Alþýðublaðið - 30.03.1985, Blaðsíða 12

12
Laugardagur 30. mars 1985
Að hrófla upp
íverustöðum
úr kassafjölum
Rætt við Jón Baldvin
Hannibalsson, formann Alþýðu-
flokksins, um öryggismál
Evrópu, Portúgal, húsnæðis-
málin, húsnæðissamvinnu-
hreyfinguna, fundaherferðina
og jafnaðarstefnuna
Jón Baldvin Hannibalsson var nýlega komin frá Lissa-
bon í Portúgal frá fundi jafnaðarmanna í þeim löndum
sem eiga aðild að Átlantshafsbandalaginu, þar sem
fjallað var um öryggi Evrópu, þegar blaðamaður AI-
þýðublaðsins náði af honum tali. Hann var spurður um
fund þennan.
„Þama voru lagðar fram ítarleg-
ar álitsgerðir af fulltrúum þýska
flokksins, þess franska, þess
hollenska og ítalska. Það sem menn
ræddu sérstaklega var þróun mála í
Evrópu eftir 1979, er NATO tók
hina umdeildu ákvörðun um að
setja uup gagneldflaugakerfi í
Evrópu eftir 1983, ef Sovétmenn
fengjust ekki að samningaborði um
að fjarlægja SS-20 eldflaugar sínar
í millitíðinni. Þetta var rætt í fyrsta
lagi út frá hernaðarfræðum, þ. e.
um vopnakerfi og varnarstefnu
NATO, í annan stað möguleika
Eýrópuríkjanna til að mynda sam-
eiginlega einhverja sérstöðu á milli
risaveldanna. í þriðja lagi um sam-
starfið innan NATO og í fjórða lagi
um samskiptin við Bandaríkin"
Voru menn sammála eða voru
skoðanir skiptar?
„Með hliðsjón af því fjaðrafoki
sem að varð í íslenskum og skand-
inavískum blöðum út af ólíkum
sjónarmiðum danskra og íslenskra
jafnaðarmanna í öryggismálum var
fróðlegt að kynnast því, að þeir 17
jafnaðarmannaflokkar sem þarna
áttu aðild hafa verulega ólíka af-
stöðu í þessum málum. Sem endur-
speglar ólíka afstöðu Iandanna. Þá
má segja, að þau sjónarmið sem að
ríkjandi eru hjá okkur samsvari
mjög þeim skoðunum sem settar
voru fram af fulltrúum Frakka og
ítala. Aftur á móti hefur V-Þýska-
land þarna nokkra sérstöðu, sem
endurspeglar auðvitað stöðu þeirra,
þeir eru á framvarðarlínunni, með
sameiginleg landamæri við Austur-
Þýskaland og Tékkóslóvakíu. Þjóð-
verjar eru klofin þjóð og er mikið
hugsað til þess, að ef til átaka
kæmi, þá yrði það Vestur-Þýska-
land sem bæri afleiðingarnar í
fyrstu. Hinu má hins vegar ekki
gleyma að það var þýski flokkur-
inn, undir forystu Helmut
Schmiths, sem hafði frumkvæði
um þessa ákvörðun NATO 1979. Og
hún var þá studd af öllum ríkis-
stjórnum sem sósíaldemókratar
áttu aðild að á þeim tíma.
Það var engin sameiginleg niður-
staða gefin út, en hins vegar ákveð-
ið að halda áfram þessu starfi á
fleiri fundum. En allir voru hins
vegar sammála um að æskilegt væri
að reyna að auka samstöðu þjóða á
meginlandi Evrópu um sameigin-
legt varnar- og öryggiskerfi, draga
úr því hversu háðir þeir eru Banda-
ríkjunum og í skjóli slíkrar sam-
stöðu að reyna að knýja Sovétmenn
til alvöru viðræðna um samdrátt
herja, afvopnun og það að fjar-
lægja kjarnavopn báðum megin frá
á meginlandi Evrópu. Ágreiningur-
inn var og er, eins og allur stjórn-
málaágreiningur yfirhöfuð, um
leiðirí'
Portúgal; hvernig upplifðir þú
þjóöfélagið í því landi?
