Alþýðublaðið - 30.03.1985, Blaðsíða 22

22
Laugardagur 30. mars 1985
Búseti 6
Svíþjóð, í Búsetanum, tímariti Bú-
seta, kemur fram að Riksbyggen er
samband 1200 búsetufélaga um alla
Svíþjóð. Það var stofnað 1940 að
frumkvæði stéttarfélaga. Frá byrj-
un hefur félagið byggt 250 þúsund
ibúðir, þar af eru 130 þúsund í eigu
einstakra búsetufélaga og 70 þús-
und í eigu sveitarfélaga. Ibúðirnar
eru fjármagnaðar þannig að félögin
fá 70*7o af byggingarkostnaði að
láni frá bönkum og öðrum peninga-
stofnunum sem hafa það hlutverk
að fjármagna húsnæðiskerfið. Rík-
ið lánar 29% og sá sem kaupir bú-
seturétt þarf að greiða 1% fyrir
hann.
Fyrir nýja þriggja herbergja íbúð
þarf að greiða 10 þúsund sænskar
fyrir búseturéttinn, eða um 40.000
ísl. krónur. Síðan er mánaðargjald-
ið 1.900 kr., eða um 8.000 kr., sem
skiptist á fjármagnskostnað, um-
sjón, viðhald og hita.
Hver félagi í búsetufélagi sér
sjálfur um viðhald á íbúðinni en fé-
lagið ber ábyrgð á viðhaldi utan-
dyra. Hjá Riksbyggen starfa 2000
’menn við umsjón og viðhald íbúð-
anna, sem eru um 200 þúsund.
íbúðamarkaðurinn í Svíþjóð
skiptist þannig að um 550 þúsund
íbúðir eru í eigu búsetufélaga, 750
þúsund í eigu sveitarfélaga og 800
þúsund í einkaeign.
Hvað er búseturéttur?
Húsnæðissamvinnufélög eru eig-
endur íbúðanna og eru þau rekin af
félagsmönnum. Við inngöngu í
slíkt félag greiðir félagsmaður
ákveðið grunngjald, sem veitir hon-
um ótímabundinn búseturétt í
íbúðinni. Grunngjaldið gæti verið á
bilinu 1—5% af verði íbúðarinnar
og veitir það honum ævilangan rétt
til búsetu í íbúðinni. Síðan greiðir
félagsmaður ákveðið ársgjald, sem
skipt er niður í mánaðarlegar
greiðslur. Ársiðgjaldinu er ætlað að
standa undir fjármagnskostnaði af
húsnæðinu og rekstrarkostnaði. Er
það sambærilegt og greidd væri
leiga af húsnæði og miðað við nú-
verandi verðlag yrði mánaðar-
greiðslan sambærileg við lága leigu.
Húsnæðissamvinnufélagið bygg-
ir á sameiginlegri eign og samvinnu-
rekstri. Fjölbýlishúsi er ekki skipt í
eignarhluta heldur er hver félags-
maður nánast leigjandi hjá félag-
inu, sem hann er sjálfur meðeigandi
Húsnæðissamvinnufélag er fé-
lagsleg lausn á húsnæðismálunum.
Meginhugsunin er að félagið byggi
íbúðirnar og selji síðan félags-
mönnum búseturétt og sá réttur er
tryggður handhafa hans svo Iengi
hann óskar, jafnvel ævilangt og get-
ur rétturinn gengið í arf til afkom-
enda. En búseti getur líka selt rétt
sinn aftur til húsnæðissamvinnufé-
lagsins, sem framselur réttinn þá
áfram til næsta búseta.
Tveir kostir við þetta fyrirkomu-
lag eru að búsetar geta flutt milli
bæjarhverfa og héraða án þess að
þurfa að standa í því að selja ofan
af sér og kaupa nýtt. Einnig er gert
ráð fyrir ákveðnum hreyfanleika i
kerfinu þannig, að auðveldara verð-
ur að sníða sér stakk eftir vexti eftir
fjölskyldustærð og öðrum þörfum.
Þannig er hægt að skipta yfir í
stærri íbúð þegar fjölgar í fjöl-
skyldunni og þegar ungarnir yfir-
gefa hreiðrið má aftur minnka við
sig.
Einsog fram hefur komið þá sér
búsetinn um allt viðhald innandyra
og jafnframt er honum heimilt að
breyta íbúðinni eftir eigin höfði, en
á hinum almenna leigumarkaði er
slíkt ekki leyfilegt eins og alkunna
er.
í hverjum byggingarkjarna eru
íbúðir af mismunandi stærðum og
gerðum, fjölbýlishús, raðhús og
einbýlishús.
