakostur búpenings og
mannúðleg meðferð, og hug
kvæmni í umgengni við öll dýr
sem manninum eru undirgefin séu
hornsteinar undir menningarlegt
gildi hvers þjóðfélags. Það virðist
heldur lítið vcra gert til þess að
hefja flutning á upplýsinga og
fræðslustarfsemi fyrir þessum mál-
efnum. Mér er nær að halda að
stór hluti þjóðarinnar viti ekki
hvaða reglur og lög um dýravernd
un og náttúruverndun eru til, og
hvernig, þau líta út, yfir hvað þau
ná, og hvaða rétt þau gefa dýrun
um til verndar og varðveizlu á
líðan þeirra og lífi. Um þessi mál
ættu fréttamenn að veita almenn
ingi í landinu mikilsverða kynning
ar_ og upplýsingaþjónustu, segja
frá nýmælum, verkefnum, og bar-
áttumálum áhugamanna á þessu
sviði. Þá gætu fréttamenn átt mik-
ilsverðan menningarlegan þátt í
uppbyggingu á friðun og náttúru
vernd á íslandi. Allur almenning
ur 'hvar sem er á landinu ber mikla
umhyggju fyrir smáfuglunum og
er þeim mikið gefið af korni og
öðrum fuglamat þegar veðurfar er
hart og snjóalög mikil á vetrum.
Þá eru smáfuglarnir heimilisvinir
fléstra, og 'hvatning um það til al-
mennings með síendurteknum aug
lýsingum í útv. er ekki að verða
svo nauðsynleg, sem auglýsendur
álíta. Mér hefur dottið í hug að
nú væri mikið þarfara fyrir sam
tök dýraverndunarfélaga, þegar
vetur gjörist harður, og ís og snjó-
ar hylja alla jörð, að verja nokkru
fé til birtingar á auglýsingu svo
hljóðandi:
„Munið að gefa hrossunum". Aug-
lýsingin skýrir sig sjálf en mundi
verða þörf áminning til þeirra sem
líta á hrossinn sem sjálfsagðan úti-
göngupening, er setja megd á „guð
og gaddinn' og falia megi sem fugl
ar loftsins, ef að svo ber undir.
En ekki meira um þetta að sinni.
Ég.vil þó áður en ég skil við þetta
málefni skora á alla dýravini í
landinu að þjappa sér saman til
félagslegra samtaka um almenna
dýraverndun og náttúruvemd, sjá
um að þau lög sem til eru um
þetta, séu virt og haldin, og að
menn gefi vísbendingar um það
sem kynni að vera ábótavant í þess
um efnum, því að lengi mun þar
. vera hægt um að bæta, fyrir með-
, höndlan góðgjarnra manna. Vinn
J um öll að aukinni menningu og
: mannúg í umgengni við dýrin.
☆ í fréttum blaða og útvarps
er af gefnu tilefni oft sagt frá
margs konar afbrotum, sem nú ger
ast óhugnanlega oft í okkar sið--
menntaða og að ýmsu leyti háþró-
aða þjóðfélagi. Um það virðast
ekki vera til reglur eða skipulag
með hvaða hætti fréttir eru birt
ar almenningi. Margir fréttamenn
geta sagt sömu fréttina með nokk
uð mismunandi hætti, efnislega, og
að orðalagi. Til dæmis brýtur ein-
hver bifreiðastjóri umferðarlögin,
próflaus unglingur stelur einhvers
, staðar bíl, aksturinn er ofboðsleg
jur- Ölvun, stelsýki, samvizkuleysi,
; og gróft hirðuleysi, fyrir lögum og
rétti í umferðinni, veldur því að
alvarlegt slys eða árekstur hefur
| skeð, sem oft veldur tilfinnanlegu
| eignatjóni og stundum líftjóni. í
i fréttum er oft þannig skýrt frá að
I þarna hafi þessi eða hinn „ökuþór
;inn“ verið að verki. Nafnið „öku-
j þór“ er samkvæmt merkingunni að
j ég tel afburðamaður á stjórn öku
; tækis og á því ekki heima við
I afbrotamenn í umferðinni. Nafnið
i „ökuþór“ gæti þá í fréttaflutningi
I um afbrot, skoðast sem viðurkenn
ing á „bíræfni — áræði“. Það er
ískyggileg staðreynd að umferðar
I brot hjá stjórnendum ökutáskis
j fara ört fjölgandi. Ástæður og til-
| efni sem að þessu liggja, eru
kannske ekki eins torskyldar eins
og sumir vilja vera láta. Bifreiða
stjóri sem brýtur lög og rétt í um-
ferðinni er smánarblettur á stétt
sinni. F'réttamenn ættu í frásögn
sinni að kalla þessa menn ógn-
valda, skaðvalda, bölvalda, eftir
eðli umferðarbrotsins. — Ógnvald
ur, sá sem brýtur umferðarétt án
þess þó að valda í bili árekstri, en
er sífellt ótryggur og hættulegur
I umferðinni. — Skaðvaldur sá sem
i veldur árekstri og tjóni, vegna
i hirðuleysis, ölvunar, eða af öðrum
! vítaverðum ástæðum, — Bölvaldur,
j sá sem veldur öllu þessu og líftjóni
að auki. Sjálfsagt þykir nú einhverj
um fréttamanni sér nóg boðið með
svona siðalærdómi en hér er ekki
verið að nefna annað en uppástung
ur .En áður en ég skil við þetta
efni, afbrot í umferðinni vegna
ölvunar o. fl. vildi ég koma á fram
færi þessari spurningu: Finnst al-
menningi ekki tími til kominn að
almennt eftirlit lögreglumanna á
skemmtistöðum hvar sem er á
landinu sé endurskoðað? Á öllum
skemmtistöðum víðast hvar á land
inu, í sveit og kaupstað mun vera
til löggæzla en er hún nægilega
sterk og raunhæf, þegar til þarf
að taka? Á héraðsmótum, hesta-
mannamótum og öðrum almennum
skemmtunum, þar sem oft er
mikill fjöldi fólks saman kominn,
er venjulega hægt að sjá menn
meira og minna undir áhrifum
áfengis. Hvað skyldu lögreglumenn
á viðkomandi stað, missa marga
undir áhrifum að stjórn ökutækis,
sem eru að hverfa frá skemmti-
stað? Hvaða hætta er þarna á
ferðinni? Er lögreglan of fáliðuð?
