Tíminn - 24.08.1967, Blaðsíða 1

EYSTEINN TRYGGVASON, JARÐFRÆÐINGUR, I VIÐTALI VIÐ TIMANN:
Spáir Surtseyjargosi á árinu
og Öskjugosi innan fárra ára
Telur að Katla hafi gosið árið 1955
ES-Keykjavík, miðvikudag.
Eysteinn Tryggvason, jarðeðlisfræðingur er nú staddur hér
á landi, en hann hefur verið prófessor við háskólann í Tulsa
í Oklahoma í Bandaríkjunum s.I. 5 ár. Hann hefur dvalizt hér
tvö undanfarin sumur við rannsóknir á hægfara breytingum
jaðskorpunnar á fslandi, og höfðum við veður af því, að hann
myndi búa yfir mcrkilegri vitneskju um íslenzk eldfjöll, svo
að við brugðum okkur á fund hans og fengum að leggia fyrir
hann nofekrar spurningar.
— Rannsóknir mínar bein-
ast fyrst og fremst að Mið-
Atlantshafshryggnum, sagði
Eysteinn, en jafnframt því hef
ég gert nofekrar mælingar í
nágrenni nokfeurra íslenzkra
eldfjalla. Slíkar mælingar bein
ast að því að mæla, hvort
landið rís og eldfjöllin eru að
bólgna út, en samfelldar mæl-
ingar í nokkra áratugi suður
á Havaii hafa t.d. leitt í Ijós,
að eldfjöll bólgna upp fyrir
gos, og fer það mest upp í 10
em. á hvem fem. í fjallshlíð-
kmi. Hefur komuð í ljós, að
bólgiú eldfjöllin mikið, er von
á miklu gosi, auk þess sem
siíkaT mælingar geta sagt til
um það, hve djúpt niðri hraun
hólfin liggja, en það er atriði,
sem lítið er vitað um hér á
landi. Framkvæmdi ég þessar
mælingar við Öskju og í Surts
ey, og einnig hófust mœlingar
við Kötlu í sumar, og kemur
árangur þeirra væntanlega í
Ijós á næsta sumri.
— í Öskju mældist veru-
leg hreyfing á jarðskorpunni,
á einu ári og sennilegast v;ro
ist, að acstasti hlutinn sé að
lyftast, og þá einna örast mit*
á milli Vítis og eldstöðvanna
frá 1961. Samkvæmt þessu
gæti þarna verið eldgos á leið
inni, en þó gætu auðveldlega
liðið nokkur ár, áður en af því
verður. Rannsóknin er þó af
ýmsUm ástæðum erfið viðfangs
og er ekki hægt að fullvrðs
um þetta, en það ætti að sjásí
betur, við mælingarnar næsta
ár.
— í Surtsey voru mæling
ar gerðar s. hl. júnknánaðar,
og af'yitr snemma í ágúst. Á
þeim tíma hefur suðvesturhluti
eyjarinnar lyfzt um 10 cm,
miðað við norður- og austur
hlutann, og er þar tvímæla-
laust um landris að ræða. Te,
ég líklegast að þetta sýnú að
nýtt gos sé á leiðinni á vestur
hluta eyjarinnar, og ætti það
að verða innan fál.a mánaða.
— Nú fyrir skömmu var ég
við austanverðan Mýrdalsjök
ul og setti þar niður merki
á þremur stöðum óg mædli
hæðarmun þeirra. Ættu endur
teknar mælinar þar á næsta ári
að leiða í ljós, hvort Katla eT
að hugsa sér til hreyf.ngs,
— Annars virðist mér, að
gos muni hafa orðið í Kötl i
árið 1955, þótt menn hafi elcki
almennt gert sér grein fyrir
því. Þá kom hlaup á sandinn,
en minna en venjulega, og
get ég ekki ímyndað mér aðrr
ástæðu fyrir þvi, en gos und-
ir jöklinum. Jökulhell^n er
mjög þykk þarna, um 600 m að
því er talið er, og þarf þvi
mikið gos til að brjótast upp
úr henni. Sama ástæða virðist
Eysteinn Tryggvason
mér að gæti verið fyrir Skaft
árhlaupum undanfarin ár, og
gætu þau stafað frá gosim
undir Vatnajökli fyrir vestan
eða norðvestan Grímsvötn.
