Tíminn - 07.04.1967, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 7. apríl 1967
TÍMINN
15
ÍSLENZKA GLÍMAN
GAMLAR MINNINGAR OG NÝJAR
Þetta heiti ber nýútkomin bók
eftir öldunginn Emil Tómasson
að Brúarósi í Kópavogi.
Bók þessi er um margt mjög
eftirtektarverð. Hún er léttilega
rituð og skilmerkilega, þótt höf-
undurinn sé kominn á seinni-
hluta níunda áratugarins. Fræðandi
um þjóðjifshætti á uppvaxtarár-
um höfundarins og gagnmerk saga
íslenzku glímunnar. Við þá sögu
kernur margt nafngreindra manna
um land allt.
Bókin er uppljómuo af áhuga
höfundarins á þessari sérþjóðlegu
iþrótt íslendinga og glöggum,
raunhæfum skilningi hans á giidi
ílþróttarinnar. Sá Ijómi alúðar, sem
yfir bókinni er, hlýtur að gera
hverjum manni hana geðþekka.
Emil Tómasson er fæddur 8.
ágúst 1881 að Hraukbæjarkoti við
Eyjafjörð, en fluttist sex ára að
Úlfsbæ í Bárðardal í Suður-Þing
eyjarsýslu og ólst upp í þeirri
sýslu. Tileinkar hann bókina minn
ingum um þrjá glímufélaga sína
frá æskuárunum: Halldórsstaða-
bræður í Reykjadal: Jón, Sigurð
(Bjarklind) og Pétur Sigfússyni,
sem allir voru ágætir glímumenn.
Um þá segir hann (á bls. 101):
■■■■■ ''*”*■■■■
að gefið út umrædda bók, .átæk-
ur af fé, en ríkur af þakklæti til
íslenzku glimunnar fyrir það, sem
hún var honum og æskuvinum
hans mörgum; og trúaður á gildi
hennar til uppeldis fyrir þjóðina,
„sé hún rétt leikin sem íþrótt.“
Að kaupa þessa bók er að taka
í höndina á sönnum áhugamanni.
Emil Tómasson var sjálfur afar-
snjall glímumaður að því, er jafn-
aldrar hans og félagar frá upp-
vaxtarárunum hafa sagt mér:
Drengilegur í soun og vörn, við-
bragðsfljótur, fjaðurmagnaður,
fimur, bragðmargur og fundvís á
bragðfæri. Hann getur * því frekt
úr flokki talað um íþróttina. „Svo
glímuglaður var Emil — sagði
Sigurður Bjarklind — „að það var
eins og hann nyti jafnmikið góðr-
ar glímu, hvort sem hún færði
honum vinning eða tap, og þó var
keppnisfjör hans í bezta lagi.“
Aðalkaflar bókarinnar eru:
Formáli. — Hann hefir séra
Sveinn Víkingur ritað og ekki kast
að höndum til.
Ingangsorð. — Þar gerir bókar-
ihöfundur nokkurt sögulegt yfir-
lit um þróun íslenzku glimunn-
ar og samanburð á henni og sögn

Þlngeyskir glímumenn (Reykdælir)
„Þessa bræður hef ég fallegast
séð standa að íslenzkri glímu og
leika hana. í öllum glimuihreyfdng-
um þeirra bræðra var það fáséð
tign eða fegurð, sem gerði fþrótt-
ina svo vinsæla og eftirsótta í
meðferð þeirra.“
_ Emil stundaði búfræðinám í
Ólafsdal og einnig bæði í Noregi
og Danmörku. Um þrítugt gerð-
ist hann bóndi á Austurlandi —
bjó lengst á Stuðlum við Reyðar-
fjörð. Fluttist til Reykjavíkur 1935
og var starfsmaður við barnaskóla
Austurbæjar í hálfan annan ára-
tug.