Snýr einhver sér í vestur, þegar
hann á að horfa í suður? Bregðast
einhverjir á verðinum? Hvað segir
hinn sjáandi maður, hvað segir al-
menningsálitið, og hinn raunsæi
maður? Hvers vegna stígur fólk
upp í bifreið hjá ölvuðum bíl-
stjóra? Hér liggja spurningarnar
fyrir ein af annarri. Og svarið
verður . . . ?
MINNING
Sigurjón Sigurðsson
frá Hólmavík
F. 7. maí 1884. — D. 13. marz 1967
Það var haustið 1905 sem fund
um okkar Sigurjóns bar fyrst
saman. Við vorum þá við sjó
róðra og hásetar hjá yeim Guð
mundi Guðmundssyni þá á
Drangsnesi síðar bónda í Bæ á
Selströnd (Sigurjón) og ég hjá
Ara Magnússyni þá búsettum í
Hólmavik. Formenn þessir voru
orðlagðir sjósóknarar og afla-
menn. Þetta haust var rýr aíli
við Steingrímsfjörð svo að ver
tíðin hófst með því að fara norð
ur á Gjögur við Reykjarfjörð. En
rosatíð var og landlegur tíðar.
; Búðavist okkar myndi nú vart
jvera talin mannsæmandi. Lág-
; um við í flatsængum í nýbyggðu
en ekki fullgerðu íbúðarhúsi, sem
! Níels bóndi Jónsson á Grænhóli
, átti. Við gjörðum engar sérstak-
1 ar ‘kröfur og vorum því vel ánægð
ir með okkar hlutskipti. Er land
legur voru gjörði mannskapur-
inn sér ýmislegt til dægradvalar.
Það sem mér er eftirminnilegast
var er þeir Guðmundur og Sigur
jón kváðu rimur meðal þeirra
alþingisrímurnar, þá nýlega
komnar fyrir almenningssjónir.
Síðar á ævinni minntumst við
Sigurjón oft á haustvertíðina á
Gjögri.
Á þessum árum ævinnar mun
Sigurjón hafa stundað, sjóróðra
bæði á árabátum og einnig var
hann við fiskveiðar hjá Hrólfi
Jakobssyni frá Illugastöðum á
Vatnsnesi, sem var á dekkbát, og
mun hafa verið með þeim fyrstu
við Húnaflóa, er stunduðu þorsk
veiðar á stærri bátum með mótor
vól.
Það mun hafa verið haustið
1907 sem Sigurjón fór til náms
í Verzlunarskólann, sem þá hafði
verið nýlega stofnaður í þeim til
gangi að veita ungum mönnum,
er hugðu á verzlunarstörf 'að at
vinnu, tilsögn í bókfærslu, versl-
unar fræði o.fl. Er Sigurjón
hafði lokið fullnaðarprófi frá
skólanum réðist hann starfsmað
ur að Söludeild Steingrímsfjarð
ar í Hólmavik. Þá var þar sölu
stjóri Guðjón alþm. Guðlaugsson.
Við fyrmefnt félag vann Sigur-
jón ýmist sem bókhaldari eða
framkvæmdastjóri til 1932, sr
hann flutti til Reykjavíkur. Er
til Reykjavíkur kom varð hann
starfsmaður hjá B Inaðarbank-
anum, sem fulltrúi. Þvi starfi
gegndi hann þar til hann hætti
vegna aldurs. Þó var hann þar
lengur í starfi. Hans trúmennska
og vandvirkni gjörði honum allar
götur greiðar og voru sterkari
þættir en hraðvirk og vafasöm
löggjöf.