Þar er Vatnajökull mjög þykK
ur, og þarf því mikil gos til
þess að brjétast upp úr úon
um, en þar hefur aldrei heyrzt
talað um eldgos. Á Köclu-
svæðinu get ég ekki séð, að
séu neinar aðstæður fyrir hendi
til þess að vatn geti safnazt
saman undir jökulhellanni,
og síðan brotizt fram í jökul-
hlaup, en til þess þyrfti að
vera þar lokuð lægð í jöklin-
um, sem fyrirfinnst þar ekki.
Óeðlilega langt er orðið frd
seinasta Kötlugosi, og þétt
hiugsanlegt sé. að gosið í
Surtsey hafi getað haft þar
áihrif, er líka á það að líta,
að engin truflun varð á gos-
um í Kötlu við Skaftárelda
gosin seint á 18. öld, og voru
þau þó miklu nær.
— Annars þarf miklu tíðaii
mælingar á þessu en emu
sinni á ári, ef hægt á að vera
að segja fyrir um væntanieg
eldgos á þessum stöðum. Ég
er að undirbúa slíkar mæiing
Framhald á bls. 14.

■I
BRETAR SLÍTA EKKI STJORN-
MALASAMBANDI VIÐ KÍNVERJA
— en loka sendiráði sínu í Peking
NTB-London, miðivikudag.
Brezka stjórnin mun ekki
slíta stjórnm.samb- við kínversku
stjórnina þrátt fyrir að í gær var
kveikt í sendiráðsbyggingu í Pek
ing og þúsundir manna létu öll-
um illum látum við sendiráðið og
misþyrmdu brezkum scndiráðs
mönnum.
Utanríkisráðuneytið i London
hefur fengið upplýsingar eftir
ýmsum leiðum um gang atburð
anna austur þar í gær er Kínverj-
ar kveiktu í byggingunni og réð
ust á sendiráðsstarfsmenmna,
þegar þeir yfirgáfu brennandi
húsið. Enginn Bretanna er alvar
lega slasaður, en þeir eru' marðir
og meiddir eftir barsmíðarnar
Meðal þeirra sem voru í bygg'ng-
unni voru fimm konur. Þeim var
ekki misþyrmt eins mikið og
karlmönmunum, sem voni átján,
talsins, en þeir voru barðir og
sparkað i þá. Kínverskir her-
menn létu serni þeir reyndu að
verja Bretana fyrir skrílnum sagði
talsmaður utanrfkisráðuneycis
ins. Að síðusfcu gripu hermenn-
irnir í taumana og fylgdu fólk
inu að hvenfi, sem ætlað er er-
lendum sendiráðsmönnum og er
um 400 metra frá brezku sendi
ráðsbyggingunni. Mcðan á bai
smíðunum stóð, voru sendiráðs
mennirnir neyddir til að krjúpa
og voru teknar af þeim ljósmyhd
ir í því ástandi.
Sendiráðsmennirnir voru inni
í byggingunni þegar kveikt var
í henni og benzindumkum kastað
inn í logana. Hröktust þeir und
an eldinum úr einu herbergi
annað, þar til þeir neyddiust til
að leita ntgöngu vegna hita og
reyks.
Á blaðamannafundi sem h-ila
inn var í brezka utanríkisráða
neytinu í dag, var sagt, að stjcrr.
in mundi ekki sláta stjórnmáia
sambandi við Kína, vegna atburða
þessara. Hins vegar er haft e:tir
heimildum að komið getir til
greina að sendiráðLsstarfsmenn í
Framhald á bls. .14.
Hér gengur kínverski sendifull
trúinn í London, Shen Ping (t.v.)
út úr utanríkisráðuneytinu í Lond
on, eftir að hafa átt viðræður við
starfsmenn brezka utanríkisráðu-
neytisins á mánudaginn var. í
þessum viðræðum var sendiráðs-
fulltrúinn minntur á skyléur kín-
versku stjórnarvaldanna til þess
að gæta öryggis brezkra þegna
í Kína. Á þriðjudaginn kveiktu
svo Kínverjar í brezka sendiráð-
inu í Peking, eins og sagt hefur
verið frá í fréttum.