„Það var mjög fróðlegt að virða
fyrir sér og kynnast portúgölsku
þjóðfélagi. Portúgalar eru glæsileg
þjóð, Lissabon ber þess merki að
hún hefur átt sín glæsiskeið. Hins
vegar eru efnahagsvandamál
Portúgala gífurleg. Þeir urðu að
taka við rúmlega einni milljón
flóttamanna úr nýlendum sínum
eftir byltinguna 1975. Hvarvetna
má sjá í þessari stóru borg —
íbúarnir eru 3 milljónir — blasa við
húsnæðisvandamál öreiganna.
Efnahagsvandamál og þrengingar
setja svip sinn á borgina og ljóst að
misskipting eigna og auðs er gífur-
leg. Af viðræðum mínum við menn
sem hafa samskipti við Norðurlönd
— einkum í sambandi við fisk — er
ljóst, að spilling í viðskiptamálum
er útbreidd. T. d. var það fullyrt af
mönnum sem til þekkja i þessum
bransa að mútustarfsemi sé viðtek-
in regla.
Ef við berum saman þessi þjóðfé-
lög, okkar eigið og það portú-
galska, getum við sagt að í Portúgal
sjáum við í hnotskurn hryggilegar
afleiðingar af því þegar þjóðfélag
leysist upp í tvær þjóðir, því að
Portúgal mynda tvær þjóðir.
Annars vegar er forréttindahópur
viðskiptalífs og fjármagns, sem býr
í sínu eigin hagkerfi, hins vegar all-
ur þorri fólks sem er dæmdur til
lágra launa og lélegrar afkomu og
lakasti parturinn til hreinnar ör-
birgðar. Þetta er það vandamál sem
portúgalski jafnaðarmannaflokk-
urinn á við að striða og það er
ekkert undarlegt að í slíku þjóðfé-
lagi þá er það einmitt flokkur með
róttæka umbótaviðleitni innan
þjóðfélgsins eins og portúgalski
Sósíalistaflokkurinn undir forystu
Soaresar er með, sem að skírskotar
til þess hluta þjóðfélagsins, sem að
beinlínis hefur ekki byltingu á dag-
skrá sinni. Flokkurinn er hinn lang
stærsti í landinu, en kommúnistar
eru einnig sterkir, en sá flokkur er
steinrunninn Stalínistaflokkur,
undir forystu Cunahlsí*
Nú, ef við snúum okkur þá að
Islandi . . .
„Já. Harold Wilson sagði eitt
sinn að vika væri langur tími í póli-
tík og ég neita því ekki að það að
þurfa að bregða sér frá í viku, mér
finnst það vera heil eilífð. Það hefur
hins vegar ekki mikið gerst á þessari
viku. Þegar ég fór voru húsnæðis-
málin í brennidepli og þau eru það
enn. Og enn horfum við á sundur-
þykka og ráðþrota ríkisstjórn, þar
sem ráðherrar og ráðamenn hugsa
upphátt og vandræðast með að lýsa
vandanum, en snúa sér ekki að því
að leysa hann.
Með ástandið í Portúgal í huga,
þá sjáum við hérna þjóðfélag þar
sem ungu kynslóðinni á íslandi hef-
ur verið úthýst. Hér er heil kynslóð
fólks sem þjóðfélagið hefur dæmt
utangátta og fjórir eða fimm ár-
gangar ibúðabyggjenda og íbúða-
kaupenda rísa vart undir þeim
byrðum sem þjóðfélagið hefur lagt
á þá“
Hvað á að gera? Hverjar eru leið-
ir Alþýöuflokksins?
„Þessi vandamál verða ekki leyst
nema með róttækum þjóðfélagsleg-
um umbótum; valdabreytingum og
fjármagnstilfærslum. Ef við ætlum
að byggja íbúðir af hóflegri stærð, á
viðráðanlegu veröi og kjörum fyrir
ungt fólk, þá kostar það í fyrsta lagi
peninga. Við erum hér að tala um í
raun þrjú tekjujöfnunarkerfi í
þjóðfélaginu. Við tölum um trygg-
ingakerfi, sem er í ýmsu áfátt
hérna, ekki síst lífeyrisréttindakerf-
ið, í annan stað höfum við skatta-
kerfið, sem er hrunið hjá okkur og
á gjörsamlega að stokka upp og í
þriðja lagi átti húsnæðislánakerfið
að vera slíkt félagslegt jöfnunar-
kerfi, en er núna orðið að fáránlegu
ójafnaðarkerfi.