Hugmyndin hefur stuðn-
ing
Nú eru starfrækt fjögur Búseta-
félög hér á landi, í Reykjavík, í
Borgarnesi, á Akureyri og á Sel-
fossi. Um þrjúþúsund manns eru
félagar í félögunum. Afsannar það
þá kenningu að allir íslendingar
vilji eiga eigið húsnæði.
Félögin eiga líka öruggan stuðn-
ing á Alþingi. Öll stjórnarandstað-
an er hlynnt því að félögin hljóti
full réttindi, sömu sögu er að segja
um Framsóknarflokkinn og hluta
af Sjálfstæðisflokknum. Það er því
bara spurning um hvenær lög um
réttindi Búseta fara í gegnum þing-
ið.
Síðustu helgina í apríi verður
haldin ráðstefna um félagslegt hús-
næði á íslandi, sem Búseti ásamt
ASÍ og BSRB hafa boðað til. Ráð-
stefnan átti að vera sl. haust en var
frestað vegna verkfallanna.
í þeim húsnæðisvanda sem er í
dag finnst engin lausn nema að fé-
lagslega húsnæðiskerfið verði eflt.
Er að vona að ráðstefnan verði spor
í þá átt.
Athyglisverð 17
í Reykjavík, rétt eins og aðrar slíkar,
leitist jafnan við að haga sér eftir
aðstæðum, t. d. í þessu tilfelli þann-
ig, að hún rími saman eftir því sem
unnt er brýnan vanda húsnæðis-
leysingja og hagstæð íbúðakaup á
almennum markaði.
Margt seín mælir með
í framangreindri greinargerð
Fasteignamats ríkisins kemur fram,
að staðgreiðsluverð eldri íbúða í
Reykjavík 1. apríl 1984 nam 93% af
byggingarkostnaði sambærilegra
íbúða. Húsnæðismálastjórn Iánar
sem kunnugt er 80% af byggingar-
kostnaði nýrra íbúða. Þegar hins
vegar er um að ræða eldri íbúðir,
sem keyptar eru á almennum mark-
aði og breytt í eignaríbúðir í verka-
mannabústöðum, lánar hún 55%
af kaupverði, eða 80% af útborgun
(sem á að koma í einn stað niður).
Áhvílandi lán eru yfirtekin og að
sjálfsögðu er miðað við, að seljandi
láni eftirstöðvar með sama hætti og
gerist í öðrum tilfellum á almenn-
um markaði. Af þessu leiðir, að sé
Reykjavíkurborg reiðubúin til að
leggja fram tiltekið framlag ár hvert
til Byggingarsjóðs verkamanna og
Húsnæðismálastjórn jafn reiðubú-
in til að ætla Stjórn verkamannabú-
staða í Reykjavík sama skerf úr
Byggingarsjóði verkamanna, burt-
séð frá því hvort um nýbyggingar
eða kaup á eldri íbúðum er að ræða,
ætti að vera unnt að fá mun fleiri
íbúðir til ráðstöfunar séu þær
keyptar notaðar, jafnvel þótt leggja
þurfi nokkurt fé til endurnýjunar á
hverri og einni, heldur en ef umrætt
fé er eingöngu notað til nýbygginga.
Sá kostur fylgir síðan til viðbótar,
að með þessum hætti er hægt að
ríma miklu betur saman húsnæðis-
þörf fjölskyldnanna og afhending-
artíma íbúðanna, sem og æskilega
dreifingu þeirra að vild um borgina
alla. Þannig mælir margt með því,
að sá kostur sé hagstæður, sem hér
er gerð tillaga um. Fær hún því von-
andi góðar undirtektir í borgar-
stjórn"
EFTIIWAGIM
Meö hjólhýsi tjaldvagn
eöa kerru í eftirdragi
þurfa ökumenn að sýna
sérstaka aögát og
prúömennsku. Hugs-
andi menn tengja aft-
urljósabúnað bílsins í
vagninn, hafa góða
spegla á báðum hlið-
um, ogglitmerkiáeftir-
vagninum.
UMFERÐAR
RÁÐ
þegar spurt er hvort þú viljir nótu
- það er öruggara
Það er freistandi að segja nei, þegar þér stendur til boða ríflegur afsláttur.
En nótulaus viðskipti geta komið þér í koll. Sá sem býður slíkt er um leið
að firra sig ábyrgð á unnu verki.
Samkvæmt lögum og reglugerðum um
söluskatt og bókhald er öllum þeim sem
selja vöru og þjónustu skylt að gefa út
reikninga vegna viðskiptanna. Reikningar
eiga að vera tölusettir fyrirfram og kaupandi
á að fá eitt eintak. Sé um söluskattsskylda
vöru eða þjónustu að ræða á það að koma
greinilega fram á reikningi.
IJÁRMÁIARÁÐUNI ■ YTIÐ
Auglýsingaþjónustan