Hvar sem Emil fór fylgdist
hann af lífi og sál með íþrótta-
málum og þó einkum með því,
er snerti íslenzku glímuna. Hygg
ég ekki vera ofmælt, að enginn
maður á íslandi muni hafa haft
vökulla auga um sína daga með
glímuíþróttinni en Emil Tómas-
son eða kynnt sér betur sögu henn
ar. Oft hefir hann á efri árum lát
ið vegna glímunnar til sín heyra
í blöðum merkar umvandanir og
hvatningar, sem borið hafa þess
vott, að hann ann íþróttinni hug-
ástum.
Og nú hefir hann á eiginn kostn
um af tvíkeppnileikum annara
þjóða. —
Bernskuár mín í Úlfsbæ.
Þingeyska glíman á 19. öld.
Lýsing þingeyskrar glímu um alda
mótin 1900.
Glíman á Austurlandi.
Glíman á Vesturlandi.
Glíman á Suðurlandi.
Hryggspenna.
Fyrsta Gret.tisglíman á Akureyri
1906.
Grettisglímurnar í Reykjavík
1910—1965.
Framtíð gh'munnar.
Halldórsstaðabræður. — (Skemmti
leg ritgerð eftir Arnór Sigurjóns-
son með inngangi eftir E.T.)
Umsagnir um íslenzku glímuna.
Lokalínur höfundar.
Glímuslagur (Kvæði úr ljóðabók
Jóns Þorsteinssonar).
Margt mynda er í bókinni og
eykur það gildi hennar. Af aðal-
kaflayfirlitinu geta þeir ráðið, sem
ekki hafa séð bé..ina, að víða er
þar komið við. Allir landsfjórð-
ungar eiga þar hlut, og frásagnir
af góðum glímumönnum.
Hins vegar fer höfundurinn
ekki dult íeð það, að hann fyrir
sitt leyti dáir mest hina þing-
eysku glímu, sem hann ólst upp
við og lærði. Telur hann „að glím-
an hafi hvergi í landinu náð meiri
fjödlhæfni, fegurð og þroska,“ en
í Þingeyjarsýslu. Miðar hann þá
við jafnvægisglímuna í Þingeyjar
sýslu áður en glímulbeltið kom til
sögunnar og áður en leikfimin
fór að blanda sér saman við glím-
una. Beltið og leikfimin breyttu
glímunni stórlega. Beltinu fylgdu
fastari tök, svo handafdið naut
sín meira. Leikfimikunnáttan
leiddi til þess að menn fóru að
bjarga sér frá byltu, þótt fótanna
missti. Byltureglurnar aðlöguðust
þessu. Gliman fékk annan svip og
stíl en hún áður hafði. Mörgutm
álhorfanda hættir til að dæma lýta
sök á yfirburðamanninn, sem verð
ur að beita afli við leikfimimann-
inn til úrslita á annars endalausri
minnimáttarglímu hins síðar-
nefnda.
í Þingeyjarsýslu var um alda-
mótin glímt til úrslita samkvæmt
þeirri reglu, að sá væri fallinn
sem fótana missti. Sú regla leiddi
af sér þá glímu, sem Emil Tóm-
asson telur fegursta og bezta til
fyrirmyndar. Helgar hann lýsing-
um á þeirri glímu allmikið rúm
í bók sinni. Megum við Þing-
eyángar vera honum þakklátir fyr-
ir að halda þannig á loft þessari
grein þingeyskrar menningar. En
í þessum efnum hefir hann gert
meira, en þarna er birt, því hann
hefir safnað sérþáttum um marga
þingeyska glimumenn, — ritað
suma þættina sjálfur, en útvegað
aðra frá kunnugum samtímamönn
um. Þessa þætti, ásamt tilheyr-
andi myndum, hefir hann afhent
Sögnefnd Þingeyinga, — og er
ætlun hennar að gefa þá út, sam-
ræmda og aukna, áður en langir
tímar líða. Vona ég að um leið
verði þá hægt að minnast Emils
Tómassonar að verðleikum, —
þessa mikla unnanda glímuíþrótt-
arinnar og ágæta fóstursonar þing
eyjarsýslu.
f þeim kafla, sem ræðir um fram
tíð glímunnar, segir Emil í bók
sinni:
„Engum getur blandazt hugur
um það, sem á annað borð hefir
sér íslenzka glímu í sinni fögru
og réttu mynd, að vart mun vera*
nokkur íþrótt, sem eins vel eða
betur reynir á og stælir vöðva
líkamans eða höfðar meira til
snerpu, lipurðar og mýktar í öll-
um hreyfingum, auk þess að hún
reynir á snarræði, flýti í hugsun,
aðgæslu og drenglund."