Fyrsta málið er: Hvert á að sækja
peningana? Því það mun kosta
marga milljarða króna að endur-
reisa fjárhag byggingarsjóðanna,
þeir eru nú hrundir og hrundu ekki
bara í tíð Alexanders og Alberts,
heldur líka í tíð Svavars og Ragnars.
Síðan þarf verulega fjármuni því til
viðbótar til þess að bjarga lántak-
endum 1980—1985 út úr hengingar-
ólinni og til þess að veita sérstaklega
ungu kynslóðinni viðunandi há lán
og á viðráðanlegum kjörum. Við
erum eini flokkurinn sem getum
með góðri samvisku sagt að við
höfum allan tímann lagt fram til-
lögur um að bæta þetta. Við getum
t. d. strax nefnt í fyrsta lagi hús-
næðisfrumvarp Magnúsar H.
Magnússonar, þar sem sú stefna var
mörkuð að byggingarsjóðir verka-
manna og rikisins skyldu fá fasta
tekjustofna af sköttum, þ. e. a. s.
launaskatti. Ef það frumvarp hefði
náð fram að ganga, þá væru lán til
íbúðakaupenda nú um 60% af
byggingarkostnaði. Og þá væru
byggingarsjóðirnir ekki sokknir í
skuldir. Númer tvö: Þegar við kom-
um á verðtryggingunni fengum við
lagaákvæði í Olafslögin sem kvað á
um að jafnhliða verðtryggingunni
skyldi lánstími lengdur, til þess að
tryggja að greiðslubyrði af lánum,
þótt verðtryggð væru, yrði viðráð-
anleg sem hlutfall af launum. Þetta
var aldrei framkvæmt. Þetta var
sem sé svikið af þeirri ríkisstjórn
sem tók við, þar sem húsnæðismál-
in voru í höndum Svavars og fjár-
málin í höndum Ragnars. Þriðja til-
lagan var strax ‘81—82, frá Jó-
hönnu Sigurðardóttur, sem var um
það að sá hluti eftirstöðva verð-
tryggðra lána, sem mældist hærri
samkvæmt lánskjaravísitölu heldur
en kaupgjaldsvísitalan segði til um,
skyldi færast aftur fyrir höfuðstól
og þýða þar með lengingu lána og
að greiðslubyrði af láninu færi
aldrei umfram þróun launa. Þessar
tillögur eru allar á borðinu og hafa
verið allan tímann. Því þótti mér
það fyrir mitt leyti ósanngjarnt á
sínum tíma, þegar Sigtúnshópurinn
setti fram sínar kröfur, sem voru
®IAUSAR STÖÐUR HJÁ
REYKJAVÍKURBORG
Reykjavíkurborg vill ráða starfsfólk til eftirtalinna
starfa. Starfskjör samkvæmt kjarasamningum.
• Hjúkrunarfræðingar óskast til afleysinga og
lengri tlmavið Heilsuverndarstöð Reykjavlkur og
einnig á kvöldvakt f heimahjúkrun.
• Sjúkraliðaróskast til afleysingaog lengri tíma við
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur.
• Ljósmæður óskast til afleysinga og lengri tíma
við Heilsuverndarstöð Reykjavlkur.
• Læknaritara í 50% starf frá 1. júní nk. á heilsu-
gæslustöö, Asparfelli — starfsreynsla æskileg.
• Hjúkrunarfræðingur við ungbarnaeftirlit I 100%
starf frá 1. júnf nk.
Upplýsingar gefur hjúkrunarforstjóri f sfma 75100
og framkvæmdastjóri heilsugæslustöðva í síma
22400.
Umsóknum ber að skila til Starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9,6. hæð á sér-
stökum umsóknareyðublöðum sem þarfást, fyrir
kl. 16.00 þriðjudaginn 16. aprfl 1985.