Foreldrar Sigurjóns voru hjón
in Sigurður Sigurðsson bóndi á
Felli í Kollafirði, snikkari eða
eða kirkjusmiður, og kona hans
Guðrún Jónsdóttir bónda á Saur
hóli í Saurbæ. Vegna atvinnu Sig
urðar dvöldu þau hjónin viða en
þó einkum á Selströnd. Sigurjón
mun hafa dvalið með foreldrum
sínum og unnið að algengum
sveitarstörfum, en þau hjón Sig
urður og Guðrún áttu 7 börn er
komust til fullorðinsára, meðal
þeirra var Stefán frá Hvítadal.
Nú eru á lifi tvö af þeim syst-
kinum. Guðbjörg fyrrum hús-
freyja á Hörgshóli i Þorkelshóla
hreppi í V-Hún. og Torfi bóndi
í Hvítadal í Saurbæ.
Sigurjón var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Sigurbjörg Bene-
diktsdóttir, hákarlaformanns
Jónatanssonar bónda í Tungu-
gróf og síðari k. hans Magndísar
Jónsdóttur. Sigurbjörg lézt að
eins 33 ára. Börn þeirra voru:
Hrólfur sjómaður, mjög efnilegur
og hvers manns hugljúfi, lézt 2
árum síðar en móðir hans, árið
1935, Magnús úrsmiður í Reykja
vík og Sigrún gift Jóni Magnús
syni húsgagnasmið í Reykjavík.
Seinni kona Sigurjóns var Anna
Guðmundsdóttir frá Dröngum í
Árnesihreppi. Þau voru barnlaus.
Gagnkvæm hamingja ríkti milli
þeirra, sem bezt mun á kosið.
Störf Sigurjóns einkenndust
af nans traustu skapgerð, trú-
mennsku, vandvirkni, traustiv og
tillitssemi til allra þeiiTa, sem
hann átti samstarf við. f sambandi
við störf Sigurjóns var honum
falin og til hans leitað af mörg
um með fyrirgreiðslur og af-
greiðslur ýmissa mála. Þessir
þættir voru hinir gildustu í aðal
1 starfi 'hans sem framkvæmda-
stjóra eða fulltrúa við söludeild
ina — og er vettvangur starfsins
vék inn í Búnaðarbankann. Það
þótti heldur engin sældarstaða
að vera kaupfélagsstjóri á fyrstu
árum þessa félagsskapar, þar sem
kröfur viðskiptamanna voru ann
arsvegar en fjármagnsskortur hjá
stofnunum. Var því oft úr vöndu
að ráða, en Sigurjón bar giftu til
að greiða úr þeim vanda. Ef saga
Söludei’ldar Steingrímsfjarðar á
starfstíma Sigurjóns yrði skráð,
myndi koma í ljós hyggindi hans
og starfshæfileikar. Þá voru kaup
félögin í deiglunni og þeir starfs-
og viðskiptahættir nýir. En allar
nýjungar taka sinn tíma til fulls
skilnings. Þau ár sen. Sigurjón
var starfsmaður við söludeildina
(Kaúpfélag Steingrímsfjarðar eft
ir nafnbreytinguna) voru frá
byrjunarstigi til mikillar verzlun
ar á svæðinu milli Ennishöfða til
Kaldbaks, og á því tímabili átti
það við harðan keppinaut að eiga,
sem wr Riisverzlun í Hólmavík.
Sigurjón var skemmtinn í sam
ræðum, minnugur á ljóð og sagn
ir. Urðu því samræður hans fjöl
þættar af fróðleik, um menn
og málefni, atburði, ljóð og vísur.
,rar þetta enn skemmtilegra þar
sem hann var gæddur af náttúr
unnar hendi og þjálfaður í fram
setningu orðs og stíls í bundnu
sem óbundnu máli.
Hólmavík fór að byggjast um
það leyti sem Sigurjón flutti þang
að. Nú á s.l. 1. átta mánuðum
hafa 4 merkir og mætir land
nemar Hólmavíkur verið kvaddir
bak við tjaldið: rómas Brandsson
verzlunarmaður i júli, Friðjón
Sigurðsson fyrrv. sýsluskrifari,
Guðmundur Magnússon sjómað
ur og Sigurjón Sigurðsson.
Við sem heima áttum i ná
grenni Hólmavíkur minnumst
allra þessara sæmdarmanna. Við
þá áttum við erindi og sjaldan
munum við hafa komið bónleið-
ir til búðar. Þessir menn reistu
sér hús, unnu að menningar- og
framfaramálum þorpsins og settu
svip sinn á bað Af okkur sam
tíðannönnum verður þeirra
minnzf með þakklæti og vinsemd.
Eftir lát Önnu konu sinnar
dvaldi Sigurjón hjá Sigrúnu dótt
ur sinni og manni hennar Jóni
Magnússyni. Mér hefir verið tjáð
að ei myndi mannlegum mætti
kostur að auðsýna meiri nær
gætni, umhyggju og samúð, en
Framhdld á fcls. 23.