Ennfremur segir hann:
„Nú er meira gert íþróttum
til eflingar hér a landi, en nokk-
ur dæmi eru til áður í þjóðarsög-
unni og til þeirra varið stórfé á
nverju ári.
Hvers végna skyldi þá sjálf
þjóðaríþróttin, íslenzka glíman,
þurfa að verða þar hornreka? Ég
játa það með mikilli gleði, að
nú í elli minni er ég orðinn bjart
sýnni á framtíð glímunnar, en ég
hef verið um fjölda mörg undan-
farin ár.“
Þessi bjartsýni hins gamla
glímusnillings er ekki án tilefnis.
Hreyfing er hafin til eflingar og
útbreiðslu glímunnar. Þar er í
fararbroddi óbrigðull álhugamaður
um íþróttina, Kjartan Bergmann
Guðjónsson skjaiavörður Alþingis.
Hann er ágætlega glímufróður,
langþjálfaður kunnáttumaður í
íþróttinni og snjall glímu' ennari.
Glímusamband íslands hefir ver
Emil Tómasson
ið stofnað. Tilgangur sámibands-
ins er m.a.:
Að vinna að því, að níðið og
bo:lið hverfi úr glímunni. Þessu
markmiði hyggst Glímusamband-
ið ná með því að efna til glímu-
dómaranámskeiða — og vinna
að almennri fræðslu í dómara-
störfum, svo dómarar verði sem
hæfastir til að dæma eftir gildandi
glímulögum.
2. Að samræma glímukennslu
þannig, að glímukennari vinni að
því, að mýkt, fimi og kraftur sam-
einist sem bezt í glímunni.
3. Að auka samræmi og nota-
gildi búnaðar glímumanna, sbr.
reglugerð um búnaðinn, þar sem
gerð á glímubeltum og skóm er
fastákveðin.
Að vinna að því að kennsla
í glímu verði tekin upp sem víð-
ast í skólum t.d. með námskeið-
um, svo og með því að koma á
umferðarkennslu hjá félögum.
5. Að efla landsfjórðungaglím-
ur og stuðla að héraða- og sveita-
glímum.
6. Að gera Íslandsglímuna að
raunverulegu úrvalsglímumóti,
eins og stefnt er að með nýlega
staðfestri reglugerð um Islands-
glímuna og Grettisbeltið.
7. Að safna saman hvers kon-
ar fróðleik, sem varðar íslenzku
glímuna.
Á þessi atriði drep ég til þess
að benda á að bók Emils Tómas-
sonar fellur vel inn í endurreisn
arhreyfingu líðandi stundar. Öld-
ungurinn lyftir með bókinni alda-
mótamannslega undir með þeim
dóðadrengjum sem eru í þessum
svifum að beita sér keppnislega
fyrir því, að glíman verði á ný
hafin til verðugs gengis sem al-
mennt iðkuð mannbætandi íþrótt,
sérþjóðleg og fjörug.
Karl Kristjánsson.
Vélahreingerning —
Vanir
menn.
ÞHfaleg,
fliótleg,
vönduð
KJ.K.
Fóðurvörur
Reynið hinar viðurkendu
K.F K. fóðurvörur.
ÖDÝRASTAR
VINSÆLASTAR
KJARN-pÓÐUR-KAUP h.f.
Laufásvegi 17.
Símar 24295 — 24694.
FJOUDJAN • ÍSAFIRDI
1
iEQJRE
I
EINANGRUNARGLER
FIMJM AHA AHYRGÐ
Söluumboð'
SANDSAI.AM s.í.
Elliðavogi H5,
slmi 30120, pósth 373